13 slika grada koji je prvi u celini dodat na Uneskovu listu: Nije ni blizu ovog dela sveta

18. septembra 1978. godine Unesko je doneo odluku da čitav jedan grad stavi na spisak Svetske baštine: Kito, glavni grad Republike Ekvador.

Malo kasnije, iste godine, istorijski centar Krakova je stavljen na isti spisak, ali to već nije isto — iako je razlika manja nego što možda mislite: mada je deklarativno čitav Kito na spisku, i u njegovom slučaju je to istorijski centar, koji se prostire na 70 hektara, sa 375 hektara tampon-zone okolo.

Preporučujemo

Ipak, na spisku stoji „Grad Kito”, a malo dalje, „Istorijski centar Krakova”. Kako je ovaj ekvadorski grad uspeo da stekne takvu počast? Grad je 1534. osnovao konkistador Dijego de Almagro, na mestu ranijeg indijanskog naselja (to je bila oblast plemena Kitu, koje je možda imalo kraljevinu pre nego što ju je Carevina Inka pokorila, par decenija pre dolaska Španaca).

Bilo kako bilo, Kito, koji se prvobitno zvao Santjago de Kito a posle nekoliko meseci postao San Fransisko de Kito, proglašen je gradom 1541, zatim mu je data titula „Veoma plemenitog i veoma odanog grada San Fransiska de Kita”, što je dalo dodatni podstrek razvoju, jer u civilizaciji sa visokorazvijenim ceremonijalom, kakva je bila španska, jedno povlači drugo.

Groblje Svetog Dijego („Cementerio de San Diego”), Kito, Ekvador. Foto: Wikimedia/"Diego Delso, delso.photo, License CC-BY-SA

Konačno, 1563. Kito je postao sedište Kraljevske audijencije, koja je bila, ne samo apelacioni sud, već i naziv za čitavu jurisdikciju koju je taj sud pokrivao; bila je to izuzetno važna ustanova, u kolonijama zadužena, ne samo za sudske poslove, već i za zakonodavne i pravno-izvršne, u čemu se razlikovala od kraljevskih audijencija na Iberijskom poluostrvu.

Tako je ova u Kitu, kao i ostale u Amerikama (a bilo ih je svega pet), u svojstvu „kancelarije” jedina imala kraljevski pečat na teritoriji svoje jurisdikcije, prvo u sklopu Vicekraljevine Peru (prestonica Lima) a potom od 1717. Vicekraljevine Nove Granade (prestonica Santa Fe de Bogota, danas samo Bogota).

Pored toga, sudijska veća kraljevskih audijencija u Amerikama ujedno su bili i državni savet vicekraljeva i guvernera, barem do početka 19. veka: u slučaju Kita, do 1822. godine, kada je uspostavljena Republika Velika Kolumbija, tada zvanično Republika Kolumbija, obrazovana otprilike na prostoru Nove Granade.

Ta revolucionarna antikolonijalistička zemlja nije dugo opstala, raspala se već 1831. zbog sukoba između snaga centralističkih i federalističkih, kao i zbog snažnih regionalizama koji su vladali, ali dok je postojala, obuhvatala je današnju Kolumbiju, Ekvador, Panamu, Venecuelu, delova Perua, Brazila i Gvajane.

Ipak, Kito ima španskoj kolonijalnoj eri da zahvali (ili da „zahvali”) na onome najsjajnijem što ima, pošto je za vreme Španske imperije bio miran (sem 1765—1766, kada je tokom pobune Kito proglasio kratkoveku nezavisnost) i prilično izolovan (na 2.818 metara nadmorske visine) a istovremeno bogat vrh-sudski grad. Kad se tako pogleda, postane jasno zašto sadrži ogromno kulturno nasleđe.

Nešto smo ovde izdvojili, ono što se može nazvati udarnim znamenitostima, ali ne možemo izdvojiti sve, jer postoji oko 130 monumentalnih zdanja i objekata, zbog kojih Kito nosi laskavo zvanje najvećeg a najmanje izmenjenog i najbolje očuvanog istorijskog grada u Amerikama.

(Telegraf.rs)