Neobična sudbina jedinog Teslinog portreta: Kako je mađarska princeza ubedila srpskog naučnika da pozira

"Plavi portret", koji se do 2009. godine vodio kao portret nepoznatog muškarca, izložen je u muzeju u Užicu u okviru izložbe koju će stanovnici ovog grada moći da posete do 16. juna.  Godine 2007. jedan istoričarn umetnosti otkrio je da je taj "nepoznati muškarac" zapravo naš proslavljeni naučnik Nikola Tesla koji je davno, još u vreme Prvog svetskog rata, pozirao mađarskoj princezi.

Izložba u Narodnom muzeju u Užicu interesantna je zbog izloženih izuma slavnog naučnika, ali i replike slike sa njegovim likom nastale 1916. rukom mađarske princeze.

Preporučujemo

Izložba "Nikola Tesla u svom i našem vremenu" o slavnom naučniku i njegovim izumima biće do 16. juna dostupna posetiocima Narodnog muzeja u Užicu. Od sredine maja, kada je otvorena ta zanimljiva postavka beogradskog Muzeja Nikole Tesle, mnogi Užičani su videli modele Teslinih indukcionih motora, pumpi, laboratorija, broda s daljinskim upravljanjem... Posebnu pažnju privukla je izložena replika jedinog umetničkog portreta Nikole Tesle, o čijem nastanku javnost nedovoljno zna.

Ovde smo u razgovoru s Vladimirom Perićem, kustosom Muzeja Nikole Tesle, doznali da je ta umetnička slika, poznata kao "Plavi portret", davno nastala, u vreme Prvog svetskog rata, i imala neobičnu sudbinu.

– Ovaj originalni portret čuva se u muzeju Nordsi u nemačkom gradiću Husumu. Dugo tu nisu znali čiji je lik na slici i sve do 2009. u njihovoj zbirci se vodio kao portret nepoznatog muškarca. Autorka ovog umetničkog dela je Vilma Ljvov Parlagi, mađarska princeza koja je živela u Americi, Teslina prijateljica. Lik slavnog naučnika sa portreta bio je u međuratno doba na naslovnoj stranici američkog magazina "Tajm", taj primerak je među eksponatima ove izložbe – podsetio je Perić.

Detaljnije o sudbini "Plavog portreta" pisala je "Politika" 2009. godine u tekstu "Pronađen jedini portret Nikole Tesle". Autorka tog napisa navodi da je tada svetom proletela vest da će u nemačkom gradiću Husumu posle 85 godina svečano biti predstavljen nedavno otkriveni čuveni "Plavi portret", za koji je poznati naučnik jedan jedini put u životu sedeo u ateljeu i pozirao.

"Ne zna se kako, ali tokom januara 1916, princeza Vilma Ljvov Parlagi, ekstravagantna mađarska aristokratkinja nastanjena u Americi, inače Teslina prijateljica, nagovorila ga je da se skrasi u fotelji neko vreme, mada on nije imao običaj da pozira umetnicima. Naziv "Plavi portret" nastao je tako što je Tesla, kome se nije dopalo osvetljenje u princezinom ateljeu, napravio sopstveni svetlosni aranžman i pozirao pod svetlošću jakih svetiljki, filtriranoj kroz plavo staklo", piše u tekstu "Politike".

Nakon smrti princeze umetnice portret je prodat na aukciji 1924. godine, otkad se gubi iz vidokruga javnosti. Njegova sudbina dugo je predstavljala misteriju za širok krug ljudi zainteresovanih za Teslin život i delo.

"Da istoričar umetnosti dr Kornelijus Štekner nije 2007. malo duže osmatrao "Portret muškarca" u zbirci Ludviga Nisena (njujorškog trgovca dijamantima koji je sliku zaveštao rodnom Husumu) i na njemu prepoznao lik Nikole Tesle, čuvena slika bi i dalje bilo daleko od očiju javnosti. Jer muzej Nordsi u Husumu, na samoj granici s Danskom, nije baš masovno posećen”, pisala je "Politika" 2009, dodajući da je Štekner svoje zapažanje prvo prijavio direktorki muzeja Nordsi, a zatim imejlom obavestio direktora beogradskog Muzeja Nikole Tesle. Utvrđeno je da se radi o zaista izuzetnom otkriću. Kasnije je kod nas napravljena replika "Plavog portreta", koju sada, evo, mogu videti i Užičani.

Fotografiju "Plavog portreta" našeg naučnika možete videti ovde.

(Telegraf.rs)