OVO SU GROBOVI VIZANTIJSKIH CAREVA: Porfirni sarkofazi, a u njima zlatne krune i dragulji (FOTO)

Porfirni sarkofazi vizantijskih careva koji su se nekada nalazili u carigradskoj crkvi Svetih apostola danas su ispred Istanbulskog arheološkog muzeja. Foto: Wikimedia Commons/G.dallorto

Preporučujemo

Crkva Svetih apostola bila je hiljadu godina druga po veličini i važnosti svetinja u Carigradu, odmah posle Aja Sofije. Sagrađena je još za vreme imperatora Konstantina Velikog, ali je tokom vlade Justinijana srušena i na njenom mestu podignuta daleko veća građevina koju su potonji vasilevsi dodatno širili.

U njoj su se čuvale lobanje Svetih Andreje Prvozvanog, Luke, Timoteja, "stub Bičevanja" za koji je po verovanju bio vezan Isus Hrist, mošti Svetog Jovana Zlatoustog i drugih Otaca Crkve, svetaca i mučenika.

Crkva je mnogo stradala nakon krstaškog zauzimanja Carigrada 1204. godine, kada je temeljno opljačkana. Nakon što su Grci povratili grad, obnovili su je, ali su onda došli Turci.

Oni su konfiskovali Aja Sofiju i od nje napravili džamiju, a crkvu Svetih apostola su dodelili carigradskom patrijarhu kao sabornicu. Međutim, u nedostatku sredstava ona je počela da propada pa se patrijarhat preselio u manji manastir Bogorodice Pamakaristose. Osmanlije su potom 1462. godine srušile crkvu i u narednoj deceniji na tom mestu podigle (možda jednako veličanstvenu) Fatihovu džamiju; delo je to bilo sultana Mehmeda Osvajača u kojoj ovaj vladar i danas počiva.

Dok je, međutim, crkva Svetih apostola postojala služila je kao mesto počivališta vizantijskih imperatora od vremena Konstantina Velikog u IV veku pa sve do Konstantina VIII sedam stoleća kasnije.

Aja Irina, carigradska crkva koja se nalazi u neposrednoj blizini Aja Sofije. Foto: Wikimedia Commons/Matthias Süßen

Sa praksom sahranjivanja vasilevsa u njoj se prestalo jer jednostavno više nije bilo mesta za nove grobnice, pa su kasniji carevi bili po smrti polagani u druge crkve i manastire širom grada.

Danas, nažalost, o imenima careva koji su u njoj počivali znamo samo na osnovu starih spiskova, a za to imamo da zahvalimo ne Turcima već gorepomenutim krstašima.

Fragment porfirnog sarkofaga iz IV veka za koji se veruje je pripadao onom u kome je bio sahranjen car Konstantin Veliki. Čuva se u Istanbulskom arheološkom muzeju. Foto: Wikimedia Commons/Gryffindor

Oni su, naime, opelješili sve imperijalne sarkofage koje su otvarali kako bi iz njih vadili zlato i dragulje. Nije to imalo nikakve veze sa religijom — navodno katoličke vojske su pljačkale i sam Rim i pre i posle ovog događaja — ali je zbog Velikog raskola ovo dobila potpuno drugu dimenziju.

Uglavnom, krstaši su po osvajanju Carigrada (do čega je došlo uprkos zabrani rimskog pape, a zahvaljujući mletačkom nagovoru), primera radi, iz sarkofaga cara Iraklija ukrali zlatnu krunu za koju je još uvek bio zakačen pramen careve kose.

Ipak, nekim su čudom najstariji sarkofazi uspeli da prežive; dva se danas nalaze u atrijumu Aja Irine, crkve u neposrednoj blizini Aja Sofije, četiri se nalaze ispred Istanbulskog arheološkog muzeja, a fragment petog — za koji se veruje da je pripadao Konstantinu Velikom — nalazi se u muzejskom paviljonu "Istanbul kroz vekove".

(O. Š.)