Zgradu američkog Kongresa nećete moći da prepoznate: Danas izgleda impozantno, ali nekada je bila bedna

Zgrada američkog Kongresa 1846. godine. Kupola koja dominira čitavih Vašingtonom sagrađena je tek 1866, nakon jedanaest godina gradnje. Foto: Wikimedia Commons/United States Library of Congress

Nakon što je odlučeno da se glavni grad Sjedinjenih Američkih Država preseli iz Filafelfije u posebno za tu svrhu sagrađeno mesto na obalama reke Potomak, nakon što je Kongres izglasao zakon a predsednik Džordž Vašington ga potpisao 16. jula 1790. godine, nakon što su savezne države Merilend i Virdžinija poklonile saveznoj vladi delove svojih teritorija iz kojih je nastao Distrikt Kolumbija, počelo se sa zidanjem novih zgrada za vladine instutucije.

Prva i najvažnija bila je zgrada Kongresa, za koju je raspisan konkurs na koji je prispelo mnogo različitih rešenja. Pobedio je predlog arhitekte Vilijema Torntona, hvaljen od strane Vašingtona i prvog državnog sekretara Tomasa Džefersona (koji će nešto kasnije postati treći po redu predsednik), zbog svoje „grandioznosti, jednostavnosti i lepote“, a koji je kasnije menjan i dopunjavan.

Krilo Senata završeno je 1800. godine, dok je krilo Predstavničkog doma dovršeno tek jedanaest godina docnije, iako su se kongresmeni uselili u dovršene sektore već 1807. Pre toga, svi su delili prostorije Senata.

Pogled na grad Vašington 1871. godine, sa Kapitom u prvom planu. Foto: Wikimedia Commons/loc.gov

Samo tri godine nakon što su oba krila kompletirana, zgradu su delimično spalili pripadnici britanske vojske tokom Rata iz 1812. godine, koji je te godine izbio ali trajao do februara 1815.

Britanci su tom prilikom spalili dosta zdanja u Vašingtonu (grad je svoje ime dobio nakon smrti prvog predsednika koja je nastupila 1799. godine), tokom svega dvadeset šest časova okupacije, a Amerikanci su nakon brzog povratka u prestonicu odmah krenuli sa obnovom.

Kapitol je obnovljen sa novom kupolom, ali je do 1850. godine svima postalo jasno da zdanje više ne može da primi neprestano rastući broj zakonodavaca (Predstavnički dom od 1911. godine ima fiksni broj članova, 435, ali prvobitno je bilo određeno da jedan kongresmen predstavlja najviše trideset hiljada građana; uz to, povećavao se i broj saveznih država pa samim i senatora). Tada je izvršena dogradnja i dodata su dva nova krila.

Kupola zgrade Kongresa SAD sa „Statuom Slobode“ i zastavom. Foto: Wikipedia Commons/David Maiolo

Tako je Kapitol udvostručio svoju dužinu, čime je skromna, niska kupola od drveta, pokrivena bakarnim pločama, prestala da bude u proporciji sa ostatkom zdanja. Estetski, to više nije ličilo ni na šta. Premda je prvopriložena fotografija u ovom tekstu iz 1846. godine, dakle pre pomenutog proširenja, možete da zaključite na šta je to ličilo, posebno ako je uporedite sa drugom slikom. Zato je doneta odluka, da se ona zameni novom kupolom.

Dizajnirao ju je Tomas Volter; tri puta je viša od originalne i za trideset metara šira u prečniku, a zidana je u periodu 1855—1866. godine (čak i tokom Američkog građanskog rata). Koštala je samo 13,9 miliona dolara u današnjoj protivrednosti. Deluje kao da je od kamena, ali zapravo je, kao što rekosmo, od čelika koji je pažljivo okrečen tako da izgleda kao da je sazdana od istog materijala kao i ostatak zgrade.

Zapravo su to dve kupole, jedna unutar druge — poput recimo Nerijeve i Bruneleskijeve kupole na firentinskoj katedrali Santa Marija del Fjore — sa unutrašnjom kupolom koja u svom središtu ima veliki okulus. Na vrhu spoljašnje kupole nalazi se „Statua Slobode“, podignuta 1863, tri godine pre nego što će radovi biti u potpunosto završeni, u jeku građanskog rata.

(P. L.)