ŠTA SPAJA KANDREVU I SKENDERBEGA: Albanci već 500 godina tajno žive u Italiji (FOTO)

Balkan pre i posle turskih osvajanja nije isto mesto, a posledice tih istorijskih događaja osećaju se i danas. Postoje mnoge stvari kojih ste i sami svesni i o kojima ne moramo da vam pričamo, ali postoje i stvari o kojima šira javnost nema pojma. Danas pričamo upravo o takvoj jednoj stvari.

Preporučujemo

Kada su došli Turci, Albanci pod vođstvom Skenderbega su se grčevito borili u svojim planinama na severu. Još tokom tih borbi, napolitanski kralj Alfonso V od Aragona zatražio je 1448. godine od ovog albanskog prvaka da mu pošalje armiju kako bi ugušio ustanak u svom kraljevstvu. Ovaj mu je poslao trupe pod vođstvom Demetrija Reresa i sa njima dva svoja sina.

Albanski vojnici su od kralja Alfonsa nakon toga zatražili zemlju i dobili dvanaest sela u planinskoj oblasti Katanzara. Naredne godine dobili su Reresovi sinovi sa svojim vojnicima četiri sela na Siciliji.

1459. godine lično je Skenderbeg došao u pomoć kralju Alfonsu koji je morao da se brani od novog ustanka, odbranio Napulj i bio nagrađen zemljom istočno od Taranta u Apuliji, gde su Albanci nastanili još petnaest sela.

Nakon smrti Skenderbega, organizovani otpor Arbanasa protiv Osmanlija je prestao. Mnogi su tokom vekova prešli u islam, ali ne svi. Oni koji nisu, mogli su da biraju, da li će nastaviti da žive kao raja unutar Otomanskog carstva ili će preći Otrantska vrata, usku kapiju koja deli Jonsko od Jadranskog mora, i nastaviti da žive u hrišćanskoj zemlji.

Mnogi su izabrali drugu varijantu.

Od smrti Skenderbega 1468. godine pa do 1480. Albanci su konstantno migrirali ka italijanskoj obali, a ovo se nastavilo u 16. veku. Naseljeni su vrlo često radili kao plaćenici u brojnim italijanskim četama koje su same po sebi bile nadaleko čuvene u Evropi.

Obično su ratovali za račun Napulja, odnosno Kraljevstva Dve Sicilije, i Venecije, a učestvovali su i u verskim ratovima koji su u tim vremenima potresali Evropu, pa sve do Napoleonskih.

Često su živeli u izolovanim selima, pa su zbog toga i zbog velike tvrdoglavosti i otpora uspešno očuvali svoj jezik i svoju kulturu sve do duboko u 20. vek, kao i pravoslavnu veru koju i danas slede u sklopu Italo-albanske katoličke crkve koja priznaje papu kao vrhovnog poglavara ali je zadržala verovanja, obrede i ustrojstvo Istočne pravoslavne crkve.

Pre turskih osvajanja, svi Albanci su sebe zvali Arbereši ili Arbanasi. Međutim, dok su ovi koji su izbegli u Italiju zadržali taj naziv, naši južni albanski susedi su sebe počeli da zovu Šiptarima.

Arbereška sela u južnoj Italiji i na Siciliji imaju i po tri imena, jedno italijansko i jedno ili dva arbereška naziva. Njihove su zajednice danas razuđene i razbacane, tako da formiraju mala etnička ostrva u napolitanskom i sicilijanskom moru. Međutim, mnoga sela su davno izgubila svoje prvobitne karakteristike, pa čak i jezik, dok su neka potpuno nestala.

Danas postoji 50 komuna arbereškog porekla i kulture, od čega 41 opština i devet sela, koje su rašireni kroz sedam regiona i to Abruca, Molizea, Kampanije, Apulije, Bazilikate, Kalabrije i Sicilije. Kulturne enklave postoje u Milanu, Kjeri, Torinu, Rimu, Napulju, Bariju, Kozenci, Krotoni i Palermu. Sve ukupno kad se sabere, ima ih preko 260.000, ne računajući tu novopridošle Albance koji poslednjih decenija idu put Apeninskog poluostrva.

Međutim, ima ih i u drugim delovima sveta, u zemljama poput Nemačke, Kanade, Argentine, Čilea, Brazila, Urugvaja i Sjedinjenih Država, što je posledica migracija krajem 19. i početkom 20. veka, kada su njihove selidbe bile deo širih italijanskih potera trbuha za kruhom.

Jezik današnjih Arbereša je derivat toskijskog dijalekta, pošto su migranti uglavnom dolazili sa juga, i sadrži u sebi mnoge arhaizme srednjevekovnog albanskog iz vremena pre otomanske invazije, koji su se izgubili kod njihove balkanske braće.

Kada današnji Šiptar sluša Arbereša kako priča, sličan je osećaj kao kada savremeni Englez sluša šekspirski engleski.

Premda nemaju nacionalni savet koji štiti njihovu kulturu, na regionalnom nivou su priznati i možete videti mnoge zvanične natpise na njihovom jeziku. Postoje i asocijacije koje na tom nivou vode računa o zaštiti njihove kulture. Uprkos velikoj asimilaciji, uspeli su da stvore čak i sopstvenu literaturu, a imaju i mnoštvo specifičnih jela u svojoj tradicionalnoj kuhinji.

Poznati Arbereši su general Svetog rimskog carstva Đorđo Basta, pisac Karmin Abate, italijanski premijer s kraja 19. veka Frančesko Krispi, osnivač moćne Mediobanke Enriko Kuća, fudbaler rimskog Lacija i povremeni italijanski reprezentativac Antonio Kandreva, pisac i levičarski političar Antonio Gramši, američki glumac Redžis Filbin, američki pisac Tom Perota, argentinski pisac Ernesto Sabato, tenor Tito Šipa, pesnik i lingvista Đuzepe Širo, i mnogi drugi.

(J. G.)