POKRSTIO IH APOSTOL TOMA: Mistična indijska crkva već 2.000 godina odoleva udarima sa svih strana (FOTO)

Nasranski krst, onakav kakav koriste Tomini hrišćani u Indiji. Foto: Wikimedia Commons/Jogytmathew

Preporučujemo

Tomini hrišćani su domorodačka hrišćanska grupa koja živi u Kerali, državi na jugozapadnoj, Malabarskoj obali Indije. Oni tvrde da su direktni potomci ljudi koje je pokrstio Sveti apostol Toma, kojeg je u taj deo sveta poslao Isus Hrist pre nego što će biti razapet. Zovu ih i Nasrani, što znači hrišćani, a verovatno dolazi od Nazareta.

Crkveno, liturgijski i lingvistički, nema nikakve sumnje da Tomini hrišćani pripadaju jednoj od najstarijih hrišćanskih tradicija na svetu, ako ne i najstarijoj. Iako više nisu jedna jedinstvena institucionalna Crkva, živa su zajednica: ima ih oko četiri miliona u samoj Indiji i nešto manje u ostatku sveta.

Vernici danas slave svetog apostola JUDU! Da, dobro ste čuli!

Njihovo drevno verovanje i kanonska doktrina kaže da je Sveti apostol Toma stigao 52. godine na ostrvo Malijankaru u blizini današnjeg grada Kodungalura, u regiji u kojoj je potom osnovao verske zajednice u sedam sela; potomci tih ljudi su današnji Tomini hrišćani, barem jednim delom, jer su i kasnije ljudi pokrštavani a bilo i migracija sa Bliskog istoka.

Istorija ne može da potvrdi da se to baš tako desilo, ali i istorija i arheologija mogu da potvrde da su hrišćani bili prisutni na Malabarskoj obali barem od 2. veka.

Sveti apostol Toma. Foto: crkvenikalendar.com

Apokrifna "Dela Tomina" opisuju njegove podvige u južnoj Aziji, što znači i u Indiji, povezuju ga i sa indo-baktrijskim kraljem Gondofernom koji je vladao u Pandžabu, a predanje je sačuvano i u epigrafskim ostacima kao i u narodnoj usmenoj književnosti, u delima kao što su "Toma Parvan" (Tomina pesma), "Margam Kali Patu" i "Raban Patu".

Pravoslavni vernici danas slave apostola koji je IZLEČIO carevu ćerku od LUDILA!

Tradicija veli da je umro mučeničkom smrću 72. godine, u ili u blizini Milapora, negdašnjeg grada koji se nalazio na prostoru koji danas zauzima Čenaj, glavni grad indijske države Tamil Nadu, na obali Bengalskog zaliva.

Sredinom 4. veka, na Malabarsku obalu stigao je novi talas hrišćana: bili su to Jevreji hrišćanske vere koji su govorili sirijskim, a koji su došli iz Uruhua, u blizini Vavilona. Predvodili su ih Toma iz Kane, trgovac-ratnik, episkop Uruhu Mar Jusuf i četiri pastora. Već postojeći hrišćani su ih nazvali Nazarani (po Nazaretu, što je značilo da su hrišćani) i njihov dolazak opevali u nekoliko epskih spevova.

Spaljivanje jeretika u Valjadolidu od strane inkvizicije. Foto: Wikipedia Commons/Jan Luykens

Uglavnom, došljaci su bili dosta ekskluzivniji od inkluzivnih domorodaca, i vremenom su stopili svoju hrišćansku veru i sirijsku doktrinu, ekleziologiju i obrede, sa hinduističkom kulturom; vremenom su postali sličnog socijalnog statusa kao brahmani.

Posle njih, bežeći od muslimanske represije u arapskim i persijskim zemljama, u 7-8. veku došao je novi talas hrišćana na Malabarsku obalu; bili su to pripadnici Asirske crkve Istoka, ka kojoj su se onda Tomini hrišćani okrenuli u potrazi za crkvenim autoritetom: zato su istorijski gledano bili deo od svih ostalih nezavisne Crkve Istoka.

Nakon više od hiljadu godina cvetanja i mira, došli su Portugalci. Isprva, sve je bilo u redu, a nekoliko Tominih hrišćana im je čak i pomagalo pri navigaciji, ali su onda 1561. bili od inkvizicije proglašeni za jeretike, a 1599. anatemisani ako se ne poklone Rimu. Do je dovelo do rušenja drevnih bogomolja njihovih, paljenja biblioteka, dok su njihovi sveštenici presretani, hapšeni i ubijani.

Mural iz 1680. na kome je Mar Toma I, patrijarh Malankarske crkve pre nego što se podelila. Foto: Wikimedia Commons/zeitgenössischer Künstler

1653. godine anti-katolički pastori su se skupili kod granitnog Krivog krsta u Matančeriju i dogovorili da nikada više neće prihvatiti evropskog prelata; ujedno su postavili svog "metrana" (patrijarha) koji je uzeo titulu Mar Toma I (na sirijskom Sveti Toma I).

Dogodila se šizma potom, pa su neki Tomini hrišćani nastavili da priznaju rimkog papu kao vrhovnog poglavara, dok su se drugi podelili na istočnosirijsku (blisku Asirskoj crkvi Istoka) i zapadnosirijsku struju. Hiljadugodišnje jedinstvo je bilo okončano, a od tada je došlo do stvaranja i mnogih drugih struja.

Stvari su se popravile sa dolaskom Holanđana, ali je šizma opstala, mada je u 19. veku došlo do delimičnog ujedinjenja svih katoličkih struja pod vođstvom monsinjora Klementa Bonanda, dok se nastavilo s unutrašnjom borbom oko upotrebe sirijskih, latinskih i malabarskih obreda.

Krunisanje tokom venčanja u jednoj od crkava koja okuplja Tomine hrišćane u Indiji. Foto: Wikimedia Commons/Achayan

Ne-katolički sirijski Tomini hrišćani su nastavili da se muče u borbi za autonomiju, a sa dolaskom Britanaca, zahvaljujući njihovoj finansijskoj pomoći, pali su pod njihov uticaj. Raskid sa Englezima se dogodio 1836. godine, nakon čega su Tomini hrišćani u semeništu koje su Englezi izgradili odbacili autoritet "metrana" i postali anglikanci ali zadržavši sve drevne tradicije svoje Crkve.

Danas postoje dve odvojene katoličke hijerhije Tominih hrišćana, jedna je Sirijsko-malabarska katolička crkva, a druga je manja Sirijsko-malankarska katolička crkva; obe imaju posebnog poglavara i nisu podređeni latinskoj hijerarhiji Katoličke crkve u Indiji.

Tipičan izgled oltara u crkvama koje grade i koriste Tomini hrišćani u Indiji. Foto: Wikimedia Commons/Jogytmathew

Postoje i nekolike orijentalno-pravoslavne zajednice Tominih hrišćana u Indiji, od kojih neke "gledaju ka Antiohiji" dok druge, koje predstavljaju istorijski uticaj Asirske crkve, "gledaju ka Vavilonu". Postoji i evangelistička zajednica Tominih hrišćana osnovana još 1888. godine.

Na početku 21. veka praktično nije bilo ni jedne hrišćanske zajednice i crkve u Indiji, ni jedne jedine, u kojoj Tomini hrišćani nisu vršili najviše funkcije, pre svega zbog visoke stope pismenosti, energičnosti i preduzimljivosti.

Iako više nisu deo jedne Crkve, iako više nisu u tom smislu ujedinjeni, iako su samo delom potomci onih Indijaca koje je pokrstio Sveti apostol Toma a drugim delom potomci jevrejskih i sirijskih migranata, vremenom su postali etno-religijska grupa sama po sebi, posebna u odnosu na sve ostale, koja nastavlja da postoji, na ovaj ili onaj način.

(O. Š.)