FOTKA KAKVE NEMA NA SVETU: Partizani u zasedi uslikani u trenutku kada NEKOGA hvataju u zamku (FOTO)

Partizanska zaseda u istočnoj Bosni 1943. godine. Foto: Znaci.net/Fond Istorijskog arhiva CK SKJ/Fotografija iz albuma Koste Nađa

1943. godina bila je presudna za Narodnooslobodilačku vojsku i partizanske odrede Jugoslavije, kakvo je bilo puno i zvanično ime oružanih snaga koje su se kolokvijalno nazivale — partizani, snaga koje su se nakon toga pretvorile u Jugoslovensku armiju, potom u Jugoslovensku narodnu armiju, zatim nakon raspada SFRJ u Vojsku Jugoslavije, onda u Vojsku Srbije i Crne Gore, i na kraju u Vojsku Srbije.

Preporučujemo

Te godine, odigrale su se prelomne bitke koje su odredile dalji tok, kako Drugog svetskog rata na tlu Jugoslavije, tako i sudbina desetina miliona ljudi nakon tog sukoba do današnjeg dana.

Bila je to godina Bitke na Neretvi, odnosno Četvrte neprijateljske ofanzive službenog nemačkog naziva Operacija Vajs (odnosno: Slučaj Belo), kada su se u periodu januar-april Vrhovni štab i Glavna operativna grupa za dlaku izvukli iz obruča Osovinskih sila potmognutih četnicima.

Bila je to i godina Bitke na Sutjesci, odnosno Pete neprijateljske ofanzive službenog nemačkog naziva Operacija Švarc (odnosno: Slučaj Crno), kada su se u periodu maj-jun Vrhovni štab i Glavna operativna grupa opet za dlaku izvukli iz obruča Osovinskih sila.

Partizani tokom Bitke na Sutjesci maja-juna 1943. godine. Foto: Znaci.net/Fond Istorijskog arhiva CK SKJ

Bila je to takođe i godina Teheranske konferencije kada je NOVJ zvanično priznata od strane Saveznika za legitimnu antiosovinsku silu.

Konačno, bila je to godina Drugog zasedanja AVNOJ-a u Jajcu, održanog 29. novembra, kada je ovo telo konstituisano kao zakonodavno i izvršno, formiran Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije kao revolucionarna vlada, kralju Petru II zabranjen povratak u zemlju do okončanja rata, doneta odluka da se narod pita želi li monarhiju ili republiku, određeno da se Jugoslavija ima izgraditi na demokratskom principu kao državna zajednica ravnopravnih naroda, a Titu se, na predlog slovenačke delegacije, dodelilo zvanje "Мaršal Jugoslavije". Ovo je bio datum koji se u SFRJ slavio kao Dan republike.

Jajce, novembar 1943. Priredba Kazališta narodnog oslobođenja povodom Drugog zasedanja AVNOJ-a. Na slici: Mira Sanjina i Žorž Skrigin. Foto: Facebook.com/slike.partizana

Upravo je te godine, negde na području istočne Bosne, nastala fotografija koju vidite na početku ovog teksta. Moguće je da je uslikana tokom Bitke na Sutjesci, budući da deluje da se stvari na njoj odigravaju tokom prolećnog ili letnjeg perioda, i budući da ta bitka u širem smislu pokriva dosta širi prostor od onoga koji njeno kolokvijalno ime sugeriše. A može biti da je uslikana i tokom Šeste neprijateljske ofanzive, koja je zapravo serija osovinskih operacija pokrenutih nakon sloma fašističke Italije, od septembra 1943. do početka naredne godine.

Dakle, partizani leže u zasedi. Ko je u zasedu upao — ne znamo. Na slici se ne vidi, u zvaničnom opisu ne piše. Znamo samo da je slika prilično jedinstvena. Što se kaže — ovakve na svetu nema.

(O. Š.)