TRI SRBINA - VELIKA AMERIČKA HEROJA: Kako je Mič sam zaustavio čitav japanski puk (FOTO)

Za imigrante bez obzira na rasu, veru i naciju kažu da predstavljaju najbolje što jedna grupa ima da ponudi, zbog njihove hrabrosti da se otisnu u nepoznato, zbog odlučnosti da promene svoj život na bolje, zbog pokretljivosti.

Preporučujemo

Sjedinjene Američke Države su zemlja imigranata i zato ne bi trebalo da čudi to što su najmoćnija zemlja na svetu, sviđalo se to vama ili ne. A ne bi trebalo ni da vas čudi to što su srpski imigranti u nju utkali mnogo više nego što možete i da zamislite.

Priča o našim ljudima koji su se otisnuli "preko bare" i uspeli ne svodi se samo na Nikolu Teslu, Mihajla Pupina i Karla Maldena. Evo tri čoveka koji su ostavili snažan i moćan pečat u istoriji Amerike, a o kojima se kod nas malo ili gotovo ništa ne zna.

DŽORDŽ FIŠER

Rodio se kao Đorđe Šagić aprila 1795. godine u Sekešfehervaru, odnosno Stonom Beogradu, u Mađarskoj. Posle smrti oca šalju ga u Sremske Karlovce da uči za sveštenika, ali on odlučuje da se priključi Prvom srpskom ustanku.

Džordž Fišer, odnosno Đorđe Šagić, jedan od otaca Teksasa i ranih vođa Teksaške revolucije. Foto: Wikimedia Commons/Texas A&M University/Tamu.edu

Posle sloma našeg prvog pokušaja da zbacimo otomanski jaram, Đorđe se vraća u Habzburšku monarhiju ali se ne zadržava: otkrivši čari pustolovine, više nije u stanju da miruje. 1814. godine stiže u Filadelfiju, a potom produžuje ka Meksiku gde 1825. godine osniva masonsku ložu a četiri godine docnije postaje naturalizovani državljanin. Iste godine dovodi pet stotina porodica u Teksas, koji je tada još uvek bio deo Meksika. Negde na tom putu prezime menja prvo u Ribar a potom ga prevodi na engleski u - Fišer.

Potom postaje glavni carinik u zalivu Galvestona, gde zbog svog nepokornog stava dolazi u sukob sa kapetanima brodova. 1832. godine osniva jedan liberalni dnevnik, a tri godine kasnije zajedno sa Hoze Antoniom Meksiom organizuje u Nju Orleansu pokret za napad na Tampiko, kao i pobunu u istočnim meksičkim državama, čime daje nemerljiv doprinos Teksaškoj revoluciji.

1837. godine postaje komisioni agent u Hjustonu, u Republici Teksas, i služi kao sudija do 1839. Naredne godine biva primljen u advokatsku komoru i izabran u gradsko veće Hjustona. 1843. postaje major u teksaškoj miliciji. 1850. putuje u Panamu, a naredne godine u Kaliforniju. U San Francisku će obavljati niz civilnih i administrativnih dužnosti u periodu 1860-1870. godine, osnivaće srpske rodoljubne organizacije i podizaće srpske crkve. Nedugo nakon što se penzionisao, kralj Grčke ga je imenovao za konzula. Nazivali su ga svojevremeno najvećim živim lingvistom, jer je govorio tuce jezika.

žejk Aleks Mandušić, nosilac Medalje časti, legendarni američki marinac, heroj Prvog svetskog rata, Srbin. Foto: Wikimedia Commons/Donald F. Biggs

Ženio se četiri puta, a umro je u San Francisku 11. juna 1873. Teksašani ga smatraju jednim od otaca svoje države: ako ne verujete nama, pročitajte tekst o njemu na zvaničnom sajtu najvećeg teksaškog univerziteta, "Texas A&M University".

DŽEJK ALEKS MANDUSIČ

Rodio se 13. jula 1887. godine u Prizrenu, kao Aleksa Mandušić. Nakon što je emigrirao u SAD i uzeo ime Džejk Aleks Mandusič, pridružuje se američkoj vojsci tokom Prvog svetskog rata. Služio je u 131. pešadijskom puku 33. pešadijske divizije.

9. avgusta 1918. godine u Francuskoj, tokom jedne bitke sa Nemcima, iskazao je takvo herojstvo da je odlikovan Medaljom časti, najvišim vojnim odlikovanjem koje dodeljuje američka vlada (za 150 godina dodeljeno je samo 3.493 puta), i izašao iz rata kao vodnik.

Citat sa njegovog odlikovanja govori više nego što mi možemo da kažemo: "U kritičnom delu akcije kada su svi oficiri iz njegovog voda postali žrtve rata, desetar Aleks preuzeo je komandu nad vodom i zajedno su krenuli napred dok nisu bili zaustavljeni mitraljeskim mecima. Aleks je onda sam jurišao oko 30 metara iako su ga gađali žestoko. Aleks je stigao do gnezda neprijatelja i s bajonetom je ubio petoricu. Kad mu se slomila bajoneta, koristio je kundak i sam zarobio 15 neprijateljskih vojnika."

Džejk Aleks Mandušić, nosilac Medalje časti, legendarni američki marinac, heroj Prvog svetskog rata, Srbin. Foto: FindAGrave.com

Umro je 28. avgusta 1959. godine u Veteranskoj bolnici u Čikagu. Sahranjen je na groblju srpskog manastira Sveti Sava u Libertivilu, u Ilinoisu, gde je do pre par godina počivao i kralj Petar II od Jugoslavije. Njemu u čast, Centar za obuku u upotrebi bajoneta u Fort Noksu nosi ime "Veliki Džejk Aleks Mandušić".

MIČEL PEJDŽ

Rođen je 31. avgusta 1918. godine u Pensilvaniji, od srpskih roditelja koji su emigrirali iz Austro-Ugarske, kao Mihajlo Pejić. Majka je njemu i bratu duboko usadila u mozak kosovski mit i sećanje na Kosovsku bitku, ali ih je učila i da budu ponosni Amerikanci.

Marincima je pristupio 1936. i služio u narednim godinama na brojnim lokacijama po Dalekom Istoku i Pacifiku, a bio je i član Sve-marinskog bejzbolskog tima koji je harao po Orijentu. Nakon japanskog napada na Perl Harbur poslat je u Britansku Samou, odakle je zajedno sa svojim 7. marinskim pukom poslat na Gvadalkanal, septembra 1942. godine.

Mičel Pejdž, odnosno Mihajlo Pejić. Američki junak srpskog porekla. Foto: Wikimedia Commons/United States Marine Corps

Tamo je, oktobra iste godine, iskazao nezapamćeni heroizam koji mu je doneo Medalju časti. Naime, nakon što je na branjenom uzvišenju ostao jedini preživeli marinac, Pejdž je sam samcijat pucao iz mitraljeza ka neprijatelju cele noći, trčao od jednog do drugog mitraljeza, pucao, pucao, pucao, stvarao utisak da marinaca ima mnogo, zadržavajući čitav japanski puk, dok nije stiglo pojačanje. A kada je stiglo, onda je predvodio juriš bajonetima koji je Japance naterao u bežaniju.

Učestvovao je i u Korejskom ratu, a vojnu karijeru je završio kao pukovnik američke mornarice. Pored Medalje časti, bio je nosilac i Purpurnog srca i mnogih drugih ordena. Umro je 15. novembra 2003. godine.

1998. godine jedan "dži-aj-džojac" je izrađen po njegovom liku, a posvećena mu je i Zlatna palmina zvezda u Palm Springu. To nije sve: posvećen mu je Muzej marinaca u bazi Tventinajn Pams kao i čitava stalna postavka pod nazivom "Mičel Pejdž Hol" u Muzeju Drugog svetskog rata "Eldred".

(O. Š.)