Kad se kamenje iz raskošne rimske vile koristi za izgradnju svinjca: U Lajkovcu otkriveno imanje iz 4. veka

Odvajkada su žitelji Ćelija, nadomak Lajkovca, na ušću reke Ljig u Kolubaru, u zemlji otkrivali građevinski materijal, uglavnom kamenje koje su potom koristili za izgradnju letnjih kuhinja, podzida, temelja, čak i za svinjce, ne znajući da su, u stvari, u pitanju ostaci raskošne vile iz rimskog doba, pišu Novosti.

Na lokalitetu Anine, na više od 40 hektara, arheolozi su pronašli jedan od najvećih i najbolje očuvanih ostataka arhitekture rimskog doba na području Srbije, grandiozno poljoprivredno dobro, te veću količinu novca, a luksuzna vila, kako se ispostavilo, u svim prostorijama imala je i - sistem za grejanje toplim vazduhom.

Preporučujemo

U pitanju je izuzetno veliko poljoprivredno dobro iz 4. veka, kompleks sa stambenim i ekonomskim delom i grobljem. Istražen je tek deseti deo vile koja se, po procenama stručnjaka, prostire na više od 4.000 kvadratnih metara. Pronađeni su dobro očuvani ostaci šest prostorija vile rustike, zidovi visoki do dva metra. Procenjuje se da je centralni deo građevine bio visok oko osam metara, a po načinu gradnje i nađenim predmetima, arheolozi su zaključili da je vlasnik vile bio izuzetno bogat.

- Čim se vreme prolepša, nastavljamo istraživanja naselja Anine, koje je, po svemu sudeći, imalo veoma veliki značaj, jer se nalazilo na raskrsnici važnih puteva iz veoma bitnih rudarskih oblasti ka glavnim gradskim centrima i na tromeđi tri rimske provincije, Dalmacije, Panonije i Gornje Mezije - kaže arheolog Radivoje Arsić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Valjevu, koji rukovodi istraživanjem lokaliteta.

- Po kvalitetu nalaza i arhitekture, ostaci se razlikuju od onih pronađenih u ruralnim naseobinama u brdsko-planinskim predelima zapadne Srbije. Veliki broj nalaza svedoči o intenzivnom ekonomskom životu ovog mesta od 300. do 380. godine, kao i u vreme srpske despotovine tokom 15. veka.

Arsić ističe da se na oko 200 metara od stambenog dela nalaze dva velika objekta površine 2.000 kvadrata za skladištenje poljoprivrednih proizvoda. Ovo grandiozno poljoprivredno dobro nestalo je u pljačkaškom pohodu zapadnih Gota. Vila rustika u Ćelijama, naglašava, jedna je od najvećih podignutih na znatnoj udaljenosti od tadašnjih gradskih centara.

Često na meti vandala

- Ranije, Anine su često bile na meti divljih, odnosno arheologa amatera koji su tražili navodno zakopano blago, zlatnike, nakit, a ostajali su kratkih rukava, međutim tako su uništavali arheološko nalazište - kaže Arsić. - Pre par godina, tako su vandali, misleći da će pronaći zakopane dragocenosti, polomili prag na ulazu u rimsko kupatilo, a u samoj prostoriji, na mestu gde je bila peć, iskopali su veliku rupu. Zavod za zaštitu spomenika kulture u Valjevu ima savremene instrumente za detekciju, tako da su sve dragocenosti i značajni predmeti sa ovog lokaliteta već zbrinuti.

- Po načinu gradnje i nađenim predmetima, zaključili smo da je vlasnik vile bio izuzetno bogat - kaže sagovornik. - Vila je i odličan primer odnosa u toj epohi prema zemljoradnji, seoskoj arhitekturi i organizaciji prostora.

U proleće 1996. godine, obavljajući oranje njiva, seljani su otkrili velike apside poznoantičke građevine i brojni rimski novac, delove narukvica, prstenje, oruđe. Detaljnim istraživanjem, arheolozi su ustanovili da je kompleks koji su vekovima skrivale naslage zemlje, izgradio obrazovani arhitekta sa kvalitetnim majstorima.

- Očigledno, na prostoru Anina je jedan od najvećih lokaliteta iz rimskog perioda u zapadnoj Srbiji - kaže Arsić. - Zapis pronađen u obližnjem lajkovačkom selu Jabučju pruža pretpostavke da je u pitanju do sada nepoznat municipijum, odnosno grad sa razvijenom lokalnom samoupravom. Polovinom prošlog veka na području Ćelija otkriveni su tragovi rimskog puta koji se prostirao duž reke Ljig i spajao dolinu Kolubare sa planinom Rudnik. Bila je to, može se slobodno reći, svojevrsna rimska "Ibarska magistrala".

Više građevina koje je nemoguće definisati

- Prema avio-snimku i ostacima vidljivim u oranicama u neposrednoj blizini lokaliteta, utvrdili smo da postoji više građevina koje je nemoguće precizno definisati - kaže Arsić. - Istražujemo prostoriju koja je deo rimskog kupatila, ali još ne znamo njenu preciznu namenu. Sami Rimljani obavljali su nekakve građevinske izmene, pa su kopali i oštetili značajan sloj maltera. Međutim, jasno se vidi da je ulaz u tu prostoriju vodio od strane koja je okrenuta ka reci Ljig, a na zidovima se nazire i prozor.

Direktor Kulturnog centra u Lajkovcu, vajar Milutin Ranković, ističe da blizina Ibarske magistrale i lak pristup lokalitetu predstavljaju idealne uslove za razvoj turizma, ali i kulturnu misiju Anina.

Takve predispozicije, kaže, nema nijedan sličan lokalitet iz rimskog doba u Srbiji.

- Opština Lajkovac značajno je sredstvima iz budžeta pomogla istraživanja u Aninama - kaže Ranković. - U početku, verovalo se da su Anine zapravo ostaci turskih hanova, ali se ispostavilo da ima mnogo veći značaj, jer su odatle, po svemu sudeći, rekom Kolubarom, koja je tada bila plovna, žitom snabdevane vojne postaje na Savi, pa i Sirmijum, koji je u tetrarhiji bio jedan od glavnih mesta Rimskog carstva. Pronađeni ostaci zidnog slikarstva, veličina kupatila u vili, jasno potvrđuju o kakvom značajnom objektu se radi. Kompleks je rađen pod uticajem prevashodno Istočnog rimskog carstva, ali su kroz vreme trag ostavile i druge kulture.

(Telegraf.rs)