Da li biste pevali „Marširala, marširala kralja Petra garda“ da znate da je „ukradena“ od Hrvata?

Hrvatski ban Josip Jelačić sa svojim vojnicima, pred Bitku kod Švehata tokom revolucionarne 1848., kada su Austrijanci sa Hrvatima potukli Mađare (u Jelačićevoj vojsci je moglo biti i Srba, koji su kao i Hrvati podržali kontrarevoluciju nadajući se ustupcima Beča). Litografija Jozefa Krihubera i Johana Hefeliha iz 19. veka. Foto: Wikimedia Commons/Public domain/Csanády

Baron Franc fon der Trenk, odnosno Franjo Trenk, rodio se 1711. u Ređo di Kalabriji na jugu Italije, gde je njegov otac služio kao habzburški oficir. Trenkovi su u stvari bili pruska vlastelinska kuća, ali austrijski podanici sa posedima u Slavoniji. Franjo je odrastao u Slavonskom Brodu u kojem je njegov otac dobio položaj zapovednika tvrđave, a školovao se kod jezuita u Šopronu i Požegi.

Preporučujemo

Nakon što je 1740. izbio Rat za austrijsko nasleđe — jedan od „svetskih“ ratova pre Prvog svetskog rata — baron Trenk je dobio dozvolu od carice Marije Terezije da oko grupe pomilovanih hajduka i dobrovoljaca sa područja Kraljevine Slavonije i Slavonske vojne krajine, obrazuje naročitu jedinicu da se bori za račun Habzburga.

Dobila je naziv „Pandurski korpus barona Franje Trenka“, odnosno Trenkovi panduri, a u njenim redovima bili su i Hrvati i Srbi; u drugim zemljama ni tada a ni sada nisu ih zvali Hrvatskim pandurima, mada Hrvati danas potenciraju taj alternativni naziv.

Nisu nosili uniforme, bili su živopisno odeveni u otomansko-orijentalnom stilu, stekli su ozbiljnu reputaciju i postali slavni širom kontinenta. Imali su sličnosti sa Rodžersovim rendžerima koje je 1755. oformio major Robert Rodžers da se za račun Britanaca bore u Severnoj Americi tokom Sedmogodišnjeg rata.

VIDEO: Instrumental koračnice „Marširala, marširala Jelačića vojska“

Trenk je skončao u tamnici 1749. nakon što su ga protivnici optužili za gomilu stvari, dok je njegov korpus već krajem 1748. pretvoren u Slavonski bataljon. Kada je izbio već pomenuti Sedmogodišnji rat, bataljon je pretvoren u pukovniju (odnosno puk, ali da budemo autentični, koristićemo reč „pukovnija“ kojom su se koristili i Srbi u Vojnoj krajini), a već 20. oktobra 1756. dodeljen joj je broj i ona je postala 53. pešačka pukovnika (reč „pešačka“ se takođe kod nas koristila u 19. veku).

Ovu jedinicu austrijske, a potom austrougarske vojske, koja se vremenom geografski vezala za Zagreb, pominjemo samo zato što je u njenim redovima nastala koračnica „Marširala, marširala, Jelačića vojska“, i to tokom ili neposredno nakon revolucionarne 1848. godine u kojoj je ban Josip Jelačić predvodio Hrvate koji su, poput Srba, stali na stranu austrijskog dvora, protiv Mađara, nadajući se ustupcima.

Njen izvorni tekst glasi:

„Marširala, marširala, Jelačića vojska,

marširala, marširala, Jelačića vojska;

korak ide za korakom,

a ja junak za barjakom.

Boj se bije, bije,

zastava se vije, vije,

za slobodu Hrvatske.

Boj se bije, bije,

zastava se vije, vije,

za slobodu Hrvatske.“

VIDEO: „Marširala, marširala, kralja Petra garda“

Kasnije su je prihvatile i druge hrvatske domobranske jedinice, menjala su se i vremena, pa su i početne reči prilagođavane; neki su pevali o marširanju „domobranske vojske“, drugi „domobranske garde“, pripadnici 25. domobranske zagrebačke pešačke pukovnije o marširanju „Dvadeset i pete“. Bilo je i lascivnih varijanti, jedna je počinjala sa: „Marširale, marširale, dude uz vojnike“.

Ustaše su imale svoju verziju koja je počinjala rečima: „Istrčale, istrčale, zagrebačke frajle“, što je posebno zanimljivo imajući u vidu da smo mi imali verziju: „Istrčale, istrčale, beogradske dame“, ali nije jasno kada je nastala (početkom devedesetih ove dve varijanti su služile nacionalistima obe strane kao svojevrsni antipodi).

Naša druga verzija je daleko poznatija i sigurno se javila za vreme Kraljevine Srbije, možda tokom Balkanskih ratova ili Velikog rata; ona počinje rečima: „Marširala, marširala, kralja Petra garda“.

(P. L.)