Ovako je zvučao jezik faraona: Poslušajte mrtvi jezik koji je nekada odzvanjao palatama i grobnicama Starog Egipta (VIDEO)

Egipatski je bio govorni jezik Starog Egipta, na kojem je prva celovita zapisana rečenica datirana na oko 2690. godinu pre nove ere, što ga smešta u red najstarijih pisanih jezika, rame uz rame sa sumerskim.

Klasifikuje se kao afroazijski, pa spada u istu porodicu u kojoj su i berberski, čadski, kušitski, omotski, te semitski jezici poput arapskog i hebrejskog. Ipak, drži se da je bio znatno konzervativniji od njih. Interesantno, njegov glavni takmac po pisanoj starosti, sumerski, jezički je izolat, odnosno prirodni jezik bez ikakve dokazive veze sa bilo kojim drugim; ili pak samo naučnici ne mogu još uvek da se dogovore oko tog pitanja.

Preporučujemo

Lingvisti dele istoriju egipatskog u šest glavnih hronoloških grupa. Arhaični egipatski je korišćen tokom tzv. Ranog dinastičkog perioda, pre 2600. godine pre nove ere. Posle njega došao je staroegipatski koji se koristio tokom perioda Starog kraljevstva između 2600—2000. godine, da bi narednih šest i po vekova postojao u srednjoegipatskom obliku, tokom Srednjeg i ranog Novog kraljevstva; ova forma — koja se danas smatra klasičnim egipatskim i koju ćete čuti u priloženim klipovima — koristila se kao književni jezik sve do četvrtog veka pre nove ere.

VIDEO: Kako je zvučao egipatski jezik u njihovim svetim spisima

Kasnoegipatski je korišćen u periodu 1350—700. godine, tokom Trećeg prelaznog perioda. Usledio je demotski između 700. godine p.n.e. i 400. godine nove ere, što znači da je u tom obliku postojao tokom Kasnog perioda, helenističkog Ptolemejskog kraljevstva i doba Rimske imperije.

Koptski oblik se pojavio nakon 200. godine i ubrzo je postao dominantan, te bio govorni jezik za vreme pokrštavanja Egipta; korišćen je sve do šesnaestog veka kada je dovršen trijumf arapskog, a danas uglavnom opstaje kao liturgijski jezik koptskih hrišćana, mada se tokom poslednjih stotinak i kusur godina ulaže napor da se obnovi njegova upotreba.

Što se tiče pisama koja su koristili Stari Egipćani, mora se razvejati jedna velika zabluda koja se tiče hijeroglifa. Naime, to pismo nije korišćeno u svakodnevici već kao formalno pismo za religijske potrebe (i državne, što je bilo isto jer su država i religija bile neodvojive jedna od druge).

Vrlo mali broj ljudi je znao da čita i piše hijeroglife (ta reč je grčkog porekla i znači „sveti zapisi“); ogromna većina pismenih koristila je hijeratsko pismo, i kasnije njegov pojednostavljeni oblik — demotsko. Njima se pisalo zdesna nalevo, kao danas arapskim na koje pomalo i podseća, i to mastilom pomoću trščane četkice po papirusu. Koptski alfabet, koji se pojavio tokom prve polovine prvog milenijuma, kombinacija je glifova pozajmljenih iz grčkog pisma, sa dodatkom znakova iz demotskog; postoji u nekoliko varijacija.

VIDEO: Koliko je teško naučiti jezik Starih Egipćana? Ovo je prva lekcija

(P. L.)