Bugarski car u 9. veku poput Hadrijana sagradio bedem dugačak 142 km — samo naspram Rimskog carstva

Kan Krum je vladao Bugarskom u periodu 803—814. godine, mada istoričari ostavljaju kao mogućnost i njegovo ranije ustoličenje, već 796; tokom svoje neduge vladavine, uspeo je da udvostruči veličinu države koju je nasledio od kana Kardama.

Kardam ju je nasledio od Teleriga, ovaj od Pagana, ovaj od Toktua, ovaj od Umora, ovaj od Sabina, ovaj od Teleca, ovaj od Vineha, ovaj od Kormisoša, ovaj od Sevara ili Tervela (tačna hronologija ovde postaje upitna), a ovaj od kana Asparuha, koji je Bugare doveo na Balkan i 681. osnovao Prvo bugarsko carstvo.

Preporučujemo

Tako istoriografija naziva tu ogromnu državu, koju je Krum protegao na severu do Tatri, na jugu do Jedrena, na istoku do Dnjepra, na zapadu do Budima, a čije je jezgro tokom većeg dela njenog viševekovnog postojanja bilo na prostoru severne polovine današnje Bugarske i Vlaške, odnosno rumunskog Podunavlja.

Ali tek je dakle Krum uspeo da dovede Bugarsku praktično na njene sadašnje južne granice. Da bi ih odbranio od moćnog suseda, a Romejsko carstvo je bilo moćan sused iako tada još daleko od povratka u duboki Balkan — počeo je da gradi nešto što bi se moglo nazvati zidom: mada su ga Bugari zvali „Erkesija”.

Bugarski kan Krum na gozbi izbija vino iz lobanje Nićifora I, romejskog cara, kojeg je potukao početkom 9. veka. Foto: Wikimedia/protobulgarians.com

U pitanju je reč turkijskog porekla koja izgleda znači „zemljani prorez” i može bolje da se prevede kao „golemi rov”; ali iako je to bio rov, to nije bio samo rov.

S ukupnom širinom 22 m, sâm rov je bio 7 m širok i 2-3 m dubok, ali je s bugarske strane imao i 15 m široki nasip; ukupne dužine 142 km, protezao se od Burgasa na Crnom moru do reke Rakitnice, leve pritoke Marice, i na ključnim tačkama imao je drvene palisade, kao i drvene kule i osmatračnice.

Sem vojne odbrambene funkcije, bedem je služio i kao civilna granica, tj. imao je svojevrsne granične prelaze, kroz koje su cirkulisali ljudi i roba, na kojima se naplaćivala carina, a koji su se nalazili na trasama drevnih puteva, nasleđenih iz antičkog doba.

Karta koja prikazuje raspon Erkesije, odbrambenog bedema Prvog bugarskog carstva, podignutog početkom 9. veka. Foto: Twitter/@Al_Stoyanov, protobulgarians.com

Bio je to ogroman inženjerski poduhvat, koji svedoči o snazi ondašnje bugarske države, posebno nadolazećoj snazi, jer je vrhunac ta zemlja tek trebala da dostigne; i premda nije celom dužinom bio reprezentativan, nije to ni Veliki kineski zid, pa opet ne znači da nije impresivan.

(Mada nikako ne poredimo Erkesiju sa Kineskim zidom, najreprezentativniji njegovi delovi podignuti su 600—800 godina nakon Erkesije, a najstariji nisu izgledali bitno bolje od Erkesije.)

Najverovatnije je to Erkesija bila prepreka koju Jovan Skilica spominje u kontekstu vojnog pohoda Nićifora II Foke, do kojeg je došlo 967. godine, kada je vasilevs odustao od napada (možda imajući na umu da je Nićifora I upravo Krum vek i po ranije potukao i na čuvenoj minijaturi ispijao vino iz njegove lobanje).

(Telegraf.rs)