"Živeli su zajedno i nije se gledalo ko je kakve vere": Prelepa Crkva Svete Barbare čuva istoriju Ravne Reke

Izgrađena 1935. godine, smeštena u prelep brdovit predeo Pomoravlja, i dalje stoji u svoj svojoj lepoti i veličini katolička crkva Svete Barbare u Ravnoj Reci.

Ona je danas živi svedok jednog vremena, kada su rudari čak 20 različitih nacionalnosti na ovim prostorima u mirnom suživotu delili "hleb od sedam kora".

O istoriji same crkve i njenoj značajnoj ulozi u životu rudara, ali ostalih žitelja Ravne Reke i okolnih mesta, za naš portal govorio je kancelar Beogradske nadbiskupije Ivan Poleto.

- Ravna Reka ima jednu zanimljivu istoriju jer je među prvim katoličkim crkvama u centralnoj Srbiji, i važi za jednu od najlepših. Njena gradnja je započeta 1934, a završena 1935. godine. U godinu dana su je izgradili ondašnji stanovnici, rudari. Već 1917. godine je ovde otvoren rudnik i tad je počelo naseljavanje stanovništva. Prema nekim našim letopisima i hronikama koje su sačuvane, tada je u Ravnoj Reci, kada je započeta gradnja crkve, bilo oko 4.500 stanovnika, a od toga je bilo 20 nacija - objašnjava sagovornik Telegrafa.

Francuzi, Nemci, Rusi, Rusini, Poljaci, Mađari, Albanaci, Makedonci, Srbi... Mnogi evropski narodi su svoju sreću upravu potražili u ovom malom, ali tada razvijenom mestu, podno Kučaja.

- Baš su Francuzi bili ti koji su inicirali i zpočeli sa izgradnju crkve Svete Barbare. Zašto baš crkva Sv. Barbare u ovom rudarskom kraju? Sveta Barbara je zaštitnica rudara i mučenica prvih hrišćanskih vremena. Prvobitno nije planirano da se ona zove crkva Sv. Barbare već crkva Sv. Nikole. Znamo da je Sv. Nikola vrlo drag svetac i u katoličkoj i u pravoslavnoj crkvi. Ali upravo su odlučuli da je zbog tog rudarskog kraja, radi rudara, nazovu po Sv. Barbari. To je bilo centralno mesto okupljanja tadašnjih žitelja Ravne Reke.

Iako različiti po nacijama, ali i veroispovesti, stanovnici Ravne Reke su tih predratnih godina ipak bili jedna čvrsta zajednica.

- Svi su živeli zajedno, sve nacije, nije se gledalo ko je kakve vere. Prema fotografijama koje imamo, vidi se da je to bilo jedino veliko zajedništvo i suživot, jedna zlatna vremena Ravne Reke, koja je tada, prema podacima, bila vrlo razvijena. Među prvima su imali hotel, školu...

Danas je slika drugačija. Naša ekipa je imala priliku da poseti Ravnu Reku i katoličku crkvu Svete Barbare.

Fasada crkve je ostala autentična i netaknuta, kao i unutrašnjost. Klupe, ikone, gelerija, ispovedaonica... Sve još služi svrsi. Od naselja koje brojalo više hiljada stanovnika, sada je ostalo svega oko stotinu ljudi, mahom starijih.

- Ako gledamo period izgradnje crkve od 1935. godine, pa sve do početka Drugog svetskog rata, to je bilo zlatno vreme, kada je taj kraj živeo punim plućima. Vreme posle rata, broj stanovnika je krenuo da opada, a pogotovu tek posle 1973. zatvaranjem rudnika. Od tada pa do danas ostalo je na stotinak žitelja - objašnjava nam Ivan Poleto.

- Crkva je dobro arhitektonski urađena, od kamena, očuvana je i iznutra i spolja. Mi redovito održavamo crkvu, brinemo o njoj. Postoje vernici koji žive i u Ravnoj reci, a koji su i sa podučja Ćuprije, Paraćina i Jagodine koji takođe brinu o crkvi. Imamo mise, ali ne svake nedelje i toliko često, osim leti kada je vreme lepo i kada to može da se organizuje. Moram reći da je do pre sedam godina Ravna Rekla bila veoma popularna za našu Beogradsku nadbiskupiju kojoj pripada. Beogradska nadbiskupija inače ima 17 župa, oko njih šest je u gradu Beogradu, a 11 župa izvan Beograda i dve filijalne crkve u Kruševcu i Leskovcu (Šabac, Valjevo, Smederevo, Kragujevac, Jagodina, Kruševac, Ravna Reka, Bor, Zjačar, Aleksinac, Niš, Kraljevo, Leskovac). Naime, tamo su tokom 1. maja, kada se kod nas slavi Sveti Josip Radnik, bili organizovani susreti mladih, pa je po nekoliko autobusa sa mladim ljudima dolazilo. Tako su ti skupovi svake godine, bar na ovaj dan, podizali Ravno Reku, ali, nažalost, sada, više nemamo ni to.

Tokom njenog zlatnog perioda, do Drugog svetskog rata, u crkvi Svete Barbare je služeno čak tri mise dnevno. Prvi župnik crkve bio je fra Putnik Brković, a njega je 1936. godine nasledio Vid Ivanušec.

O značaju crkve svedoči i monografija "Istorija ravnorečke župe i njenog okruženja - lice i naličje istorije srednjeg Pomoravlja", koju je izdala beogradska nadbiskupuija 2019. godine. Napisao ju je dr Zoran M. Jovanović, a trebalo uskoro da doživi svoju promociju.

Ravna Reka, selo duhova

Sudbina katoličke crkve, sudbina je čitave Ravne Reke. Gašenjem rudnika 1973. godine, život u ovom mestu počeo je da nestaje.

Prema poslednjim evidencijama, u Ravnoj Reci danas žive svega tri katoličke porodice, za razliku od predratnog perioda, kada je ovde bilo čak 3.000 katolika.

Odmah prekoputa bogomolje ostala je i zgrada škole "Vuk Karadžić", kao i centralni park. Tamošnji meštani se prisećaju da je pre više decenija u ovom selu bilo po nekoliko odeljenja osnovaca. Od ove godine, nema nijedno.

Pored pokojeg Ravnorečanina, ovim mestom prođe i pokoji ljubitelj prirode, u nameri da udahne čist vazduh ili bere lekovito bilje i gljive, kojima je, kako kažu, ovaj kraj bogat.

Jedino još velelepna kamena crkva prkosi vremenu i zaboravu.

Ko je bila Sveta Barbara?

Sveta Barbara ili Sveta Varvara je hrišćanska mučenica i svetiteljka.

Njen kult je podjednako razvijen kako na Istoku tako i na Zapadu. Smatra se zaštitnicom rudara, zemljoradnika, artiljerije, zidara, kuvara, tesara…

Kao i svaka svetiteljka, uvek dolazi u pomoć ženama u nevolji i tada se javlja ili sama ili kao pratnja Bogorodici.

Kod nas je sačuvan običaj, iako nepoznatog porekla, da se na praznik Svete Barbare kuva "varica" od raznih žitarica koja se jede tog i sledećih dana. Vareno žito se jede u kući, njim se u prošla vremena posipalo mesto gde se uzima voda za piće, a meša se i sa soli, pa se daje stoci.

Takođe se "seje" žito, u plitak tanjir ili činijicu, koje će ozeleneti do Božića.

Na Zapadu se na njen dan stavlja u vodu grančica višnje ili trešnje, da bi procvetala za praznik Rođenja Hristova.

(Telegraf.rs)