ZAMISLITE DA JE BRITANIJA - JUGOSLAVIJA: Evo ko bi bili balkanski Englezi, Škoti i ponosni Velšani (FOTO)

Ne, Velika Britanija nikad neće biti poput Jugoslavije? Ili je možda ipak krvavi  jugoslovenski scenario raspada savim realna opcija i za ostrvsku porodicu. U svakom slučaju da se može napraviti paralela između Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije i Severne Irske sa jedne strane, i Jugoslavije sa druge. Preciznije, Kraljevine Jugoslavije, koja je politički imala mnogo više sličnosti sa UK nego SFRJ. A sada zamislite da je Velika Britanija sastavljena od Srba, Hrvata, Bošnjaka, Slovenaca, Crnogoraca, Makedonaca...

Preporučujemo

Pokrenuo je Bregzit, a onda je priznao da je PREVARIO 17 MILIONA LJUDI (VIDEO)

Pritom, ne mislimo da onu banalnu sličnost, na činjenicu da je Kraljevina Jugoslavija bila monarhija kao i Velika Britanija, već na sistemsku: koncept "integralnog jugoslovenstva" na političkom planu je bio preslikan iz britanskog iskustva.

BREGZIT SE MOŽDA NIKADA NEĆE REALIZOVATI: Odluka Britanaca udzrmala celu EU, šta dalje?

Da pojasnimo. Kada su Kraljevina Engleska i Kraljevina Škotska - od početka 17. veka u personalnoj uniji (što znači: jedan vladar, dve nezavisne i odvojene države) - odlučile početkom 18. veka da se ujedine i stvore Kraljevstvo Velike Britanije, to je dovelo do ukidanja parlamenta Škotske i parlamenta Engleske i stvaranja jednog jedinstvenog zakonodavnog tela.

ISTORIJSKA ODLUKA: Zatvorena sva birališta, broje se glasovi! Ujutru zvanični rezultati (FOTO) (VIDEO)

Kada je Irska vek kasnije uključena u ovu uniju, isto se desilo sa njenim parlamentom, a država je preimenovana u Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Irske.

Škotski parlament sa kraja 17. veka. Foto: Wikipedia/Atlas Historique

Irska je posle Prvog svetskog rata napustila UK, ali je Severna Irska odlučila da ostane, a Vels je deo Engleske bio sve vreme, mada se danas posmatra kao posebni entitet unutar UK.

Poslednjih decenija, Vels, Škotska i Severna Irska dobile su procesom devolucije vlasti sopstvene vlade i skupštine, koje imaju ograničene nadležnosti, ali u međuratnom periodu, kada je postojala Kraljevina Jugoslavija, to nije bio slučaj.

POLITIČKI ZEMLJOTRES VEKA, BRITANCI IZAŠLI IZ EU: London neće iz Unije, hoće nezavisnost! (FOTO) (VIDEO)

Drugim rečima, na teritoriji celog Ujedinjenog Kraljevstva vlada princip "jedan čovek - jedan glas", a integracija različitih entiteta je praktično apsolutna i cela država je unitarna po svojoj prirodi.

Sastavni delovi Velike Britanije. Foto: Wikipedia/Matt Lewis

Dok je pripadništvo Domu lordova delom nasledno ali ni u kom slučaju ne teritorijalno (za razliku od recimo gornjeg doma nemačkog parlamenta, u kojem sedi po jedan predstavnik svake savezne države), svaki narodni poslanik u Domu komuna predstavlja u proseku nešto manje od 100.000 ljudi.

Takvo ustrojstvo političkog sistema je dovelo do toga da Englezi dominiraju Velikom Britanijom u vrlini činjenice da ih ima najviše: Engleska daje čak 533 člana parlamenta, Škotska tek 59, Vels 40 i Severna Irska 18. To možda ne zvuči fer, ali u Engleskoj živi 53 miliona ljudi, u Škotskoj samo 5,2 miliona, u Velsu tek tri, a u Severnoj Irskoj manje od dva.

Čemu ovakav uvod? Da biste stekli širu sliku kako je izgledala Narodna skupština Kraljevine Jugoslavije.

Kako je nastala britanska zastava. Foto: Wikipedia/Guilherme Paula

Za vreme Titove verzije zajedničke države jugoslovenskih naroda, pravljen je balans između različitih naroda, uspostavljene su federalne jedinice, svi su morali da budu predstavljeni u skupštini i niko nije smeo da prevagne da bi zemlja bila politički održiva, pošto se verovalo da je to bio osnovni problem prve Jugoslavije koji je doveo do krvavog građanskog rata tokom Drugog svetskog.

Za vreme Kraljevine Jugoslavije, Srbi su bili većina u Narodnoj skupštini (istina, ne tako ubedljiva kao Englezi u britanskom parlamentu, no svejedno većina), u vrlini činjenice da su činili polovinu ukupne populacije te države. Takođe, tokom celog tog perioda, ne samo što su monarsi bili iz srpske dinastije, nego su i svi predsednici vlada, izuzev jednog, bili Srbi.

Taj jedan ne-Srbin nije bio Hrvat već Slovenac, Anton Korošec, a i on nije vladao dugo, tek godinu dana krajem dvadesetih, neposredno pre Šestojanuarske diktature koju je kralj Aleksandar uveo posle skupštinskog atentata na osnivača Hrvatske seljačke stranke Stjepana Radića, koji je izvršio radikal Puniša Račić.

Foto: Arhivska fotografija

Nije nemoguće da je računica srpskih poglavara na kraju Prvog svetskog rata - kada su stvorili zajedničku državu sa Hrvatima i Slovencima umesto proširene Kraljevine Srbije koja im se nudila od strane naših zapadnih saveznika - bila ista kao i računica engleske elite kada je stvarala Ujedinjeno Kraljevstvo: bio je to elegantan način da se obezbedi značajno veća država od proširene Srbije, kojom će srpski narod moći da dominira zbog brojčane nadmoći.

Možda nam je to teško da priznamo i možda je lakše reći da smo to uradili iz plemenitih razloga, ali ne možemo da isključimo ovu mogućnost.

Zbog svega navedenog, a u sklopu odgovora na pitanje koje je postavljeno u naslovu, nameće se zaključak da postoji paralela između brojčano nadmoćnih i teritorijalno najrasprostranjenijih Engleza koji su osnovni "lepak" u Ujedinjenom Kraljevstvu, i brojčano nadmoćnih i teritorijalno najrasprostranjenijih Srba koji su bili osnovni "lepak" u Kraljevini Jugoslaviji.

Svadba kralja Aleksandra Karađorđevića i kraljice Marije. Foto: Wikimedia Commons/Stari Beograd ::: Beograd kojeg više nema / Old Belgrade

Ako smo se oko ovoga složili (a nadamo se da jesmo), pređimo na narednu paralelu, koja se tiče vezivnog tkiva i jedne i druge države.

Kao što smo gore napomenuli, (Ujedinjeno) Kraljevstvo Velike Britanije stvorile su Kraljevina Engleska i Kraljevina Škotska, i ono ne postoji bez njih. Ako bi Škotska izašla iz Ujedinjenog Kraljevstva, ta država više ne bi mogla da se zove Velika Britanija a možda ni Ujedinjeno Kraljevstvo, pošto jedan od dva državotvorna entiteta više nije deo te unije.

U slučaju Kraljevine Jugoslavije, vezivno tkivo su bili Srbi i Hrvati. Ako su Srbi - Englezi, onda su Hrvati - Škoti.

Kao što bez Škotske ne bi moglo da bude Ujedinjenog Kraljevstva Velike Britanije, tako ni bez Hrvatske, ispostavilo se, nije moglo biti Jugoslavije (bez obzira na kompromisni pokušaj 1992. godine sa SR Jugoslavijom, koju su činile dve republike u kojima se većina građana izjašnjavala kao Srbi).

Puniša Račić i Stjepan Radić. Arhivska fotografija

A zanimljivo je i to što je škotski narod burno protestovao protiv odluke svog parlamenta te 1707. godine, i nije podržavao ujedinjenje niti ih je iko od njihovih političara bilo šta pitao, baš kao što ni Hrvati većinom (izuzev u Dalmaciji) nisu podržavali ujedinjenje sa Kraljevinom Srbijom te su isto tako burno protestovali jer ih niko ništa nije pitao.

Premda mnogi u Srbiji misle da Hrvati nisu imali svoju državu pre Prvog svetskog rata, to nije u potpunosti tačno.

Ustavno-pravno gledano, postojala je Kraljevina Hrvatska-Slavonija koja je bila deo Austrougarske monarhije, čiji je kralj bio austrijski car i ugarski kralj.

Foto: Tanjug/AP

Na kraju Prvog svetskog rata, sabor tog "samosvojnog kraljevstva" je proglasio nezavisnost i stupio u Državu Slovenaca, Hrvata i Srba, koja je nekih mesec dana kasnije stupila u uniju sa Kraljevinom Srbijom čime je formirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (desetak godina kasnije preimenovana u Jugoslaviju).

U suštini, to je vrlo slično onome što se dogodilo sa Škotskom i Engleskom; razlika je samo u tome što Srbija i Hrvatska nisu bile u personalnoj uniji (dakle, jedan vladar - dve države) pre nastanka zajedničke zemlje, i u tome što je u periodu od ranog 17. veka pa sve do stvaranja Velike Britanije zapravo škotska dinastija sedela na engleskom tronu, dok je ovde srpska sela na hrvatski, ako pristanemo na mogućnost da je njihova kruna preneta na Državu SHS.

Na prostoru Velike Britanije žive još dva naroda, Severni Irci i Velšani, uz Kornvolce koji žive u svom okrugu unutar Engleske i keltskog su porekla.

Skulptura koja simbolizuje Kraljevinu Hrvatsku-Slavoniju, integralni deo Zemalja krune Svetog Stefana, odnosno Ugarske, koja je bila deo Austrougarske. Foto: Wikimedia Commons/Pudelek (Marcin Szala)

Pošto je Crna Gora na kraju Prvog svetskog rata odlučila da postane deo Kraljevine Srbije, isto kao što je Vels deo Engleske, nameće se paralela između Velšana i Crnogoraca. Uostalom, i jedni i drugi su ponosni "gorštaci" (što su takođe i Škoti, ali ne mogu Škoti da budu sve), koji žive "između planina i mora", i ponosni su na svoju posebnost.

Razlika je u tome što su Velšani uvek bili svesni da nisu Englezi, dok su Crnogorci smatrali da su Srbi do pre dvadesetak godina, ali apsolutna paralela ne može da postoji.

To dovodi do toga da Slovenci moraju da budu (Severni) Irci. I jedni i drugi su bili najzapadniji i uslovno rečeno najseverniji entitet u svojim zemljama, i jednima i drugima je zelena nacionalna boja (mada iz različitih razloga), ali nekih drugih velikih sličnosti nema.

Zamak Karnarvon u Velsu, na fotografiji iz 1994. godine. Foto: Wikimedia Commons/Herbert Ortner

Slovenija je, uostalom, uvek bila mnogo bogatija od Severne Irske, a i ovi potonji su istorijski tek irska pokrajina Alster koji je zahvaljujući engleskom naseljavanju tokom 16-17. veka učinjen većinski protestantskim, za razliku od katoličkog juga Smaragdnog ostrva.

Što se tiče Makedonaca, oni su za vreme Kraljevine Jugoslavije smatrani Srbima, a i Kornvolcima je dugo negiran neki posebni ne-engleski identitet, tako da se možda može reći da Makedonci imaju svoju (slabu) paralelu u Kornvolcima.

Što se tiče Bošnjaka, koju su se tada nazivali prosto Muslimani, oni su se međusobno delili identitetski između Srba i Hrvata. A ako zluradima, kakvih na Balkanu nažalost ima previše, padne na pamet paralela sa Pakistancima u Ujedinjenom Kraljevstvu, moramo naglasiti da je ona više nego neprikladna i pogrešna; pre svega, zato što su Pakistanici useljenici dok su Muslimani domorodačko stanovništvo na našim prostorima, a onda i zato što su Pakistanci razasuti po Ostrvu dok su Bošnjaci teritorijalno grupisani.

U komentarima možete ostaviti svoje sugestije, ideje, predloge. Možda Britancima neće pomoći, ali nama Balkancima svakako hoće. Jer, nama pomoći odavno nema.

(O. Š.)