Manastir na Dunavu u Mađarskoj čuva čudotvornu ikonu Bogorodice Kovinske: Svetinja povezana sa Vranjem

Manastir Uspenja Presvete Bogorodice u Srpskom Kovinu je najstariji srpski manastir u Mađarskoj i jedan od dva manastira u Budimskoj eparhiji Srpske pravoslavne crkve.

Smešten je 40 km južno od Budimpešte, na ostrvu Čepel. Manastir je poznat i kao „Manastir na Dunavu“, jedan je od najstarijih srpskih pravoslavnih manastira izvan granica Srbije. Smešten na desnoj obali Dunava u samom centru grada Srpski Kovin (Rackeve).

Preporučujemo

Ovaj manastir predstavlja svedočanstvo vekovne istorije i duhovnosti srpskog naroda u srednjoj Evropi, osnovan još u 12. veku, tokom perioda kada su Srbi, vođeni verom i političkim okolnostima, migrirali na sever, počinje priču arhimandrit Metodije Marković, iguman manastira, rođeni Vranjanac i raniji iguman manastira Prohor Pčinjski.

- Njegova istorija usko je povezana sa dolaskom Srba u Panonsku niziju i njihovim trudom da očuvaju pravoslavnu veru i tradiciju na ovim prostorima.

Tokom vekova, manastir je bio duhovni centar, ali i mesto utočišta za Srbe koji su se borili sa izazovima vremena, uključujući osmanske invazije, austrougarsku vlast i političke promene.

U burnim istorijskim razdobljima, manastir je često bio oštećen, ali je uvek obnavljan zahvaljujući veri i posvećenosti srpskog naroda.

Prema sačuvanom predanju, ovaj manastir predstavlja srednjovekovnu tekovinu i kao osnivač manastira pominje se kraljica Jelena, ćerka raškog župana Uroša Prvog i supruga vladara Bele Drugog Slepog.

U vreme kad je manastir nastao Ugarskom je vladala Jelena umesto svog maloletnog sina Geze Drugog (1141–1161) – kaže iguman Metodije.

Nakon što su Turci 1439. godine opseli i prvi put osvojili utvrđeno Smederevo, u dva navrata su prešli Dunav, opustošili i opljačkali Kovin i sva okolna naselja.

Oni koji su izbegli na vreme krenuli su u dubinu Ugarske i dospeli do ostrva Čepela na Dunavu. Ugarski kralj Vladislav je 10. oktobra 1440. godine ustupio kovinskim preseljenicima kasnogotičku crkvu sa kapelama i zvonikom, pa uz to, po svoj prilici, odgovarajući deo kraljevskih zemljišnih poseda.

- Od tog doba do danas, na Čepelu postoji Gornji ili Srpski Kovin, sa crkvom posvećenom uspenju Presvete Bogorodice i sa kapelama Svetog Jovana Preteče i Svetih Vračeva Kozme i Damjana.

Postoji mogućnost, da je u godinama oko polovine XVI veka parohijska crkva pretvorena u manastirsku. Za ovaj zaključak nema neposrednih dokaza, ali su u turskom popisu iz 1546. godine u Srpskom Kovinu zabeležena tri monaha i jedan sveštenik što upućuje na mogućnost da je uz crkvu tada već postojao manastir.

Za sada pouzdani podaci iz 1680. godine, potvrđuju postojanje manastira na Čepelskom ostrvu. U okviru redukacije manastira u vreme Marije Terezije, Kovinski manastir je ukinut 1777. godine a malobrojno bratstvo, verovatno na čelu sa arhimandritom Josifom Stanojevićem, preseljeno je u manastir Grabovac a crkva pretvorena u parohijsku.

Nakon više od dva veka, ova velika svetinja Srba u Mađarskoj ponovo dobija status manastira, na čelu sa igumanom Andrejem Pandurovićem 2003. godine.

U vreme nastanka, krajem XIII veka, crkva je predstavljala veću jednobrodnu, ranogotsku građevinu. U godinama posle 1440. godine, nakon ustupanja crkve Srbima, skladna i proporcionalna gotska građevina (sa kapelama) pretvorena je u pravoslavnu bogomolju uz neznatne intervencije - pojašnjava iguman Metodije.

Današnji ikonostas sa manjim brojem ikona, potiče iz 1770. godine. Samo su četiri prestone ikone nastale ranije, 1746. godine, i rad su nepoznatih ruskih i ukrajinskih majstora.

Crkvu Uspenja Bogorodice u Srpskom Kovinu i njena dva paraklisa oslikali su majstori koje je predvodio Teodor Simeonov iz Moshopolja.

Cela velika crkva kao i priprate, od zemlje, pa do vrha gotskih svodova, između prepletenih stubova, prema srazmeri prostora koji na svodovima gore biva sve uži, simetrično su ispunjeni freskama svetitelja kao isrpskih vladara i svetaca.. Na donjim delovima zidova, između uspravnih stubova, poređani su srpski vladari od Nemanje pa do cara Uroša i cara Lazara, u prirodnoj veličini.

- Najveća svetinja ovog manastira je čudotovorna ikona Presvete Bogordice (Kovinska Bogorodica) iz 17. veka, koja je tokom vekova pružala brojna iscelenja svima koji su tražili pomoć.

Ova ikona se u srpskim spisima spominje kao „najpoštovanija ikona“ kod Srba u Mađarskoj. Ujedno, u manastiru se nalaze i delovi moštiju svetitelja veoma značajnih za naš narod, od koji su i delovi moštiju Svetog Ave Justina Ćelijskog - kaže otac Metodije.

Praznik Sretenja Gospodnjeg proslavljen je u manastiru Uspenja Presvete Bogorodice u Srpskom Kovinu u svečanoj i radosnoj atmosferi.

Poseban pečat ovoj svečanosti dao je Viteški dan, koji je privukao kako najmlađe, tako i sve one koji u srcu nose duh junaštva i časti.

- Velika nam je čast što smo u manastiru ugostili vitezove reda Svibor iz Beograda, koji su svojim nastupom ostavili snažan utisak na sve prisutne, kao i viteški red Svetog Đorđa iz Višegrada u Mađarskoj, koji su svojim prisustvom i učešćem obogatili ovaj događaj.

Viteške igre, demonstracije borilačkih veština, predstavljanje srednjovekovnog oružja i oklopa bili su deo programa koji je oduševio posetioce i vratio ih u slavnu prošlost srpskog naroda. Mnogi su imali priliku da se približe drevnim veštinama i osete duh starih vremena, kada je viteštvo bilo ne samo način ratovanja, već i životna filozofija zasnovana na časti, poštenju i odanosti veri i otadžbini - dodaje otac Metodije.

Svečanosti su prisustvovali i predstavnici lokalnih vlasti u Srpskom Kovinu, kao i predstavnici srpske samouprave Srba u Srpskom Kovinu, koji su svojim prisustvom podržali ovaj značajan događaj.

- Veliku čast nam je ukazao i predstavnik Srba u mađarskom parlamentu Ljubomir Aleksov, koji je svojim prisustvom potvrdio značaj očuvanja srpske kulturne i duhovne baštine.

Posebno nam je drago što je među gostima bio i katolički sveštenik iz Srpskog Kovina, koji je svojim prisustvom poslao snažnu poruku zajedništva i međusobnog poštovanja - završava priču iguman Metodije.

Manstir na Dunavu spreman je da I vernicima iz drugih krajeva pruži pokloničko, duhovno i kulturno iskustvo.

(Telegraf.rs/S.T.)