Bumbari izumiru u „klimatskom haosu“ koji ih je zadesio: Dvostruko se ređe viđaju nego pre 45 godina

Bumbari, jedni od najvažnijih oprašivača u prirodi, trenutno su ugroženi, jer njihov broj drastično opada. Prema podacima jednog novog istraživanja, ovi insekti se mnogo ređe sreću nego ranije: u Severnoj Americi se dvostruko ređe viđaju u svim oblastima u odnosu na 1974. godinu. Oni su specijalizovani za raznošenje polena i oplodnju mnogih vrsta biljaka, među kojima su i poljoprivredna dobra, kao što su paradajz, borovnice i tikve, piše Nacionalna geografija.

Nekoliko nekada čestih vrsta bumbara nestalo je iz mnogih oblasti u kojima su mogli da se vide, pa su postali lokalno istrebljeni na ovim mestima.

Preporučujemo

U novoj studiji, objavljenoj u časopisu "Science", istraživači su koristili složeni proces kako bi utvrdili da li su za opadanje broja bumbara krive klimatske promene.

Naučnici su istraživali zastupljenost 66 vrsta bumbara na dva kontinenta i utvrdili su da u oblastima koje su postale toplije u poslednjih nekoliko godina ili u kojima su zabeležene ekstremne promene temperature, ređe možemo videti bumbare. U Evropi je njihov broj opao za 17 odsto u odnosu na početak 20. veka.

Prema pristupu ovih naučnika, "klimatski haos" je glavni krivac za opadanje broja bumbara.

- Ovaj pad povezan je sa time što su vrste bile primorane da trpe temperature s kojima se ranije nisu susrele - kaže vodeći naučnik studije Piter Soroje, doktorand sa Univerziteta u Otavi i ističe da nestanak bumbara u određenoj oblasti znači ili da su se preselili ili da su izumrli.

Prilagodljivost ima granice

Odavno je poznato da bumbarima više prija hladnije vreme, jer oni imaju sposobnost da proizvedu toplotu tokom letenja, zbog čega su često jedan od prvih insekata koji vidimo u proleće. Kod većine vrsta nije ustanovljeno koliko toplotni talasi i promene vremena utiču na njih, ali autori studije ističu da čak i njihova velika prilagodljivost promenama ima svoje granice.

Poslednjih pet godina bile su najtoplije zabeležene u zadnjih 14 decenija. Zbog toga je moglo doći do pregrevanja ovih insekata, što su laboratorijski eksperimenti ustanovili da može da se desi, ili je na bumbare sve to indirektno uticalo kroz vegetaciju i cveće, zbog čega su dovedeni do izgladnelosti.

Bumbari su dovedeni do izgladnelosti, Foto: A. Nalbantjan

Bumbari u većini slučajeva žive godinu dana, a njihove matice zimu najčešće provode u razbacanom lišću ili u zemlji, gde su takođe izložene temperaturnim promenama i pojavama kao što su neočekivano rano topljenje leda i njegovo ponovno formiranje.

To što je broj bumbara opao ozbiljan je problem za životnu sredinu, jer su njihove oprašivačke sposobnosti neophodne mnogim biljkama.

Osim toga, tu je i ekonomski problem - prema nekim procenama, pčele doprinose sa više od 15 milijardi dolara ekonomiji SAD-a oprašujući poljoprivredna dobra.

Drugi pokretači smanjenja broja

Klimatske promene nisu jedini faktor koji je uticao na smanjenje broja bumbara. Njih ugrožavaju i neonikotinoidi, pesticidi koji su veoma otrovni za sve vrste pčela, kao i uništavanje staništa pretvaranjem određenih divljih oblasti u obradive površine, širenje patogena i oslobađanje pčela koje nisu sa tih prostora, a koje se donose u određene oblasti radi oprašivanja.

- Ova studija će privući pažnju naučnika na ulogu koju klimatske promene mogu da imaju na opadanje broja bumbara. Njihovi podaci pokazuju da promene klime mogu u velikom stepenu da objasne smanjenje broja, ali da to nije jedini faktor koji treba posmatrati - kaže Heder Hajns, istraživač sa Univerziteta u Pensilvaniji, koja nije učestvovala u ovom istraživanju.

- Pčele bi možda mogle da se izbore sa jednim problemom, ali uticaj više faktora može znatno da smanji brojnost populacije - navodi Matajas Beker, ekolog sa Univerziteta u Ekseteru u Velikoj Britaniji.

Neki istraživači, kao što je Džejmi Strejndž sa Univerziteta u Ohaju, smatraju da nije dobro da se fokusiramo na klimatske probleme, jer na taj način ignorišemo ostale faktore koji utiču na smanjenje broja bumbara.

Kako da pomognemo

Kako studija ukazuje na to da ekstremne temperature ugrožavaju bumbare, izgradnja parkova i sađenje stabala u čijim krošnjama bi mogli da se sakriju od toplote, mali je korak, ali bi bio od pomoći.

Osim toga, vaše bašte sa cvećem koje sami uzgajate za njih su raj ukoliko ne koristite pesticide kao što su neonikotinoidi.

(V. T.)