VATIKAN SMATRA DA JE CRNA GORA SRPSKA DRŽAVA?! Barski nadbiskup već 500 godina nosi titulu PRIMASA SRBIJE! (FOTO)

Crna Gora pobediti mora! Oko toga se, nadamo se, svi slažemo, tu nema ništa sporno. Samo, šta je Crna Gora?

Preporučujemo

Sa jedne strane su oni koji smatraju da je u pitanju nacionalna država, što implicira da su Crnogorci nacija, a sa druge strane su oni, što u Srbiji što u Crnoj Gori, koji smatraju da je u pitanju država jednog posebnog dela srpskog naroda, vrlo posebnog dela ali i dalje dela srpskog naroda.

Srbi su narod koji jednim dobrim delom veruje da postoji neka velika zavera Vatikana koja je usmerena protiv njih, zavera koja se proteže tokom hiljadugodišnjeg perioda, u kome učestvuju ne samo na stotine rimskih papa već i praktično svaki kardinal, nadbiskup, biskup i sveštenik, i veruju da svi oni već hiljadu godina čuvaju tajnu od nas i da nam skriveno rade o glavi.

Na stranu realnost takve tvrdnje, evo nečega što je u priličnoj meri opovrgava. Zapravo, evo nečega što na "srpsku" stranu u gorepomenutom sporu oko Crne Gore stavlja najneočekivanijeg igrača — Vatikan.

Cara Časlava Klonimirovića Vlastimirovića Ugari bacaju u Savu 960. godine. Foto: staresrpskeslike.com

Barska nadbiskupija prvobitno je osnovana kao biskupija u IX stoleću, da bi 1089. bila uzdignuta na rang nadbiskupije. To međutim ne znači da na teritoriji Duklje nije bilo biskupije i pre toga; izgleda da je prva uspostavljena 599. godine.

To se uzdizanje na nadbiskupiju desilo za vreme kraljevanja Konstantina Bodina iz dinastije Vojislavljević; mi bi smo rekli, iz srpske dinastije Vojisavljević jer teško da može biti nekog spora oko toga da su Dukljom, Raškom, Travunijom, Humom, Zahumljem, Bosnom, Paganijom i drugim kneževima i velikim županijama vladali pripadnici različitih grana iste dinastije (zvanično istoriografija ih naziva Vlastimirovići, neki kažu Svevladovići).

Uglavnon, nakon smrti cara Časlava Klonimirovića (kažemo cara jer to prvobitno nije bila neka formalna titula jednaka imperatoru kao kasnije pod Dušanom, već neformalna, ona koja imenuje kneza koji je nametnuo svoju vlast ostalim kneževima; čak i Sveti Sava u "Žitiju svetog Simeona", odnosno Nemanje, govori da ovaj "carevao svom srpskom zemljom") 960. godine Srbi su pali pod stranu vlast, Vizantije i Bugarske, nakon čega će se težište srpskih zemalja iz Raške preseliti u Duklju. 

Svetom knezu Jovanu Vladimiru, vladaru Duklje, seku glavu oko 1016. godine. Njegov sinovac Stefan Vojislav ustanovio je Kuću Vojisavljević. Foto: staresrpskeslike.com

Desilo se to pod knezom Stefanom Vojislavom koji je odbio vizantinske nasrtaje, posebno odlučujućom Bitkom kod Bara (baš kod Bara!) 7. oktobra 1042. godine. Po njemu je cela dinastija dobila ime, a najvažniji njen predstavnik je kralj Mihajlo, Vojislavljev sin, koji je titulu kralja (lat. rex) dobio iz Rima (tada je celo to područje bilo pod rimskom jurisdikcijom, pa je i Stefan Nemanja prvo kršten po latinskom obredu). Vladar je to koji je uspeo da obnovi jedinstvo i suverenost srpske države.

Elem, papa Aleksandar III ukinuo je Dukljansko-barsku nadbiskupiju 29. decembra 1167. godine zbog spora koji je nastao između Dubrovnika i Bara tokom vladavine antipape Klimenta III, ali je 1199. ona obnovljena; desilo se to za vreme vlade velikog župana Stefana (onoga koji će 1217. godine biti krunisan za kralja, opet papskom krunom, i postati Prvovenčani) kome je bio podređen Vukan, njegov brat, koji je u Duklji/Zeti vladao kao titularni kralj. Jedinstven je to slučaj u istoriji da veliki župan bude nadređen kralju, ali to samo pokazuje da je esencija bitnija od forme i da tada titula kralja u svesti nije bila toliko visoka kao što je vremenom postala.

Dakle, za dukljanske vlade pomenutog Vukana Nemanjića te 1199. godine održan je Prvi pokrajinski crkveni sabor kod Bara kojim su predsedavali legati pape Inoćentija III; neki smatraju da je autor "Letopisa popa Dukljanina" zapravo barski nadbiskup Grgur koji je tu funkciju obavljao baš krajem tog XII veka.

Kralj Milutin. Foto: Wikipedia/CrniBombarder!!!

1256. godine, za vreme kralja Stefana Uroša I Hrapavog, barski nadbiskup počinje sebe da oslovljava kao "nadbiskup Slovena"; pod patronatom Uroševe kraljice Jelene Anžujske po Primorju se šire dominikanci i franjevci, te se podižu njihovi manastiri, ne samo u Baru već i u Kotoru, Ulcinju i Skadru.

Njen sin kralj Stefan Uroš III Milutin nastaviće da čini sve isto kao i ona, zbog čega će veze između dukljanskih rimokatolika i Nemanjića biti zaista duboke; možda najbolji dokaz u prilog tome jeste slučaj pisma Barana u kome se Milutinu zaklinju na vernost i kažu da im je bitniji od pape (što ipak ne treba uzeti bukvalno).

1475. godine barski nadbiskup daje sebi novo zvanje: primas Srbije (lat. Primas Serviae). To, kao i "totius regni Serviae primas" što znači "primas sveg kraljevstva srpskog"; budući da u tom trenutku srpsko kraljevstvo nije postojalo, moguće je da su se tako titulisali još za vreme Nemanjića, premda to ne može da se tvrdi jer za to dokaza nema.

Papa Franja, episkop Rima i primas Italije. Foto: Tanjug/AP

(Napomena: primas je titula koja se daje pojedinim nadbiskupima čime se ukazuje na njihov primat u odnosu na ostale nadbiskupe na određenoj teritoriji; tako, primera radi, episkop Rima, odnosno papa, nosi titulu primasa Italije, dok nadbiskup Toleda — koji je tokom srednjeg veka bio jako važan te se govorilo da je ova arhieparhija najbogatija posle Večnog grada — nosi titulu primasa Španije; danas je primas počasna titula bez stvarne moći.)

Uglavnom, kad god da su barski nadbiskupi sebe počeli da titulišu za primase Srbije, odnosno za glavnog nadbiskupa na teritoriji Srbije, bilo da se to zaista desilo krajem XV veka ili ranije, pet vekova su to radili bez posebne dozvole Svete stolice, čak i kada su učestvovali na rimokatoličkim ekumenskim koncilima; pomenimo samo to da su sebe tako naslovljavali čak i na Tridentskom saboru sredinom XVI stoleća.

A onda je papa zvanično podario tu titulu barskom nadbiskupu. Kada se to tačno desilo, ne znamo, zato što različiti izvori govore oprečne stvari. Jedan kaže da 1870. godine nadbiskupu Karlu Potenu dozvoljeno da na saborima ne samo sedi pored drugih primasa, već i da kao primas Srbije sedi NA DRUGOM MESTU odmah posle primasa Germanije.

Katedrala Bezgrešnog Začeća saborna je crkva Barske nadbiskupije. U njoj stoluje "primas Srbije". Foto: Wikimedia Commons/Роман Курносенко

Drugi izvor kaže da je 1902. godine papa Lav XIII dao zvanično odobrenje kada su Sveta stolica i Crna Gora pod knjazom Nikolom potpisali sporazum o saradnji i pravima katolika na njegovoj teritoriji.

Kaže se da je zvanična titula i nadbiskupa Šimuna Milinovića (1886-1910) i dr Nikole Dobrečića (1912-1955) bila "Archiepiscopus Antibarensis seu Dioclensis, totius regni Serviae Primas", što bi značilo "arhiepiskop Bara i Duklje, i primas celog kraljevstva srpskog" mada su koristili i kraće "arhibiskup barski i primas srpski".

Svejedno je, titula je sada zvanična, kada god da je ozvaničena. Da li to znači da je Crna Gora srpska zemlja što se Vatikana tiče? Ne znamo, mogao bi neko da pita papu Franju.

(O. Š.)