Godišnjica sletanja na Mesec: Teorija o tome kako je Tito prodao svemirski program Amerikancima

Foto: Tanjug/Muzej Jugoslavije/Petar Obradović

Mit je ponekad veći od stvarnosti, a kako je danas godišnjica svemirske misije Apolo 11 koja je 20. jula 1969. godine dovela prve ljude na Mesec, prenosimo vam priču o dokumentarcu HBO “Hjutone, imamo problem!”, tačnije pseudodokumentarnoj komediji, koja govori o tome kako je Tito svojevremeno prodao jugoslovenski svemirski program američkoj NASA.

Slovenski reditelj Žiga Virc donosi priču jugoslovenskom mitu, ali i stvarnosti. U prvoj regionalnoj HBO koprodukciji 2016. godine proizveden je dokumentarni film o Titu koji je uspeo da prevari Amerikance da poseduje visoko razvijeni svemirski program, piše Klix. Zbog očajničke potrebe da parira Rusima i njihovoj tadašnjoj dominaciji u svemirskim poduhvatima, Džon F. Kenedi je poverovao u fikciju i, navodno, otkupio program za novac koji bi danas iznosio impozantnih 50 milijardi dolara.

Period šezdesetih godina obeležili su hladni rat i poduhvati sletanja na Mesec, ali i brojne teorije zavera, među kojima je bila i smrt najveće holivudske zvezde svih vremena Marilin Monro. Doku-fikcija "Houston, We Have a Problem!" istražuje tajni posao vredan milijarde dolara, kojim je Tito izbegao neminovni bankrot prema kojem je hrlila tadašnja Jugoslavija.

Međutim, jedan inžinjer jugoslavenskog svemirskog programa je odlučio da progovori o celom slučaju. Smrt Ivana Pavića (Božidar Smiljanić) je bila inscenirana kako bi on nastavio da radi za NASA-u, a njegov povratak na Pag u Hrvatsku je u filmu zapravo fikcija izvedena uz pomoć glumaca.

Delo neprikosnovenog vladara koji se u bivšoj državi razvio svoj autoritet do kulta ličnosti, najbolje ilustruje cigara koju je mimo protokola i bez pardona pušio u Beloj kući, pa nije isključeno da je uspeo da zavara najmoćniju naciju na svetu, na čijem čelu je tada bio Džon F. Kenedi. Jugoslavija je posedovala nuklearni program, pa nije bilo isključeno da su Titove ambicije stremile i ka kosmičkim visinama. Film govori o tome kako su Amerikanci kupili svemirski program, transportovali kompletnu dokumentaciju u tajnosti, ali taj program u konačnici jednostavno nije bio funkcionalan.

Foto: Wikimedia/Stevan Kragujević

Stotinu puta ponovljena laž postaje istina

Istina ili mit, prestaje biti važno već na samom početku filma "Houston, We Have a Problem!" s pojavom slovenskog filozofa Slavoja Žižeka, koji prezentuje metaforičnu priču o tome kako deca i roditelji zajedno kreiraju laž o postojanju Deda Mraza. Deca znaju da on ne postoji, pretvaraju se da su iznenađeni paketićima pod jelkom, a roditelji su srećni kada vide svoju decu kako otvaraju novogodišnje poklone. I jedni i drugi znaju da to nije istina, ali obostranim činjenjem, mit se godinama održava i prenosi generacijama. Prema rečima reditelja Virca, namera mu je bila da ispriča pitku priču o usponu i padu Jugoslavije, a navodni raspad države dogodio se kao odmazda CIA za kupoprodajnu prevaru.

Jugoslovenski svemirski program navodno je bio motiv da se izgradi podzemni Objekat 505 na "Željavi" pored Bihaća, jedan od najvećih podzemnih aerodroma u Evropi. Film obiluje mnoštvom arhivskih snimaka, koji su kombinovani sa činjenicama iz sadašnjosti. Vrlo je zanimljivo videti Titov brod "Galeb" u punom sjaju šezdesetih i pretapanje na ruinu privezanu u riječkoj luci.

"Ovo je mali korak za čoveka, ali veliki za čovečanstvo“

Među snimcima je i Titova poseta Njujorku 1963. godine, kada je preživeo atentat. Zatim, tu je i dokumentarni snimak Tita i Jovanke koji u društvu svojih pasa gledaju televizijski prenos sletanja na Mesec, 20. jula 1969. godine. Apolo 11 je bila svemirska misija koja je tamo odvela prve osobe - Nila Aldena Armstronga i "Buzza" Aldrina, a da je Titov svemirski program "radio", možda bi (sledeći ironični ton Vircovog filma) na površinu Meseca, pored američke zastave bila zabodena i jugoslavenska trobojka sa zvezdom.

(Telegraf.rs)