Velike srpske, a strane glumice iz vođene ture Tragom stranaca na Novom groblju u Beogradu

Njihova imena su se utkala u našu kolektivnu svest i postala nerazdvojni deo naše istorije i duhovne baštine. Donosimo još dve zanimljive priče o evropskim glumačkim zvezdama koje su za svoj dom odabrale našu prestonicu.

Vela Nigrinova poznata kao srpska Sara Bernar svoj život je posvetila Beogradu, a zauzvrat Beogradska opština joj je poklonila grobnicu koja do danas nije obeležena njenim imenom.

Augusta Nigrinova po ocu Čehinja, a po majci Nemica, rođena je 14. novembra 1862. u Ljubljani. Otac Avgust je bio službenik na železnici. Porodica Nigrinov imala je pet ćerki i dvojicu sinova. Četiri ćerke: Vela (Avgusta), Marija, Gizela i Matilda su bile pozorišne glumice, jedino sestra Ida se nije bavila ovim pozivom. Augusta je debitovala na pozorišnoj sceni 1876. godine sa svojih četrnaest godina, da bi već 1882. godine, na poziv Davorina Jenka, prešla u Beograd. Po dolasku u Beograd, ona na predlog Milorada Popovića Šapčanina menja ime u Velika, ali su je svi zovali Vela. Na sceni Narodnog pozorišta u Beogradu debitovala je u ulozi Debore 1882. godine. I pored sporijeg uklapanja, zbog slabog poznavanja jezika, koji intezivno počinje da uči, zahvaljujući svom talentu, harizmi i lepoti ubrzo je pobrala sve simpatije beogradske publike. Bila je zaštitno lice boemske Skadarlije, a oko nje su se okupljali velikani srpskog glumišta Čiča Ilija Stanojević, Milorad Gavrilović, Toša Jovanović, a u nju su, kako urbane legende navode, mnogi bili zaljubljeni poput književnika Janka Veselinovića i pesnika Vojislava Ilića. I pored priča o aferama, ona je ostala verna svom dvadeset sedam godina starijem Davorinu Jenku sa kojim je živela od svog dolaska u Beograd do smrti. Vela Nigrinova je stekla slavu gostujući i u drugim pozorištima; u Novom Sadu, Zagrebu, Sofiji, rodnoj Ljubljani, Pragu. Iz Praga je čak stigao i poziv za angažman u Češkom narodnom pozorištu. Vela je odbila ponudu uz izjavu da je "Srbija njena najdraža domovina", što je dokazala i par godina ranije u toku Srpsko – bugarskog rata kada je prvo radila kao dobrovoljna bolničarka, a potom šila uniforme za srpsku vojsku.

Foto: Wikipedia

Poslednji put je nastupila pred beogradskom publikom 28. maja 1908. godine kao carica Teodora. Preminula je 31. decembra 1908. godine. Vela je tada iz života prešla u legendu. Bila je to jedna od najvećih sahrana u Beogradu tih godina. Posmrtni govor je držao glumac Milorad Gavrilović, a njen Davorin na oproštajnoj traci venca napisao je „Zauvek zbogom“.

Jedna druga glumica upisala se zlatnim slovima u istoriju evropske i srpske filmske umetnosti. Bila je to Italina Ida Kravanja poznata kao Ita Rina. Italina je rođena 1907. godine u Divači kod Trsta. Njen otac Jožef Kravanja, železničar, dobio je posao u blizini Ljubljane, tako da se cela porodica pre Prvog svetskog rata preselila u Ljubljanu. Italina je osnovnu školu završila u Ljubljani, a 1919. godine upisala se u Žensku gimnaziju koju nije završila. Zbog prerane smrti oca Italina je morala da se zaposli. Radila je kao službenica u banci kada su je njene drugarice sa posla prijavile za izbor za Mis Ljubljane. Italina je 1926. godine postala Mis Ljubljane, a zatim i Mis Slovenije. Majka joj je zabranila da ide ide na izbor za Mis Jugoslavije koji se održavao u Zagrebu i tek nakon dužeg ubeđivanja od strane organizatora izbora, majka pristaje da pusti Italinu uz njenu pratnju. Na izbor za Mis Jugoslavije nisu stigli na vreme. Izabrana je druga devojka, Zagrepčanka, ali iako nije pobedila na izboru za Mis Jugoslavije, njena fotografija je poslata u Berlin u studio Petra Ostermajera. Ubrzo je dobila ponudu za probno snimanje u Berlinu. Već u junu 1927. godine, uprkos zabrane njene majke, pojavljuje se u svom prvom filmu, Šta deca kriju od roditelja, koji je režirao Franc Osten. Iste godine, raskida ugovor sa Ostermajer filmom i prelazi u Kulturfilm, gde uzima umetničko ime Ita Rina. Septembra 1927. godine, igra ulogu francuske plesačice Blanš, u filmu Dvoje pod nebeskim svodom. Istovremeno, snima i film, Izgubio sam srce na Savi i Tonka zvana vešala. Najznačajniju ulogu odigrala je u filmu Erotikon kojom je postala zvezda i zahvaljujući kojem je dobila ponudu za Holivud za snimanje filma Beatris radosti moja, međutim, velika ljubav prema mladom srpskom studentu tehnike Miodragu Đorđeviću prevagnula je i ona odustaje od Holivuda. Venčava se za Miodraga u Ruskoj crkvi u Nemačkoj i uzima srpsko ime Tamara Đorđević, a po dolasku u Beograd prelazi u pravoslavlje i postaje ne samo poznata evropska, već najpoznatija srpska filmska glumica, verna Beogradu i svojoj novoj Domovini.

Iz šetnje Novim grobljem pod nazivom Tragom stranaca na Novom groblju y Beogradu, u organizaciji JKP "Pogrebne usluge" Beograd, koju vodi i osmišljava istoričarka umetnosti dr Violeta Obrenović. Nova serija tematskih vođenih obilazaka Novog groblja očekuje se početkom naredne godine. Za sve informacije o besplatnim tematskim obilascima Novog groblja, kao i odgovore na sva ostala pitanja vezana za aktivnosti JKP "Pogrebne usluge" Beograd, možete obratiti na adresu elektronske pošte info@beogradskagroblja.rs, ili putem kontakt forme na veb sajtu preduzeća www.beogradskagroblja.rs.

(Telegraf.rs/PR)