Izokinetika, brza i efikasna rehabilitacija: Metoda koja ubrzava proces oporavka zglobova i mišića

Prevencija i rehabilitacija povreda zglobova do skoro su bili izazov i za savremenu medicinu. Međutim, moderna tehnologija donela je veliki napredak i u ovom polju.

Naime, izokinetika, odnosno izokinetički postupak dijagnostike rada mišića i zglobova na uređajima Cybex razvio se krajem šezdesetih godina prošlog veka, kako bi se pomoglo da astronauti, piloti, pa i profesionalni sportisti imaju što manje smetnji u zglobovima.

Preporučujemo

Danas, ova metoda dostupna je i namenjena svim ljudima koji su fizički aktivni. Izokinetikom je moguće rehabilitovbati skoro svaki pokret i koristi se za tretman kolena, kuka, ramena, lakta, šake i kičme.

- Džejms Perin, tvorac koncepta izokinetike, umesto tradicionalnih vežbi koje uključuju konstantnu težinu ili otpor koji se izvode pri promenljivim brzinama, razvio je koncept izokinetike koji uključuje dinamičku, unapred podešenu fiksnu brzinu, sa otporom koji je potpuno prilagođen čitavom opsegu pokreta, a takav koncept je omogućio da duž celog pokreta mišićna snaga bude maksimalno iskorišćena - kaže za Telegraf dr Tea Sarčevski, doktor medinice - specijalizant sportske medicine zaposlena u Acibadem Bel Medicu.

Foto: Bel Medic

Prema rečima doktorke Sarčevski, ovo je rezultovalo razvojem sofisticiranih izokinetičkih dinamometara i uređaja za precizno ispitivanje rada i rehabilitaciju mišića i zglobova aktivnim pokretom.

- Osnova izokinetičkog pokreta je pokretanje zgloba konstantnom brzinom kroz puni opseg pokreta uz razvoj maksimalne snage mišića i adaptacije otpora proporcionalno trenutnim mogućnostima mišića. Danas je izokinetika sastavni deo procedura u svim važnijim centrima za rehabilitaciju u svetu, primenjuje se u preventivne svrhe, kao i u dijagnostici i rehabilitaciji povreda zglobova kod svih ljudi koji su fizički aktivniji ili imaju određeni koštano-mišićno-zglobni problem - objašnjava dr Tea Sarčevski.

Početkom 90-tih godina u Zagrebu je osnovan prvi Cybex centar za izokinetičku dijagnostiku i rehabilitaciju u jugoistočnoj Evropi. Zahvaljujući saradnji Cybex centra i Specijalne bolnice za neurohirurgiju Axis iz Zagreba i Acibadem Bel Medic-a pokrenut je prvi centar za kliničku izokinetiku u Srbiji 2019. godine.

Kome se i kada preporučuje izokinetika?

Kako kaže doktorka Sarčevski, postoje dve osnovne primene izokinetike, a to su dijagnostika i rehabilitacija. U svakom postupku rehabilitacije ključno je detaljno utvrditi uzrok i stepen oštećenja ili disfunkcije, te što objektivnijom analizom stanja postaviti cilj i program oporavka utvrđenih poremećaja.

- Danas je široko prihvaćen stav da su glavni neprepoznat uzrok oštećenja zglobnih struktura mikrotraumatske povrede. Najčešći uzrok mikrotraumatskih povreda zglobova su poremećeni statičko dinamički odnosi nastali gubitkom snaga i disbalansi odnosa snaga mišića u kinetičkom lancu ( kuk, koleno, skočni zglob, kičmeni stub, rame), dok povrede pod uticajem spoljašnjih faktora i postoperativna stanja na delovima lokomotornog aparata su već davno prepoznat uzrok disfunkcije. Pre početka izokinetičke rehabilitacije vrši se izokinetičko testiranje za sve mišićne grupe povezane sa kinetičkim lancem koji želimo da rehabilitujemo.

Foto: Shutterstock

U Acibadem Bel Medic-u koristimo najmoderniju kompjuterizovanu izokinetičku dijagnostiku - HUMAC NORM CYBEX. Dijanostika je individualna, prema polu, godinama, visini, težini i fizičkoj spremi, testiraju se sve mišićne grupe u kinetičkom lancu, a na temelju takovog testiranja precizno utvrđujemo snagu mišića, rad, opseg pokreta i druge parametre vezane za utvrđivanje statusa lokomotornog aparata - detaljno objašnjava doktorka Sarčevski.

Naime, rehabilitacija izokinetičkim uređajima koristi se kod svakog pojedinca kod kojeg je testiranjem ustanovljena slabost određene mišićne grupe.

Upotrebljava se kod svih povreda i oštećenja lokomotornog aparata, a posebno je indikovana u sledećim kategorijama:

1.  povrede sportista kod kojih je zbog njihove profesije veoma važna brzina oporavka 
2. pojedinci kod kojih je došlo do atrofije mišića, što uzrokuje stvaranje tzv. začaranog kruga ( slabi mišići se ne mogu oporaviti jer svako vežbanje opterećuje zglobove, a oštećeni zglobovi bole i onemogućavaju dalje vežbanje i jačanje mišića)
3.  u preoperativnoj pripremi da bi se kasnije što brže vratili u željeno stanje
4.  rana posoperativna rehabilitacija, pogotovo kod operacija samih zglobova gde je potrebno oprezno i postupno opterećivati zglobove
5.  neke specifične povrede kao što je povreda prednje ukrštenog ligamenta kolena gde se uopšte ne sme vežbati bez posebnog aparata (Johnson) dok se ne ojača muskulatura. Takođe izokinetika je veoma važna u prevenciji povreda i oštećenja koštano mišićnog sistema, a to je posebno važno kod sportista kod kojih detekcijom i ispravljanjem disbalansa različitih grupa mišića možemo sprečiti povrede

Izokinetika ubrzava proces oporavka

Dostizanje željenog punog oporavka izokinetičkom rehabilitacijom je ubrzano od tri do pet puta u odnosu na klasični postupak rehabilitacije.

- Izokinetička rehabilitacija u proseku traje tri nedelje i smatra se završenom kada se dostigne mišićna snaga unutar 10 odsto snage mišića zdravog ekstremiteta, kada se uspostavi ravnoteža mišića koji pokreću zglob i kada subjektivni simptomi nestanu ili se svedu na najmanju moguću meru - naglašava dr Tea.

Prednosti izokinetičke rehabilitacije

- Efikasnost- mišić se dinamički aktivira do njegovog maksimalnog kapaciteta, konstantno, za vreme čitavog opsega pokreta. Jačanje muskulature bez opterećenja zglobova. Nema upale mišića jer ne dolazi do nakupljanja mlečne kiseline jer se ispumpava stalnim radom antagonističkih mišića i ne dolazi do mikrorauma mišićnih vlakana jer nema ekscentričnih mišićnih kontrakcija. Mogućnost razvijanja snage (manja brzina) ili izdržljivosti (veća brzina).

Foto: Shutterstock

Otpor se prilagođava kapacitetu snage pacijenta, u svakom trenutku tokom čitavog opsega pokreta. To omogućava rehabilitaciju čak i svežih povreda kao i ranu postoperativnu rehabilitaciju. Otpor se za svaki ekstremitet podešava posebno mogućnost jačanja mišića samo povređenog ekstremiteta - ističe dr Sarčevski.

Prema njenim rečima, rehabilitacija je izuzetno brza, a povratak radnim, sportskim i svakodnevnim aktivnostima je za većinu povreda unutar mesec dana.

Kako doktorka naglašava, postoje stanja u kojima se izokinetika ne primenjuje.

- U pitanju su frakture kostiju, akutne upale zglobova, akutne povrede gde se savetuje prvo odgovarajuća fizikalna terapija, trudnoća, neregulisani krvni pritisak (mora postojati konsultacija sa kardiologom), aneurizme i deca mlađa od 7 godina - zaključuje dr Tea Sarčevski, doktor medinice - specijalizant sportske medicine.

(Telegraf.rs/PR)