NA OVOM KAMENU SE RODIO ISUS: Siđite u pećinu u kojoj je Hrist došao na svet, zrači i preko fotografija (FOTO)

Četrnaestokraka zvezda obeležava tačno mesto na kojem se rodio Isus Hrist, u pećini ispod Crkve Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Flickr.com/kudumomo

Tvrdnja pojedinih naučnika i stručnjaka — koji pažnju privlače spektakularnim teorijama a reputaciju grade pokušavajući da sruše hrišćanska predanja — da je na mestu pećine u Vitlejemu prvobitno bilo pagansko svetilište koje su hrišćani od mnogobožaca preoteli dolaskom na vlast u IV stoleću — ne pije vodu.

Preporučujemo

Da je ova lokacija bila važna za hrišćane barem već u prvoj polovini III veka, kada su progoni bili žestoki, znamo iz pisanja Origena Adamantija. On je izričito pominje u svom najglasovitijem delu "Protiv Kelsa" iz 248. godine, kao odredište hodočašća i štovanja od strane sledbenika najslavnijeg Nazarećanina. Po svemu sudeći, kult ove pećine je postojao još u II veku a nema razloga da se sumnja u tezu da se to činilo i u veku u kojem je Hrist živeo.

Crkva Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Neil Ward

Pre svega, izgleda da je rimski imperator Hadrijan 135. godine tu pećinu oteo od hrišćana i pretvorio je u svetilište posvećeno Adonisu, grčkome bogu lepote, plodnosti, vegetacije, možda i požude, nauka se spori o njegovom konkretnom mestu u panteonu. Posađen je i sveti gaj kako bi se izbrisalo sećanje na Isusa Hrista.

Međutim, došlo je do pobede hrišćanstva, faktičke početkom IV veka a onda kasnije u tom stoleću i zakonske. Prvu baziliku na ovoj lokaciji, iznad svete pećine, gradi tako majka cara Konstantina, Sveta Jelena, koja se dovršava 333. godine. Bio je to deo obimnog programa zidanja na mestima koja su dovođena u vezu sa Isusovim životom, a u kontekstu Prvog vaseljenskog sabora koji se 325. održao u Nikeji. Stradala je u Samarićanskom ustanku dva veka kasnije (novija arheološka iskopavanja otkrila su njene podne mozaike).

Jedno dvorište Crkve Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Daniel Case

Tada je romejski car Justinijan podigao novu građevinu iz koje je na neki način nastala ova sadašnja — Crkva Rođenja Hristovog. To je ona, samo obimno dograđivana i proširivana. Sasanidski car Hozroje II poštedeo ju je 614. kada je, kako se kaže, bio dirnut prikazima tri mudraca u persijskoj nošnji, Arapi je naravno nisu dirali kada su ovladali Svetom zemjom jer je Isus i njima važna ličnost, krstaši su je za vreme svoje vlasti obnavljali i širili, čak je i prvi krstaški kralj Jerusalima u njoj krunisan, tako da danas pokriva oko 12.000 kvadratnih metara.

Ipak, 1244. godine oskrnavilo ju je neko poludivlje turkijsko pleme iz Centralne Azije, i tom prilikom je izgleda teško stradao krov. Tek dva veka kasnije došlo se u situaciju da se zdanje obnovi, i to pre svega sredstvima zapadnih zemalja: Burgundija je dala drvo, Engleska olovo a Mletačka republika obezbedila radnu snagu.

Dveri poniznosti su glavni ulaz u Crkvu Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Ian and Wendy Sewell

Usledili su vekovi koji su doneli sve veće razmirice između franjevaca i pravoslavaca, nemar je vladao na sve strane, nesloga hrišćanska bila je jeziva, kao i danas. Tokom XIX veka preživela je nekoliko strašnih zemljotresa, požara, ali uz velika oštećenja.

Zapostavljena, dešavalo se da je čerupaju u potrazi za građevinskim materijalom. Čak je i srebrnu zvezdu u Pećini Rođenja neko ukrao, a zbog zamene koju je podario osmanlijski sultao posredno je izbio rat između Rusije, Francuske i Engleske, onaj koji je ostao zapamćen kao Krimski. Crkva je potpuno obnovljena tek u XX veku: radovi su otpočeli za vreme Britanskog mandata nad Palestinom.

Glavni oltar Crkve Rođenja Hristovog u Vitlejemu koji pripada Grcima. Foto: Wikimedia Commons/Antoine Taveneaux

KAKO IZGLEDA CRKVA ROĐENJA HRISTOVOG

Kada se uđe, sa leve strane su vrata koja vode u Crkvu Svete Katarine Aleksandrijske, podignute 1882. od strane franjevaca. Pet se pećina tu nalazi, a u jednoj je boravio Sveti Jeronim. Grčkoj pravoslavnoj crkvi pripada oltar na istočnoj strani sa ikonostasom iz XVIII stoleća, kao i Oltar Obrezanja desno odatle.

Ulaz u pećinu u kojoj se rodio Isus, ispod Crkve Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Benjamín Núñez González

Levo je jermenska crkva u kojoj postoje dva oltara: jedan je posvećen Presvetoj Bogorodici, a drugi trima mudracima koji su novorođenom Hristu došli na poklonjenje. Taj drugi se se zove Oltar Kraljeva, i nalazi se na mestu gde su oni po jermenskom verovanju ostavili konje.

Ovakva pomalo haotična podela, koja simptomatično prikazuje i razjedinjenost hrišćanstva, očituje se i u podeli nadležnosti. Bogosluženje u Pećini Rođenja dozvoljeno je samo Grcima i Jermenima, dok je u Kapeli Jasli dopušten samo rimokatolicima.

Oltar sa četrnaestokrakom zvezdom koja obeležava tačno mesto na kome se rodio Isus nalazi se u pećini ispod Crkve Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Antoine Taveneaux

Iznad Zvezde Rođenja — koju smeju da čiste samo Grci i Jermeni — postoji šesnaest kandila od kojih Grcima i Jermenima pripada po šest, a rimokatolicima četiri. Pod crkve brišu samo Grci i rimokatolici, ali u različite i strogo određene dane. Ovakav tip kompromisa izuzetno podseća na podelu dužnosti u Hramu Groba Gospodnjeg u Jerusalimu, svakako najvećoj svetinji hrišćanstva, o čemu smo već podrobno pisali.

Ulaz u samu Pećinu Rođenja iznad koje je čitavi kompleks podignut, nalazi se ispod pravoslavnog Oltara Obrezanja. Mali oltar u pećini sa četrnaestokrakom Zvezdom Rođenja označava mesto na kojem je Isus došao na svet.

Hristos Mladenac, statuica iznad pltara u Kapeli Jasli u sklopu Crkve Rođenja Hristovog u Vitlejemu. Foto: Wikimedia Commons/Flickr/iz4aks

Preko puta je Kapela Jasli, gde je Isus od strane roditelja položen nakon rođenja, u toj pećini u kojoj se pre dve hiljade godina nalazila štala. Jasle su bile od gline, u to doba, ali su one danas od pozlaćenog drveta.

U blizini se nalazi i Mlečna pećina u koju se po predanju sklonila sveta porodica. Tu je Bogorodica podojila Hrista, ali je nekoliko kapi mleka palo iz njenih grudi na kamen koji je pobeleo, pa danas neki vernici stružu taj kamen smatrajući da je lekovit. Tu je franjevačka crkva iz 1872. godine.

(O. Š.)