Danas obeležavanje 83 godine od Novosadske racije

U Novom Sadu danas će biti obeleženo 83 godine od Novosadske racije tokom koje je od 4. do 29. januara 1942. godine u Novom Sadu i drugim mestima Vojvodine ubijeno nekoliko hiljada ljudi.

Godišnjica će biti obeležena na platou ispred skulpture "Porodica" na Keju žrtava racije gde će biti održan pomen i položeni venci.

Preporučujemo

Mađarski okupatori su januara 1942. izvršili masakr, masovni zločin, u Južnoj Bačkoj, u Novom Sadu, Šajkaškoj, Bečeju.

Navodno je cilj bio obračun sa ustanicima, a u stvari sistematski su uništavani ugledniji Srbi, posebno oni koji su doživljavani kao opredeljeni za srpski identitet Bačke. Sistematski su takođe uništavani i tamošnji Jevreji.

Ubijeno je, koliko se zna, 3.809 ljudi, a među njima 1.068 žrtava su bili Jevreji, kao i Romi.

Činjenica da su među ubijenima 477 njih bila deca, a 927 osobe ženskog pola dokazuje da je cilj zločina bilo uništenje istaknutih Srba i Jevreja, a najmanje nekakvih ustanika.

Racija je započela 4. januara, prvih dana u selima Šajkaške, Čurugu, Gospođincima, Đurđevu, Šajkašu, Titelu, Mošorinu, Vilovu, Gardinovcima, Žablju, Loku, a potom je nastavljena u Novom Sadu. Tragično su stradali takođe, Srbi i Jevreji u Srbobranu, Temerinu, Bečeju. Akcija je okončana 29. januara.

Ubijanja je bilo na nizu lokacija, a savremenicima je posebno ostalo sećanje na masovno ubijanje novosađana na obali Dunava i potom guranje žrtva pod led koji je tada okovao reku.

Među ubijenima januara te 1942. tokom masakra u Južnoj Bačkoj, koji se najčešće naziva Novosadska racija, bio je i dr Ignjat Pavlas, kao i njegova supruga Olga.

Ignjat Pavlas bio je istaknuti javni i nacionalni radnik u Novom Sadu, nosilac prisajedinjenja Vojvodine Srbiji 1918, uz Jašu Tomića, a tragično je stradao 23. januara 1942. godine.

Ugledni advokat, istakao se zalaganjem za Srbe i u vreme Austrougarske, kao tokom Svetskog rata kada je organizovao prihvat i smeštanje srpske dece, žrtava rata, i posebno u vreme raspleta 1918. godine.

U Srpskom narodnom odboru, obrazovanom u Novom Sadu 1918. bio je potpredsednik.

Bio je član delegacije koja je 1918. u Beogradu, tražila da srpska vojska najbrže moguće uđe u Novi Sad i Bačku, i dočekao je srpsku vojsku 9. novembra.

Dr Pavlas je takođe predsedavao Velikom narodnom skupštinom u Novom Sadu 25. novembra 1918. kada je proglašeno prisajedinjenje Vojvodine Kraljevini Srbiji.

Kao kulturni i nacionalni radnik, u međuratnom periodu jedan je od prvaka pokreta Sokola u Bačkoj. Bio je starešina Bačke sokolske župe. Izvesno je najzaslužniji za izgradnju Sokolskog doma u Novom Sadu 1936. godine. Tada je zvanično ime bilo Spomen dom kralja Aleksandra I.

Pored drugog, bio je i predsednik Veslačkog kluba "Danubius", osnivač je i predsedavajući planinarskog društva "Fruška gora". Organizovao je gradnju planinarskih domova na Fruškoj gori, na Zmajevcu, Osovlju, Iriškom vencu, kao i na Rudniku kod Gornjeg Milanovca.

Ignjat Pavlas rođen je u Slavoniji, u Gornjem Moholjcu. Otac je poreklom bio Čeh, majka Srpkinja, rođena u Tovarniku, u Sremu.

Srpsku veliku gimanziju pohađao je u Novom Sadu. Studirao je potom pravne nauke u Zagrebu, zatim u Budimpešti, gde stiče zvanje doktora nauka 1912. godine.

Pošto je okončao advokatski ispit otvara kancelariju Novom Sadu iste 1912.

Godine 1918. imao je izuzetnu ulogu u sklopu Srpskog narodnog odbora u tom gradu. Odborom je predsedavao Jaša Tomić dok je Pavlas bio potpredsednik.

Ne samo da je kao delegat Srpskog narodnog odbora putovao u tek oslobođeni Beograd, s molbom da srpska vojska što pre stupi u Novi Sad, odnosno Bačku, nego je zapovedništvu austro-nemačkih trupa prosledio ultimatim zahtevajući neodložno napuštanje Novog Sada.

Prilikom svečanosti ulaska srpskih trupa 9. novembra Ignjat Pavlas ih je dočekao između ostalog i pozdravnim govorom patriotske sadržine sa balkona zgrade Matice srpske, na glavnom gradskom trgu.

Pošto je predsedavao 25. novembra 1918. Velikom narodnom skupštinom u Novom Sadu na kojoj je proglašeno prisajedinjenje Kraljevini Srbiji, izvesno vreme je bio poverenik za unutrašnje poslove. Jedan je od osnivača Advokatske komore u Novom Sadu, 1921. godine.

Za okupacione mađarske vlasti dr Ignjat Pavlas bio je oličenje neprijatelja. Kada je ubijen 23. januara 1942. imao je 55 godina.

(Telegraf.rs/Tanjug)