ZARONITE U TRANSILVANIJU: Nećete pronaći Drakulu, ali će vas magični prizori oboriti s nogu i ostaviti bez teksta! (FOTO)
Transilvanija je rumunski i stoga globalni naziv za ovu istorijsku pokrajinu koja obuhvata čitav prostor karpatske i transkarpatske Rumunije, njen - jednostavno rečeno - zapadni deo.
Preporučujemo
PUTUJETE AUTOBUSOM? Iznenadićete se kada saznate koliko koštaju karte iz Beograda do pojedinih gradova Srbije!
VUČIĆ: Bilo je i grešaka, ali smo ih ispravljali
Njeno ime na latinskom znači "sa druge strane šume", a u srednjem veku se koristio i naziv Ultrasilvanija, što bi značilo "iza šume". Na toj liniji je i stari ukrajinski naziv Zalesje, pošto je les - šuma; inače, les je i naša reč, samo što je danas slabo koristimo.
Nemci su ovu oblast nazivali i Zibenburgen, po sedam tvrđava koje su tamošnji Sasi sagradili. Ovaj naziv je uticao i na to da Poljaci oblast nazovu Sjedmiogrod a Ukrajinci još i - Semigorod. Mađari, koji su njome vladali skoro hiljadu godina, sa prekidima, i koji u njoj i danas žive u velikom broju, nazivaju je Erdelj.
Kao specifičnost formirala se u periodu između 11. i 16. veka, kao deo Ugarskog kraljevstva, a potom je do 17. stoleća bila autonomna kneževina u vazalnom položaju u odnosu na Otomansko carstvo, pa potom ponovo deo Ugarske kojom su vladali Habzburzi.
Nakon Prvog svetskog rata postala je deo Rumunije, koja ju je tokom Drugog nakratko izgubila ali potom za stalno povratila.
Njeno ime se prvi put u istorijskim spisima pojavljuje u 12. veku, kao oblast koju na severu i istoku okružuju Karpati, Transilvanijski Alpi na jugu i planine Bihor na istoku. Okolne oblasti Maramureša, Krišane i Banata se uglavnom smatraju njenim integralnim delom.
Uz svoje rumunsko i mađarsko nasleđe, Transilvanija je bogata saskom kulturnom tradicijom (Sasa - za one koji ne znaju, u pitanju je nemačko pleme - još uvek ima u njoj; jedan od njih je nedavno postao predsednik Republike Rumunije) koja počinje sa njihovim dolaskom u srednjem veku, istovremeno kada su došli i kod nas.
Postoji sedam istorijskih saskim sela koja imaju dobro sačuvane utvrđene crkve, u Bijertanu, Kalniku, Diržiju, Prežmeru, Saskizu, Valja Viloru i Viskriju. Istorijski centar Sasa u Transilvaniji je grad Segešvar.
U dalekoj prošlosti, tokom antike, u njoj se nalazilo jezgro dačanskog kraljevstva koje je cvetalo od 1. veka p.n.e. do 1. veka n.e, i koje je pod imperatorom Trajanom postalo rimska provincija Dakija.
Nakon što su se Rimljani povukli oko 270. godine, Dakija je pregažena u nekoliko sukcesivnih napada varvarskih plemena. Stoga su se romanizovani Dačani povukli ili u planine i sačuvali svoju kulturu, ili su migrirali na jug.
Teritorija je potom naseljena romanizovanim stanovništvom južno od Dunava, sa Balkana. Svi oni zajedno su vremenom formirali rumunsku naciju.
Mađari su područje osvojili krajem 9. stoleća i već 1003. godine učvrstili svoju stegu nad njim, nakon što je po legendi njihov kralj Stefan I porazio lokalnog kneza Đulu.
Vlast su potom u ime Ugarskog kraljevstva kao krajinsko područje konsolidovali Sekelji, narod srodan Mađarima, i Sasi, odnosno nemački doseljenici. Mađari su sve vreme ohrabrivali njegov ekonomski razvoj.
Uprkos kratkotrajnom prekidu tokom tatarske invazije 1241. godine, Transilvanija je, iako integralni deo Ugarskog kraljevstva, evoluirala u narednim vekovima u posebnu autonomnu jedinicu sa sopstvenim vojvodom na čelu, sa svojim jedinstvenim iako etnički heterogenim vlastelinima (među njima je bilo i Sekelja i Sasa i Mađara), i sa svojim sopstvenim "ustavom".
Posle velike turske pobede u Bici na Mohaču 1526. godine, kada su do nogu potukli Ugare, Transilvanija efektivno postaje nezavisna.
Njen vojvoda Janoš Zapolja, koji je te istog leta gospodnjeg u novembru izabran za kralja Ugarske, poveo je 12-godišnji rat protiv Ferdinanda I, habzburškog pretendenta na ugarski presto.
Potom je Ugarska podeljena između Habzburga i Osmanlija, dok se Transilvanija 1566. godine transformisala u samoupravno kneževstvo koje se našlo u vazalnom, podaničkom položaju prema Osmanskom carstvu.
Narednih stotinu godina Transilvanijom će vladati dinastija Batori, od 1570. do 1613. godine, uz prekid kada vlast preuzima Stefan Bočkaj 1605-06, potom Gabor Betlen 1613-29. i Đorđe Rakoci I 1630-48.
Za sve to vreme, ko god da je sedeo na erdeljskom tronu igrao je između dve vatre i huškao turskog sultana habzburškog imperatora Svetog rimskog carstva, kako bi očuvao nezavisnost.
Iz serije unutrašnjih verskih konflikata, praćenih habzburškim intervencijama, izašla je Transilvanija kao sila od međunarodnog značaja, sa reputacijom branioca ugarskih zlatnih sloboda protiv austrijskih nasrtaja, i kao bedem protestantizma u Istočnoj Evropi.
Tokom vlade Đorđa Rakocija II 1648-60. godine, Turci odlučuju da promene strategiju i da obuzdaju narastajuću moć Transilvanije, pa anektiraju vitalne zapadne delove njene teritorije i na presto 1662. postavljaju Mihalja Apafija.
Devetnaest godina kasnije Osmanlije doživljavaju poraz na kapijama Beča. U kontraofanzivi Habzburga, Transilvanija biva pregažena njihovim trupama i priznaje vlast imperatora Leopolda I, 1687. godine.
Nedugo potom, Transilvanija će biti pripojena Habzburškoj Ugarskoj i dolazi pod direktnu kontrolu imperatorovih guvernera.
Nakon što Turci Karlovačkim mirom 1699. godine priznaju gubitak Transilvanije, anti-habzburški elementi unutar kneževstva postepeno se potčinjavaju caru, da bi se otpor u potpunosti završio 1711. godine Satmarskim mirom.
Naredno stoleće su obeležili snažan pritisak rimokatoličkog klera i birokratska vladavina koji su podrili osobenost Transilvanije.
Snažan pro-mađarski pokret je zasenio uticaj sekeljskog i saskog plemstva i doveo do kraja separatne administracije ove oblasti i njene pune integracije u Ugarsku.
Shodno tome, tokom Mađarske revolucije iz 1848. godine, tamošnje se sekeljsko stanovništvo snažno identifikovala sa pobunjenicima, baš kao što se i dan-danas smatra Mađarima sekeljskog plemena.
Sa druge strane, rumunski žitelji ove istorijske pokrajine, koji su počeli da razvijaju sopstvenu nacionalnu svest i da agituju za šira politička i verska prava, stali su na stranu Habzburga.
Zato je nakon gušenja ovog ustanka Transilvanija izdvojena ponovo iz Ugarske i pretvorena i habzburšku krunsku zemlju, pod direktnom i apsolutičkom kontrolom Beča. Međutim, ovo nije dugo potrajalo, pa je 1867. godine, u sklopu dogovora između Beča i Budimpešte o stvaranju Austrougarske monarhije, Transilvanija vraćena Ugarskoj.
Sa porazom Dvojne monarhije u Prvom svetskom ratu, Rumuni - tada već većina u Transilvaniji - proglasili su u Alba Juliji pripajanje Rumuniji krajem 1918.
Dve godine docnije, saveznici su potvrdili ovo ujedinjenje Trijanonskim sporazumom. Mađarska je u toku Drugog svetskog rata povratila oko dve trećine Transilvanije, ali se cela regija 1947. vratila Rumuniji, koje je i danas deo.
(Telegraf.rs)
Povezane vesti
Da li je najmisterioznija tragedija Holivuda konačno rešena? Prvo su rekli "droga", onda da je majka, sad...
Drama kod Ražnja: Autobusu otpali šrafovi sa točka, putnici umesto očekivane čuli vest od koje su pobesneli
Kristijan Iličić za Ona.rs: Prvi Hrvat koji je obišao sve zemlje sveta otkriva kako izgleda putovanje života
<% post.title %>
Snimio misteriozan simbol usred nedođije i krenuo u avanturu: Ono što je pronašao pamtiće čitavog života
Video: Srušio se plafon i povredio pacijente: Bizarna nezgoda u bolnici
Telegraf.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.
Komentari
Više sa weba
Priče sa Weba
"DOBAR DAN, JA SAM STEVAN KOJI JE UBIJEN KOD RUME" Policajac je šokirano gledao u čoveka, a onda je brzo uzeo telefon: MISTERIJA KOJA TRAJE DECENIJAMA
Slaviša otišao da raskrči njivu i nije verovao šta vidi USRED DECEMBRA: U žutoj travi pokrivenoj snegom dočekao ga je prizor za nevericu (FOTO)
Bračni par kupio celo selo sa 62 kuće za 349 000 evra, ali nije sve tako bajno kako zvuči
Vlada
Prelepo je. Preporučio bih svakom ko nije bio da ide, jer za mali novac se može sto šta videti i uživati.
Podelite komentar