"Došlo je vreme da Orban bude kažnjen": Mađarska je "na tapetu" nove nemačke vlade, ali nije jedina

Nadolazeća nemačka vlada će pritiskati Evropsku uniju da konačno "doda i zube" u svoj lavež prema zemljama koje se loše ponašaju, navodi se u saopštenju sa suptilnom aluzijom na Mađarsku i Viktora Orbana.

Konzervativci novog kancelara Fridriha Merca i njihov verovatni koalicioni partner levog centra, Socijaldemokratska partija (SPD), složili su se da traže od bloka da obustavi sredstva i suspenduje prava glasanja zemljama koje krše ključne principe poput vladavine prava, prema nacrtu koalicionog sporazuma u koji je uvid imao Politico.

Iako Mađarska nije pomenuta imenom, nacrt sporazuma jasno se odnosi na najgoreg prestupnika EU, koji je godinama optuživan da sprovodi rušenje demokratskih normi, ograničava slobodu štampe i smanjuje nezavisnost sudija.

Nemačke stranke ― Mercovi pobednici i SPD, koji je vodio prethodnu vladu ― trenutno pregovaraju o formiranju koalicije i moraju da se slože oko osnovnih principa pre nego što preuzmu vlast. Sporazum da se pritisne EU da se obračuna sa zemljama poput Mađarske deo je niza privremenih dogovora koji pokrivaju teme kao što su migraciona politika, fazni izlazak iz korišćenja uglja i socijalna potrošnja.

"Postojeći zaštitni instrumenti, od postupaka za povrede do obustave EU fondova i suspenzije članstva, poput prava glasanja u Savetu EU, moraju se primenjivati doslednije nego pre", napisali su pregovarači Mercove konzervativne grupe i SPD u nacrtu koalicionog sporazuma o EU politici.

Evropski parlament je protiv Mađarske 2018. godine pokrenuo prvu fazu postupka iz člana 7 — poznatog i kao "nuklearna opcija" — zbog sumnje na "ozbiljna kršenja" osnovnih vrednosti i ljudskih prava bloka. Međutim, ovaj postupak, koji bi mogao dovesti do suspenzije prava glasanja Mađarske, zapao je u zastoje zbog političkih podela među zemljama članicama.

Godine 2022, Evropska komisija je pokušala da blokira oko 22 milijarde evra EU sredstava namenjenih Mađarskoj zbog zabrinutosti u vezi sa ljudskim pravima i nezavisnošću pravosuđa. Kasnije je "otključala" više od 10 milijardi evra prošle godine, što je izazvalo negativnu reakciju.

Još jedan razlog nesuglasica između EU i mađarske vlade je Orbanova naklonost prema Moskvi, pri čemu je Budimpešta ponovo koristila pravo veta kako bi blokirala sankcije ruskim oligarsima i vojnim liderima.

Da bi zaobišla ovo pravo veta, nadolazeća nemačka vlada želi da "zagovara širenje kvalifikovane većine u Savetu EU, posebno u vezi s određenim pitanjima Zajedničke spoljne i bezbednosne politike (CFSP), kao što su uvođenje sankcija." To bi omogućilo donošenje odluka bez potrebe za odobrenjem Mađarske.

Nemački glas

Šire gledajući, pregovarači koalicije su obećali da će preuzeti proaktivniju ulogu na evropskoj sceni koristeći Vajmarski trougao — labav savez Francuske, Nemačke i Poljske — kao instrument za oblikovanje EU politike. Pod prethodnom koalicionom vladom koju je predvodio SPD-ov Olaf Šolc, odnos Nemačke sa Francuskom i Poljskom je pogoršan.

"U Vajmarskom trouglu, tražićemo blisku koordinaciju oko svih relevantnih evropskih političkih pitanja kako bismo delovali ujedinjeno u službi EU u celini", navodi se u nacrtu sporazuma, što odražava prethodne izjave koje je dao novi kancelar Merc, koji je rekao da će ići u Pariz i Varšavu prvog dana svog mandata.

Konzervativci su takođe obećali da će se pozabaviti jednim od prigovora na Nemačku koji se često čuje u evropskim prestonicama: Nemačkom apstinencijom od glasanja o važnim pitanjima EU, što se ironično naziva "nemački glas".

Kada se nemačka ministarstva međusobno sukobljavaju u vezi s EU politikom, zemlja se kao po pravilu uzdržava od glasanja u EU. Međutim, Merc je obećao da neće biti apstinencija od glasanja u ključnim pitanjima u Briselu pod njegovim vođstvom.

Međutim, konzervativci i SPD se ne slažu oko načina kako to postići. Konzervativci žele da Merc ima veći uticaj na nemački stav u vezi sa EU glasanjem od velike važnosti "preuzimanjem odgovornosti za koordinaciju od samog početka ili preuzimanjem kontrole tokom procedure". SPD, s druge strane, želi da se pridržava "interministarskog principa", rešavajući sporove između ministarstava.

Nacrt sporazuma o stavovima vlade prema EU dolazi iz jedne od 16 međupartijskih radnih grupa formiranih za razvijanje stavova o ključnim političkim oblastima. U petak popodne, ključni političari ušli su u završne pregovore kako bi sastavili jedinstven koalicioni sporazum zasnovan na nacrtima radnih grupa.

Završni koalicioni sporazum mogao bi biti postignut već sredinom aprila.

(Telegraf.rs)