Ovo je najlepša SRPSKA DŽAMIJA na celoj planeti, a nalazi se u bivšem centru sveta (FOTO)

Džamija Mehmed-paše Sokolovića nalazi se u istorijskom jezgru Konstantinopolja, Carigrada, Istanbula, kako god želite da nazovete grad na Bosforu, koji je počeo kao Vizant i iz koga je u istoriografiji, iz razloga jasnoće i nauke, izvedeno ime Istočnog rimskog carstva - Vizantije.

Preporučujemo

Kao što i samo njeno ime kaže, njenu je gradnju naručio najveći od svih islamiziranih Srba, veliki vezir i sultanov zet, muž sultanije Esmahan, ćerke Selima II.

Glavni graditelj ovog velelepnog zdanja je bio jednako slavan kao i njen naručilac: Mimar Sinan (što doslovno znači "graditelj Sinan"). Isti je to čovek koji je sagradio i Stari most u Višegradu, i to opet za istog čoveka, Mehmed-pašu Sokolovića.

Naravno, ova dva zdanja samo su jedna od brojnih koje je Sinan izgradio i kojima se proslavio; u toku svog uspešnog i delima bogatog života bio je arhitekta 94 velike džamije, 52 male, 57 medresa, sedam biblioteka, 18 karavansaraja, 22 mauzoleja, 46 hamama, 35 odmorišta, tri bolnice, pet akvadukta, osam mostova i osam skladišta.

Džamija Mehmed-paše Sokolovića u Istanbulu, prizor iz dvorišta. Foto: Wikimedia Commons/Antoine Taveneaux

Bogata karijera. Vratimo se na džamiju o kojoj je reč.

Gradnja je završena 1571. godine i zvanično se zove Džamija sultanije Esmahan (Mehmed-paša ju je tako nazvao) mada je svi zovu po njenom daleko poznatijem mužu.

Još jedna stvar po kojoj je čuvena je i to gde se nalazi: na arhitektonski izazovnoj strmoj padini, što je Sinan rešio gradnjom dvospratnog dvorišta.

Dvorište džamije Mehmed-paše Sokolovića u Istanbulu. Foto: Wikimedia Commons/Antoine Taveneaux

Na donjem nivou, koji je danas u ruševinama, nalazili su se dućani od čijeg je izdavanja trebalo da se plaća održavanje bogomolje. Na gornjem nivou sa otvorenim kolonadama nalazio se smeštaj za učenike u medresi, kao i prostor za podučavanje.

Oblik same džamije je u bio šestougaon na pravougaoniku, sa jednom velikom i četiri male kupole u ćoškovima. Ima jedan minaret.

Unutrašnjost je, pak, čuvena po velikoj količini izničkih pločica, turske keramike dobro poznate istoričarima umetnosti, a posebno dobro poznate ondašnjoj Evroaziji, kada su bile na ceni. Motivi na pločicama su uglavnom cvetni, u mnoštvu nijansi plave i zelene, a tu su i neizbežni kaligrafski paneli sa belim slovima na plavim poljima.

Velelepna unutrašnjost džamije Mehmed-paše Sokolovića u Istanbulu. Foto: Wikimedia Commons/Dave Proffer

Materijal od kojeg je džamija sagrađena su granit i mermer, a prozori su vitražni. Iznad vrata u zlatom optočenom okviru nalazi se fragmet Kabe iz Meke, kojih ima na još dva mesta u samoj džamiji, u minberu (govornica, uzdignuti prostor sa koga imam drži propoved i čita Kuran) i mihrabu (niša u zidu usmerena u pravcu kible iz koje imam vodi molitvu).

Osam godina nakon što je njegova istanbulska džamija završena, neki poludeli derviš je tražio audijenciju kod velikog vezira, a zatim je izvadio nož i prekinuo 15 godina dugu vladavinu ovog etničkog Srbina koji je prešao u veru zavojevača.

Unutrašnjost kupole džamije Mehmed-paše Sokolovića u Istanbulu. Foto: Wikimedia Commons/Miklog

Sahranjen nije u svojoj zadužbini, već u dvorištu Ejupove džamije, čiji značaj za muslimane nije moguće prenaglasiti: ona se, naime, nalazi na mestu na kome se veruje da je tokom Prve arabljanske opsade Carigrada 674-678. godine poginuo Abu Ejup el-Ansari, savremenik proroka Muhameda i njihov veliki vojskovođa; tu se nalazi i Ejupovo turbe.

Iz čisto otomanske perspektive, Ejupova je džamija verovatno najbitnija od svih u Istanbulu budući da su od osvajanja Konstantinopolja do kraja vladavine kuće Osmana, svi sultani krunisani u njoj, činom pripasavanja Osmanovog mača. Sve to značaj Mehmed-paše stavlja u pravu perspektivu: morao si da budeš najveći među najvećima da bi tu mogao da budeš sahranjen.

Minber i mihrab u džamiji Mehmed-paše Sokolovića u Istanbulu. Foto: Wikimedia Commons/Antoine Taveneaux

I Mehmed-pašino turbe je sagradio Mimar Sinan, negde oko 1572. godine, dakle, otprilike u isto vreme kada i džamiju o kojoj je bilo reči u ovom tekstu.

Kuriozitet je to što su obojica bili poturčenjaci. Sokolović iz srpske porodice, Sinan iz jermenske. I obojica nisu zaboravili svoje poreklo, kao ni svoju rodbinu.

(O. Š.)