FOTO-UBOD: Džamija i njen vitki minaret ispod drevne srpske tvrđave Mileševac

Mileševac, srpska srednjevekovna tvrđava nedaleko od manastira Mileševe. Ispod nje je današnje muslimansko selo Hisardžik. Foto: Wikimedia Commons/Mirko.Kovacevic

Srpski kralj Stefan Vladislav podigao je kao svoju zadužbinu manastir Mileševu, na reci Mileševki, na oko šest kilometara od današnjeg Prijepolja, tokom prve polovine XIII stoleća.

Preporučujemo

Ova velika naša svetinja, koja po arhitekturi pripada raškom stilu, toj specifičnoj mešavini zapadnog romanskog i vizantijskog građevinarstva, verovatno je odmah nakon podizanja dobila i svoju zaštitnicu: utvrdu Mileševac koja se na okomitoj, visokoj steni uzdiže nad manastirom od kojeg je udaljena par kilometara, i koja je pored te funkcije verovatno služila i za kontrolu tzv. Bosanskog puta.

Pogled na utvrdu Mileševac iz pravca manastira Mileševe. Foto: Wikimedia Commons/CrniBombarder!!!

Međutim, prvi pisani dokaz o postojanja ove srednjevekovne tvrđave datira iz 1444. godine, a zatim se tokom naredne decenije decidno pominje kao fortifikacija u sklopu zemalja Stjepana Vukčića Kosače, hercega od Svetoga Save.

Mileševac dopada osmanlijskih šaka 1465. godine, i u njihovim izvorima nastavlja da se pojavljuje i narednih vekova, iz čega se može izvesti zaključak da su ga dugo smatrali za važnu ispostavu i bitnu tačku za bezbednost čitave te oblasti.

Zidine tvrđave Mileševac kod manastira Mileševe. Foto: Wikimedia Commons/Novosivacki

Turci ga, počev od XVII veka, počinju da nazivaju Hisardžik (od turske reči "hisar" što znači "tvrđava"), što je termin koji je ubrzo preovladao i koji je korišćen do kraja otomanske vlasti nad ovim prostorima.

Novo ime tvrđave dalo je ime i selu koje se razvilo kao njeno podgrađe, ime koje to, danas muslimansko selo, nosi do dana današnjeg. Hisardžik je na popisu iz 2002. godine imao 302 stanovnika, ali je danas taj broj verovatno dosta manji. Pre petnaest godina u njemu je živelo samo šest punoletnih osoba srpske nacionalnosti (210 se izjasnilo kao Bošnjaci, a 64 kao muslimani).

Mileševac iznad današnjeg muslimanskog sela Hisardžika, na par kilometara od manastira Mileševe. Foto: Wikimedia Commons/Mirko.Kovacevic

Stena na kojoj Mileševac stoji zaštićena je oštrim liticama sa tri strane: severne, istočne i zapadne. Na samom vrhu je bila citadela ojačana kvadratnim kulama na zapadu i istoku, spojenima bedemom. Utvrđenje se širilo ka jugu gde je bilo ojačano još jednom kvadratnom kulom, sa dve dodatne kule-osmatračnice u pravcu ka Mileševi.

Mileševac je samo delimično istražen arheološki, i to tokom druge polovine sedamdesetih godina, a tada su bili izvedeni i neki konzervatorsko-restauratorski radovi u saradnji Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva i beogradskog Arheološkog instituta. Pod zaštitom je države.

(O. Š.)