Svi misle da je karate japanski sport, a on stigao u Japan pre sto godina. Nikada nećete pogoditi odakle! (VIDEO)

Trening karatea u zamku Šuri na ostrvu Okinava 1938. godine. Foto: Wikimedia Commons/空手道大観/Nakasone Genwa

Preporučujemo

Karate je svoj razvojni put počeo pod imenom "te" (jap. ruka) među pripadnicima klase učenjaka-činovnika u Rjukjuskom kraljevstvu.

U pitanju je država koja je u periodu od XV do XIX veka (pre toga su bili podeljeni na tri manja kraljevstva) zauzimala istoimeni arhipelag koji se proteže između Kjušua, najjužnijeg od četiri glavna japanska ostrva, i Tajvana; golemi je to prostor koji danas pripada prefekturi Okinava, koja ime nosi po najvećem ostrvu u tom arhipelagu.

Rjukjuci kao narod srodni su Japancima, ali nisu u etničkom smislu Japanci; njihov jezik je srodan japanskom i deo je iste grupe, ali nije striktno japanski; njihova ostrva su postala deo Japana tek na samom kraju XIX stoleća.

Kada su 1372. godine uspostavljeni trgovački odnosi između Kine kojom je vladala dinastije Ming i rjukjuskog kraljevstva Čuzan (jednog od tri u ovom arhipelagu, onom koje će kasnije ujediniti čitavu tu grupu ostrva pod istu kapu), počeli su da stižu i kineski posetioci.

Legendarni karateka Čotoku Kjan sa dva učenika. Foto: Wikimedia Commons/月刊空手道/Fukushodo

Neki od njih su se naselili trajno, nakon što su pozvani poradi kulturne razmene (u to doba, na čitavom Dalekom istoku, Kina je bila pojam svega, kao recimo Vizantija tokom ranog srednjeg veka u Evropi); oni su sa sobom doneli mnoga znanja i veštine, između ostalog i borilačke veštine, a ujedinjavanje Rjukjuskih ostrva i potonja zabrana nošenja oružja takođe su išli na ruku njihovom širenju i razvijanju. Pored toga, mnogi Rjukjuci su išli u Kinu i donosili znanja koja su i sami stekli.

Prvobitno je bilo mnogo različitih stilova i mnogo različitih boraca sa različitim metodama; rani stilovi se često grupišu u Šuri-te, Naha-te i Tomari-te, sa imenima koja duguju gradovima u kojima su nastali, ali i unutar njih postojale su brojne varijacije. Vremenom su se međutim stvari ujednačile (danas postoje četiri tradicionalna stila: šotokan, šito-riu, gođu-riu i vado-riu) i kada je karate stigao na glavna japanska ostrva 1905. godine jedini problem je bilo ime.

Naime, karate se uvek (tačnije, nakon što se u potpunosti razvio iz prostog "te") izgovarao kao "karate" ali se nije uvek pisao na isti način. Prvobitno se to činilo upotrebom simbola "唐手" čije je značenje "Tang-ruka"; dinastija Tang je vladala Kinom do 907. godine ali je među Japancima i Rjukjucima njeno ime ostalo do dana današnjeg sinonim za Kinu uopšte; drugim rečima, "Tang-ruka" je zapravo značilo "kineska ruka".

Pošto su Japan i Kina već tada, početkom XX veka, bili u zategnutim odnosima, mnogim Rjukjucima je postalo jasno da svoju borilačku veštinu na glavna ostrva neće moći tek tako da prenesu pod tim imenom. Zbog toga je čuveni Anko Itosu promenio početni simbol i reč "karate" napisao "空手". E sad, simboli "唐" i "空" se čitaju isto, "kara", ali znače dve odvojene stvari. Ovo potonje znači "prazno", tako da je karate od "kineske ruke" postao "prazna ruka" (što simbolički ima dosta smisla, imajući u vidu da se u karateu koristi ruka bez ikakvog oružja).

Dvadeset godina kasnije, tokom japanske invazije na Mandžuriju, ovaj je način pisanja imena karatea postao zvaničan. Istovremeno, na "karate" je počeo da se dodaje sufiks "-do" što znači put, što je takođe značajan momenat u razvoju ove veštine pošto implicira da nije u pitanju samo puka tehnika za tuču već veština sa duhovnim elementima, filozofijom, veština koja je takođe i način života. Karatedo je stoga "put prazne ruke".

U svakom slučaju, karate je rjukjuska borilačka veština koja je u Japan stigla tek početkom XX veka. Rjukjuska ostrva su danas deo Japana, ali su to postala tek na samom kraju XIX stoleća kada je Zemlja izlazećeg sunca, nakon nekoliko vekova držanja Rjukjuskog kraljevstva u vazalnom položaju, konačno anektirala taj arhipelag. Rjukjuci su Japanci u građanskom smislu ali nisu u strogom etničkom; ta dva naroda su srodna ali ne i identična.

(O. Š.)