Fascinantna biografija jednog od nas - put trnovit, uspeh nadaleko čuven: Ko je bio Herman Helfgot?

Povodom obeležavanja 82. godišnjice od deportacije Jevreja iz Zrenjanina i Banata, u petak, 18. avgusta, sa početkom u 11.30 časova, u Malom salonu Narodnog muzeja Zrenjanin, biće otvorena izložba posvećena Hermanu Helfgotu, poslednjem zrenjaninskom rabinu. Organizator izložbe je Jevrejska opština Zrenjanin.

Herman Helfgot je rođen 1913. godine u Beodri, nekadašnjem selu koje se danas nalazi u sastavu Novog Miloševa, u kući koja je bila u sklopu sinagoge. Osnovnu školu je završio u rodnom selu, a gimnaziju u Velikoj Kikindi. Školovanje je nastavio u gimnaziji u Velikom Bečkereku. Nakon položene velike mature u Velikom Bečkereku, Herman je otišao u Beograd da se raspita za izučavanje jevrejske teologije. Teološka škola nalazila se u Sarajevu, tako da se Herman uputio za Bosnu, piše Zrenjaninski.

Preporučujemo

Tri godine provedene u Sarajevu (1932-1934) dale su osnovno teološko obrazovanje vrednom učeniku. Želјan da nastavi školovanje, kao odličan student odlazi na Visoki rabinski seminar u glavnom gradu Austrije. Pored teoloških studija, Herman je u Beču studirao i filozofiju. Nakon "Anšlusa" 1938. godine, odnosno pripajanja Austrije Nemačkoj i dolaska Hitlera na vlast, Herman je primoran da studije nastavi u Budimpešti. Tu završava doktorat iz filozofije i stiče zvanje rabina.

Zaroblјen kao oficir u činu kapetana

Dolaskom u Jugoslaviju, u leto 1940. godine biva postavlјen za rabina Jevrejske opštine u Petrovgradu. Nekoliko meseci nakon dolaska u Petrovgrad, Herman Helfgot je pozvan da odsluži vojni rok od šest meseci, kao rabin. Mesto služenja je bilo Skoplјe.

Nakon nekog vremena je prebačen u Štip, gde ga je zatekao početak rata u Kraljevini Jugoslaviji. Herman Helfgot biva zaroblјen kao oficir u činu kapetana. Preko Makedonije, Rumunije, Bugarske i Mađarske zaroblјenici stižu u Nemačku. Logor u kome su bili zatočeni zvao se Langvaser, gde je Herman Helfgot bio sve do 1945. godine.

Kako se rat približavao kraju, tako su uslovi u logoru bili sve gori. Situacija je prvih meseci 1945. godine postajala sve neizvesnija. Jedne noći grupa od pet oficira, među kojima je bio i Herman, rešila je da pobegne. Posle izvesnog vremena, došli su do logora britanske vojske, koja ih je primila kao oficire. Herman počinje da sa britanskim vojnicima i zaroblјenim Nemcima organizuje spasavanje preživelih u logoru Bergen Belsen, u kome je zatečeno oko 60.000 Jevreja.

Cela uža i šira porodica mu stradala u Holokaustu

Nakon rata, preko Crvenog krsta, Herman saznaje da mu je cela uža i šira porodica stradala u Holokaustu. Tada odlučuje da se posveti svojim preživelim sunarodnicima, a Englezi ga imenuju za vrhovnog rabina britanske okupacione zone. Na toj dužnosti ostaje od 1945. do 1948. godine.

Posle toga se seli u Izrael, gde je mobilisan u činu majora. U vojsci ostaje do 1953. godine. Zatim se priklјučuje komisiji koja je vodila pregovore o reparaciji sa Nemačkom. Služio je i kao rabin u obnovlјenoj Jevrejskoj opštini u Kelnu.

Tokom 1956. godine vođeni su pregovori sa jevrejskom zajednicom Jugoslavije da se Herman vrati u Jugoslaviju. Obe strane su bile zainteresovane, ali su jugoslovenske vlasti 1958. odbile da izdaju dozvolu za njegovo angažovanje. Tada ponovo odlazi u Izrael gde je obavlјao dužnost rabina u Savionu. Na poziv Jevrejske opštine u Donjoj Saksoniji, odlazi u Nemačku gde je radio kao rabin do 1970. godine. U tom periodu nastaju i njegova najznačajnija dela.

Kada se konačno vratio u Izrael bavio se podučavanjem, izučavanjem religije i kulture i istraživanjem Holokausta. U Izraelu je, pored književno-istorijskih radova, objavio i filozofsko delo "U tragu za novim filozofskim putevima". Bio je i društveno aktivan. Dobio je najviše nemačko odlikovanje za životno delo. Sahranjen je u Savionu. Nјegova bogata ostavština čuva se u Arhivi Jad Vašema.

Hermanov izuzetno bogat i zanimlјiv život biće prikazan u Zrenjaninu kroz izložbu fotografija i ličnih predmeta. Izložbu su priredili Dragan Rauški, Saša Stokić, Iskra Popov i Senka Vlahović. Nadležna kustoskinja je Biljana Dimkić Krčmar.

Izložba će u Malom salonu trajati do 13. septembra.

(Telegraf.rs)