PONOS JERMENIJE: Ovo je najstarija saborna crkva na svetu, a izgleda kao da je iz bajke (FOTO)

Ečmijadzinska katedrala, majka-crkva Jermenske apostolske crkve. Podignuta je 301. godine, a sadašnja građevina datira sa kraja V veka. Foto: Wikimedia Commons/Butcher

Preporučujemo

Ečmijadzin, danas Vagaršapat, najsvetiji je grad Jermenske apostolske crkve i sedište je njenog poglavara koji nosi titulu katolikosa. U njemu se nalazi Ečmijadzinska saborna crkva, prva katedrala sagrađena u Jermeniji i najstarija katedrala na svetu.

Prvobitna građevina je podignuta između 301-303. godine od strane Svetog Grigorija Prosvetitelja, odmah nakon što je kralja Tiridata III — koji ga je 14 dugih godina držao zatočenog u Hor Virapu jer je odbio da prinese žrtve bogovima — preveo u hrišćanstvo a ovaj sa svoje strane proglasio našu veru za zvaničnu religiju svoje države, čime je Jermenija postala prva zemlja na svetu u kojoj se to desilo.

Na mestu na kome je sagrađena prethodno se nalazio paganski hram, tako da promena njegove namene ujedno simboliše i konverziju naroda sa paganizma na hrišćanstvo. Bila je sedište katolikosa od osnivanja pa do druge polovine V veka.

Nakon persijske najezde iz tog vremena hram je teško oštećen, a sadašnja građevina datira iz 483. godine. Podigao ju je vlastelin i vojskovođa Vahan Mamikonijan, a dograđivana je i obnavljana sve do 1868.

Premda Ečmijadzinska katedrala nikada nije izgubila svoj značaj, zbog teškog položaja u kome su se Jermeni nalazili tokom većeg dela II milenijuma, što zbog Arabljana što zbog Persijanaca što zbog Turaka, dugo je bila zapuštena jer nije imao ko da je održava.

Ečmijadzinska katedrala, majka-crkva Jermenske apostolske crkve i sedište njenog poglavara. Podignuta je 301. godine, a sadašnja građevina datira sa kraja V veka. Foto: Wikimedia Commons/Areg Amirkhanian

Tako su recimo Persijanci ponovo poharali Ečmijadzin 1604. godine, kojom prilikom su neke mošti i sveto kamenje ukradeni i odneti u Novu Džulfu u današnjem Iranu sa jasnom namerom da se potkopa jermenska privrženost tom njihovom tlu na kome hiljadama godina žive (Nova Džulfa je danas jermenski kvart u Isfahanu, drugom najvećem iranskom gradu).

1441. godine je obnovljena po prvi put u značajnijem obimu, i u nju je vraćena stolica katolikosa u kojoj je ostala do dana današnjeg. Drugim rečima, ova majka-crkva jermenskih hrišćana nalazi se u okviru ogromnog manastirskog kompleksa u kome je njihova "patrijaršija" koja nosi zvanični naziv Majka-stolica Svetog Ečmijadzina.

U drugoj polovini II milenijuma još je mnogo puta obnavljana, pa su tako zvonici dodati krajem XVII veka a sakristija na istočnoj strani hrama 1868. godine. Zbog toga je danas spoj različitih perioda jermenske arhitekture.

Unutrašnjost Ečmijadzinske katedrale, majke-crkve Jermenske apostolske crkve koja je podignuta 301. godine, mada sadašnja građevina datira sa kraja V veka. Foto: Wikimedia Commons/Rita Willaert

Tokom prve faze sovjetske vlasti ovaj grad je izgubio svoj značaj, pa je tako ponovo i katedrala ostavljena na cedilu, ali je tokom poslednjih decenija XX stoleća to počelo da se menja, posebno od kako je Jermenija proglasila nezavisnost.

Kao što smo već napomenuli, Ečmijadzinska katedrala je majka-crkva jermenskog hrišćanstva i njihova najveća i najvažnija svetinja. Grad u kome se nalazi je stoga verska prestonica Jermenije, a i drugi po važnosti politički i kulturni centar te zemlje.

Uz manastir Hor Virap, ova saborna crkva je najpopularnije mesto hodočašća jermenskog naroda. Skupa sa Crkvom svete Gajane iz 630. i Crkve svete Hripzime iz 618. godine, kao i arheološkim nalazištem Zvarnoc u blizini, nalazi se na UNESKO-voj listi Svetske kulturne baštine.

(O. Š.)