Košava nam donosi veće temperature, ali može da bude opasna: Ruši drveće i krovove, prevrće kamione

Šta je košava, zašto, koliko i kojom brzinom duva i zašto je tih dana, kao i danas, na istoku Srbije vreme potpuno suprotno u odnosu na ostatak Srbije, naročito po pitanju temperature? Košava je veoma čest vetar u Srbiji, naročito u hladnijem delu godine. Ona je jugoistočni vetar i duva u Banatu, Pomoravlju, Podunavlju, Braničevskom okrugu i u Beogradu - zvetrana strana vetra - dok udaljavanjem od tih područja ona slabi.

- Košava je najjača na jugu Banata i u donjem delu Podunavlja i to najviše na području Vršca, Banatskog Karlovca, Pančeva, Smedereva, Požarevca i Velikog Gradišta. Košava je slapovit vetar i duva na udare,. Neretko ima olujne, pa i orkanske udare od preko 120 kilometara na sat, ponekad i preko 170 kilometara na sat. Taj vetar nekad duva više dana, nekada i mesec dana, a nekada samo jedan dan ili nekoliko sati. Koliko će duvati zavisi samo od sinoptičke situacije. Da bi duvala, potrebno je da se nad zapadnim i centralnim Mediteranom i Jadranom nalazi polje ciklona i niskog vazdušnog pritiska, a istočnije, nad istočnom Evropom, Rusijom i Karpatima anticiklon i polje visokog vazdušnog pritiska - objašnjava za Telegraf.rs meteorolog Đorđe Đurić.

Preporučujemo

Tada je niži vazdušni pritisak je na zapadu i jugozapadu Srbije, a viši na istoku i severoistoku. Izobare se tada pružaju pravcem severozapad-jugoistok, a od gustine izobara, tj. od gradijenta vazdušnog pritiska zavisi i koliki će biti intenzitet košave.

- Košava može biti ciklonalnog i anticiklonalnog karaktera. Kada je ciklonalnog, kao danas, preovladavaju južni i jugoistočni vetrovi i košava tada ima fenski efekat, donosi porast temperature, ali i vreme sa padavinama. Kada centar ciklona pređe istočnije od nas, košava prestane da duva i jugoistočni vetar je u skretanju na severozapadni. Vazdušni pritisak prethodno je u osetnijem padu, a po prelasku ciklona počne da raste. Kada ima anticiklonalni karakter, vazdušni pritisak je dosta visok, vreme je stabilno i suvo, često i hladno, jer vetar ima istočniji pravac, neretko donosi i jače zahlađenje. Inače, košava je ujedno i posledica velikog gradijenta vazdušnog pritiska, a kada se on umanji i potpuno smanji, odnosno kada se razlika između ciklona i anticklona umanji, košava oslabi i prestane da duva, a da bi došlo do toga ili ciklon mora da nadjača anticiklon ili obrnuto. Dakle, košava u najvećem broju slučajeva ima fenski efekat, jer se vazduh, spuštajući se sa Karpata i planina istočne Srbije, zagreva - dodaje Đurić.

Donosi porast temperature

Uglavnom donosi porast temperature za pet do sedam stepeni, pa i više, a temperature zbog fenskog efekta mogu biti u osetnijem porastu i tokom noći. Vazduh se spuštajući sa planina, isušuje i zagreva, pa vreme širom severoistočne i centralne Srbije bude suvo i vedro, a kada ima ciklonalni karakter oblačni sistemi sa padavinama zahvataju zapadne i jugozapadne predele Srbije, neretko u tim predelima bude i obilnijih padavina.

- U vreme košave, jedan deo Srbije ima potpuno suprotno vreme. To je deo istočne Srbije, tj. Timočka i Negotinska Krajina (Negotin, Zaječar). Ovaj deo Srbije nalazi se zapadnije od planina istočne Srbije i na

navetranoj strani vetrova, koji duvaju sa istoka prema zapadu, zbog takve raspodele pritiska - visok istočno, nizak zapadno. Vazduh tada počne da se se uzdiže i hladni, pa ovaj deo Srbije bude oblačan, tmuran

ili pod maglom, uz sipeće padavine ilu kišu ili sneg u zimskom delu godine, neretko i uz ledenu kišu. I dok u košavskom području jugoistočni vezar ima i olujne udare, u ovom delu Srbije vetar je veoma slab, nekada čak bude i tiho. Temperatura u ovom delu Srbije bude u tim danima niža i za 10-ak stepeni u odnosu na košavski ili ostali deo Srbije i ovo bude najhladniji deo Srbije - objašnjava Đurić.

Kladovo, iako se nalazi na Dunavu nema košavu, ali zato kada se ogromna količina vazduha probije kroz Đerdap, Velikio Gradište beleži i orkanske udare. Dakle, košava je velikom delom i posledica orografije, što se može biti u slučaju da je zbog Vršačkih planina košava najjača u Vršcu i da navetrane stane bude oblačne i sa padavinama, uz hladnije vreme, a zavetrene znatno toplije, uz jak i olujni vetar.

- Košava može da se javi u bilo kom delu godine, ali je najčešća tokom proleća, jeseni i zime, a veoma retka leti i tada retko traje duže od nekoliko sati ili nekoliko dana. Kada se javi leti, noćne i jutarnje temperature mogu biti i do 27 ili 28 stepeni, tokom dana i viša od 35. Kada se javi zimi, noćne temperature mogu biti i do 20, tokom dana bez većih promena, a do osetnijeg padu dođe tek po prestanku košave i pri prodoru hladnog fronta, koji uslovi da jugoistočni vetar bude u skretanju na jak severozapadni. Košava je danas imala ciklonalni i fenski efekat, pa je temperature danas bila i do 20, a tokom prethodne noći nije se spušala ni ispod 15 stepeni Istovremeno, Timočka i Negotinska Krajina imali su tmurno i znatno hladnije vreme, uz slab vetar i temperature oko osam stepeni, a takvo vreme preovladava već danima na istoku Srbije - dodaje meteorolog.

Košava može da bude veoma opasna

U narednim satima košava će oslabiti i zbog prodora hladnog fronta jugoistočni vetar biće u skretanju na jak severozapdni, a temperatura će u kratkom vremenskom intervalu biti u padu i za više od 10 stepeni. Već sutra zbog promene situacije, istočna Srbija će biti najtopliji deo Srbije i takav slučaj je uvek u Timočkoj i Negotinskoj Krajini pri prestanku košave. Inače, kada košava duva, na planinama Srbije duva veoma jak i olujni južni vetar, koji planinskim predelima donosi padavine i porast temperatura i to može veoma nepovoljno da bude u zimskom delu godine, jer kiša može padati i na najvišim planinama.

- Istovremeno, kada u Srbiji duva košava, na crnogorskom primorju duva olujni jugo, uz obilne grmljavinske pljuskove, ogromne plimne talase i poplave, a po prodoru hladnog fronta i

odmicanju centra ciklona dalje na istok, vreme se razvedri i počne da duva olujna i orkanska bura, tj. severoistočni vetar, uz pad temperature. Inače, u prošlosti je zabeleženo da je najduže košava duvala mesec dana i to bez prestanka. Najjači udari od preko 170 kilometara  na sat zabeleženi su u Všrcu, a u delovima Beograda i preko 130 kilometara na sat. Košava može da ruši i obara drveće, da oštećuje krovne konstrukcije i druge delove objekata i veoma je opasna u saobraćaju, jer može da prevrne kamione. U toku zime može da napravi ogromne smetove, iako sneg nije velike visine, kao što je bio slučaj februara 2014. godine kada je u Vojvodini palo samo pet centimetara snega, ali je orkanska košava odsekla Banat od ostatak sveta, a u Bačkoj su auto-put i pruga Budimpešta-Novi Sad bili zavejani na potezu od Feketića do Novog Sada, uz stotine zavejanih vozila i zatrpan voz - objašnjava Đurić.

U dalekoj prošlosti, dok Deliblatska peščara nije bila pošumljena, krajem 19. veka, olujna košava nosila je ogromne količine peska, a jednim slučajem zatrpala delove pruge Pančevo - Vršac sa nekoliko metara peska.

(Telegraf.rs)