Žene i obavezno služenje vojnog roka:: Nejasno je da li ovaj američki ratni poster iz 1917. ide u prilog te zamisli ili protiv nje?

Regrutni poster američke ratne mornarice iz 1917. godine koji poziva žene da pristupe tom rodu oružanih snaga i pomognu domovini u ratu sa Centralnim silama. Foto: Wikimedia Commons/Library of Congress

U kontekstu rasprave koja se u našoj javnosti povela oko mogućnosti vraćanja obaveznog služenja vojnog roka, povela se i debata oko zamisli da bi on trebalo da postane obavezan i za žene, kao što je to slučaj u Izraelu, gde se dame, rame uz rame sa muškarcima, obučavaju za borbene zadatke da bi bile kadre da brane domovinu od strane (a u slučaju jevrejske države i unutrašnje) agresije.

Preporučujemo

Mada, nismo sigurni da li je uopšte prikladno upotrebiti reč „dama“ u ovom kontekstu: ne samo što se danas ljudi vređaju oko svega i svačega, nego se ta reč, kada se o govori pripadnicama vojske, može protumačiti i kao paternalizam i unejednačavanje polova. Ako i jeste, nije nam to namera, a svakako nije ni prići ovom regrutnom posteru američke ratne mornarice koji je po zidovima širom SAD osvanuo proleća 1917. godine.

Ženama je tek tokom Prvog svetskog rata priznata važnost u ratnim okolnostima, doduše mahom u pozadinskim delatnostima; one su tada masovno ušle u fabrike umesto muškaraca koji su otišli na front, što je dovelo do radikalnih društvenih promena koje su nama danas norma, ali tada to nisu bile. Drugi svetski rat je doneo žene-vojnike, posebno u redovima Crvene armije i Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, u manjoj meri i u drugim savezničkim zemljama, ali su Amerikanci već tokom Velikog rata bili napravili bitan iskorak.

Američki kontraadmiral Viktor Blu vrši inspekciju žena-jomena, odnosno mornarki američke ratne mornarice 1918. godine. Foto: Wikimedia Commons/Naval Historical Center

Tada je mornarički sekretar Džozefus Denijels vrlo slobodno protumačio Zakon o mornaričkim rezervistima iz prethodne godine, shvativši da nigde nije naznačen pol za dužnost jomena, što je naziv za mornara koji vrši administrativne i činovničke poslove. Tako su žene počele da stupaju u američku mornaricu, a prva u istoriji bila je Loreta Perfektus Volš (1896—1925): prva u bilo kom rodu američkih oružanih snaga, a da nije bolničarka.

Ovaj regrutni poster imao je za cilj da žene motiviše da pristupe i pomognu ratnim naporima, ali on je problematičan na mnogo različitih ravni. Poza koju je ova žena zauzela zavodnička je, pomalo seksualno izazivačka, možda neprikladna za poziv koji im se nudi. Feministkinje bi rekle da je seksistički.

Pored devojke na ilustraciji stoji poruka „Želim te“ (I want you), a tek na samom dnu postera „za mornaricu“ (for the Navy); ovo „Želim te“ i bez položaja tela devojke ima vrlo čudan seksualni prizvuk, a posebno kada se stavi u kontekst pomenutog stava. Pritom, kome se ona to tačno obraća? Nigde nije potpuno očigledno da poziva žene.

(P. L.)