Nekada su Danci vladali nad polovinom Engleske, a danski kraljevi su bili i engleski

Uobičajeni prikaz vikinga... Foto: Shutterstock/Nejron Photo

„Danelaw”, Danelag, odnosno Danski zakon, od staroengleske fraze Dena lagu, bio je anglosaksonski naziv za severne, centralne i istočne krajeve Engleske koji su se od 9. veka nalazili pod danskom, ili je možda adekvatnije reći, nordijskom upravom.

Ne treba da čudi to, što je taj bitan aspekt društvenog i državnog života dao ime celom političkom prostoru: sud i zakon su bila osnovna zaduženja vladara u srednjem veku, što se unutrašnje politike tiče.

Preporučujemo

Instintinktivno je primećeno već tokom 11. i 12. veka, iz službenih zapisa normanskih osvajača, da postoji razlika između običajnog prava na tom prostoru, od onoga koji je postojao na prostoru Veseksa na jugu i Mercije na zapadu.

Istočna Engleska između rekâ Tiz i Temze obrazovala je zasebnu pravnu oblast, u kojoj je distinktivna forma običajnog prava dominirala lokalnim sudovima: već tada se verovalo da diferencijacija postoji zahvaljujući viševekovnoj danskoj upravi, a savremena nauka se s njima slaže.

Danci su se naveliko i naseljavali u Engleskoj, i mnogi današnji Englezi zapravo su njihovi potomci: savremena nauka je potvrdila pretpostavku da postoji nezanemarljiv njihov genetski otisak na Ostrvu (recimo u Derbiširu).

Danelag, odnosno Danski zakon, naziv je za teritoriju koja je od 9. do 11. veka bila pod kontrolom Danaca, ili možda adekvatnije reći: Nordijaca. Foto: Wikimedia/Hel-hama

Naravno, nisu se Danci naseljavali u meri koja bi im omogućila da zamene lokalnu populaciju, niti su se svuda naseljavali u istoj meri, ali je njihova vlastela vlastelovala, njihovi trgovci trgovali, njihovi seljaci obrađivali polja (da, i to su radili vikinzi, nisu samo ubijali) — i generalno govoreći, Danci su gazdovali.

Njihove reči i pojmovi su ušli u lokalnu administraciju, kao i njihove pravne prakse, poput oštrih kazni za narušavanje i remećenje mira, ili recimo postojanje vlastelinske porote koja je pokretala postupke protiv izgrednika.

Tamo gde su oni carevali, postojao je neubičajeno visok broj tzv. soukmena, lično slobodnih seljaka koji su bili vezani za gospodina umesto za zemljište.

Bitka u Asandunu, gde je Knut Veliki potukao Edmunda Gvozdenog i osvojio engleski presto, na minijaturi iz 13. veka. Foto: Wikimedia/ Matthew Paris

Na kraju je nekoliko Danaca sedelo i na prestolu ujedinjene Engleske kraljevine: Sven I Rašljobradi osvojio je celu zemlju 1013. godine, a već naredne ga je nasledio sin Knut Veliki, ali ispočetka samo u Engleskoj: tek četiri godine kasnije on se najverovatnije rešio brata koji je nasledio samu Dansku.

Knutov mlađi sin Harold seo je na engleski presto 1035., da bi to četiri godine kasnije učinio i Hartaknut, još jedan Knutov sin, čija je iznenadna smrt 1042. na tron vratila anglosaksonsku krv i Kuću Veseks, u vidu Edvarda Ispovednika.

Njegova smrt u godini Halejeve komete 1066. izazvala je odmah normansku invaziju pod vojvodom Vilijamom Osvajačem; a Normani su srodnici Danaca, vikinzi naseljeni u Normandiji. Narednih vekova, Normani su vladali Engleskom...

(Telegraf.rs)