Kako su dva teroristička napada bila presudna za osnivanje elitne jedinice u MUP-u: 45 godina SAJ-a

Specijalna antiteroristička jedinica jedina je takva formacija u MUP-u. Rezultate koje postiže i nivo opremljenosti i obučenosti svrstava je u vrh svetskih specijalnih jedinica. SAJ je formiran 19. decembra 1978. godine, nakon niza terorističkih akcija u Evropi i Jugoslaviji.

Ključna dva događaja koja su prethodila osnivanju specijalne jedinice tadašnjeg Sekretarijata za unutrašnje poslove jesu ubijanje izraelskih olimpijaca u Minhenu i upad ustaške terorističke grupe u Jugoslaviju. Oba su se dogodila 1972. godine.

Preporučujemo

- Svaki početak je težak, pogotovo kada se ulazi u nepoznato, tako i formiranje same te specijalne jedinice je bilo u početku dosta teško, pre svega zbog odabira mesta za smeštaj jedinice. Onda koja oprema, koje naoružanje i tako dalje. Taj period samo pripreme trajao je dve-tri godine. Tadašnja specijalna jedinica u početku, a i nekoliko godina posle toga brojala je oko 40 pripadnika - kaže za RTS nekadašnji komandant specijalnih antiterorističkih jedinica Živko Trajković.

U vreme Hladnog rata, krajem 1970-ih i početkom 80-ih nije bilo lako nabaviti svu željenu i potrebnu opremu i naoružanje za specijalce. Tada u jedinicu dolazi i Trajković.

“Mi smo u početku bili s našim oružjem, koje smo imali. To su bili čuveni 'tetejci' i naše automatske puške, puškomitraljezi itd., pa se onda krenulo u nabavku snajperskog oružja, jer smo mi pre toga koristili samo naše snajperske puške. Prve zaštitne prsluke koje smo uvezli, bili su od kevlara“, priseća se Trajković.

Kada je formiran SAJ, imao je 40 ljudi

Tokom 1980-ih beleže se antiterorističke akcije policije na teritoriji Kosova i Metohije. Početkom 90-ih Trajković postaje komandant sva tri odreda SAJ-a: novosadskog, prištinskog i beogradskog. Intenzivnije akcije počinju 1997. godine i traju do povlačenja vojske i policije sa KiM u junu 1999. godine.

- Mi smo kao specijalne teritorijalne jedinice priskakali svuda u pomoć kad je trebalo nešto da se reši. To je ključni zadatak i u saradnji sa pripadnicima odreda policije naše i u saradnji sa jedinicama Vojske Jugoslavije izvedeno je na stotine akcija na teritoriji Kosova i Metohije. Svaki pripadnik tadašnje policije i Vojske Srbije koji je otišao na izvršenje zadatka u tom periodu, za mene je veliki heroj - kaže Trajković, koji je u to vreme bio komandant SAJ-a.

Nakon antiterorističkog rata na Kosovu i Metohiji, jedinica je zadražala namenu, ali su složene međunarodne okolnosti, naročito nakon napada na kule bliznakinje u Sjedinjenim Državama, uslovile novi pristup.

- Te godine su bile prelomne što se tiče organizacije policijskih, specijalnih, antiterorističkih jedinica, jer se definitivno pokazalo da terorizam ne bira mete. Policijske jedinice su počele da se naoružavaju, opremaju i obučavaju kao vojne specijalne jedinice. To je prva velika promena. Podsetio bih da su bili strašni teroristički napadi Čečena u Rusiji, sa masovnim ubicama civilnog stanovništva, sa neadekvatnom taktikom, tako da je ceo svet shvatao potrebu za modernizacijom i promenom pristupa, obuke i selekcije kandidata za policijske i specijalne jedinice - kaže za RTS sadašnji komandant SAJ-a pukovnik policije Spasoje Vulević, koji je na čelo jedinice došao 2005. godine.

SAJ je pre nekoliko meseci uhapsio radikalnog islamistu na istoku Srbije

Na pitanje koji su danas najveći izazovi Specijalne antiterorističke jedinice i u čemu se ogleda savremeni terorizam, Vulević odgovara:

- Situacija u svetu je izuzetno nestabilna. Imamo rat u Ukrajini, imamo veliku krizu na Bliskom istoku, koja je prouzrokovana strašnim napadom Hamasa, kada je ubijeno 1.200 civila na najsvirepiji mogući način, što je opet prouzrokovalo ovakvu akciju i odgovor izraelske države. SAJ je samo deo bezbednosnog sistema Ministarstva unutrašnjih poslova i celog bezbednosnog sistema Republike Srbije, koji pomno prati šta se dešava. Delujemo preventivno, delujemo zaštitno - objašnjava komandant SAJ-a.

SAJ nedavno uhapsio radikalnog islamistu na istoku Srbije

Bezbednosna služba prati velike probleme oko migrantske krize, jer svakodnevno u Srbiju uđe nekoliko desetina ljudi. Intenzitet se smanjio u poslednje vreme, ali je SAJ i dalje na zadatku suzbijanja ilegalnih migracija.

“Zbog situacije na Bliskom istoku, situacija je osetljiva, može da se desi da na teritoriju Srbije uđe neka teroristička grupa ili radikalizovani pojedinac. Pre nekoliko meseci smo lišili slobode jednog radikalnog islamistu u istočnom delu Srbije u sadejstvu sa bezbednosnim službama. To je znak da delujemo, da radimo“, ističe Vulević.

SAJ na elitnom takmičenju specijalnih jedinica ima visoke rezultate

Iskustva iz akcije i sa obuke, pripadnici SAJ-a, sa kolegama iz celog sveta razmenjuju na nadmetanju elitnih svetskih specijalnih jedinica u Dubaiju. Pripadnici specijalne antiterorističke jedinice od 2019. godine učestvuju na takmičenju u Dubaiju.

- Najznačajniji rezultat koji smo postigli je 2022. godine kada smo bili šesti, a ove godine kada smo bili četvrti, od 65 prijavljenih zemalja. Bili smo konkurentni na svim poligonima, uvek smo bili u prvih deset i na kraju je bio taj nezahvalan rezultat – četvrto mesto. Daćemo sve od sebe za naredno takmičenje, da se dobro pripremimo. Pripreme su krenule od 15. novembra ove godine. Aktivno se svakodnevno spremamo, treniramo dosta - kaže kapiten tima Aleksandar Maričić.

SAJ na najeltinijem takmičenju specijalnih jedinica ima visoke rezultate

Poznati i cenjeni pripadnik SAJ-a već 15 godine je i Jovica Spajić. Ultramaratonom se bavi od 2012. godine i do sada je imao više od 30 trka po celom svetu i uglavnom se specijalizovao za one koje se održavaju na najzahtevnijim podnebljima planete Zemlje.

- Da biste radili ovaj posao, pored fizičke pripremljenosti, izuzetno je važno, možda čak i krucijalno, imati tu mentalnu stabilnost, imati doslednost, posvećenost, voleti svoj posao svim srcem, raditi ovo iz ljubavi, iz čistog, iskonskog patriotizma prema svojoj zemlji. Dakle, to su neke esencijalne vrednosti koje mi baštinimo u jedinici - ističe Jovica Spajić.

U Specijalnoj antiterorističkoj jedinici ponosni su i posebno se sećaju 16 svojih kolega, koji su za 45 godina postojanja jedinice dali život, vršeći svoju dužnost.

(Telegraf.rs)