Postoji rimski zid iza Hadrijanovog, za koji malo ljudi zna: Škoti su ga zvali Đavolji nasip

Prostor današnje Škotske leži na nekadašnjoj severozapadnoj granici Rimske carevine, i stoga ne čudi što su im sve njihove građevine vojnog karaktera, jer čak i one koje nisu striktno govoreći vojne, bile su u službi vojske. Jedna se izdvaja: Antoninov zid, čiju je izgradnju 140. naložio car Antonin Pije.

Veruje se da je izgradnja ovog bedema, pod budnim okom generala Kvinta Lolija Urbika, počela 142. i trajala šest godina; kada je dovršen, bio je dugačak 63 km, visok tri metra, širok četiri do pet, imao je 16 do 19 utvrđenja te niz osmatračnica između njih, duboki rov na severnoj strani a na južnoj drum koji je Rimljanima omogućavao kretanje.

Preporučujemo

Svrha Antoninovog zida, koji je zapravo bio zemljana fortifikacija s kamenim temeljima, bila je da brani pomerenu granicu od napada Kaledonaca: naime, podignut je severno od Hadrijanovog zida dve decenije posle njega, s namerom da ga zameni, pa se prostire između Fert ov Klajda i Fert ov Firta (estuara reke Klajd i estuara reke Firt), u samom Središnjeg pojasu Škotske, gde danas živi najviše njenih stanovnika.

Međutim, Kaledonci nisu bili impresionirani, nastavili su da haraju rimsku provinciju južno od zida, daleku bogatiju od njihove zemlje, i ništa ih u tome nije moglo sprečiti; zato su Rimljani naposletku već 165. napustili zid i povukli se na ranije pozicije, na Hadrijanov zid, koji je bio znatno tvrđi orah.

Kameni temelji Antoninovog zida u Škotskoj, najsevernije rimske građevine. Foto: Wikimedia/Chris Upson

Kasniji stanovnici tih područja bili su izgleda impresioniraniji nego Kaledonci (mada su mnogima Kaledonci možda bili i preci): oni su taj zid zvali „Đavolji nasip”, jer nisu mogli da veruju da je to ljudskih ruku delo. Ha!

Inače, Škoti se danas staraju o ovom spomeniku, koji je davno iz vojnog ušao u domen kulturnog nasleđa; delovi Antoninovog zida opstaju do danas, često fragmentarno, a postoje i drugi njegovi elementi koji su preživeli, poput ploča kojima su bili obeleženi njegovi delovi i razdaljine.

Možda je najkrupnija građevina ovde, ako ne računamo sam zid, rimsko kupatilo u Bersdenu kod Glazgova, pored koje se nalazi i klozet; služili su posadi utvrđenja koje se nalazilo na tom mestu.

Predmeti pronađeni prilikom arheoloških iskopavanja na Antoninovom zidu u Škotskoj, čuvaju se u Hanterijanskom muzeju Univerziteta Glazgova. Foto: Wikimedia/Osama Shukir Muhammed Amin FRCP(Glasg)

(Telegraf.rs)