Momir na pragu velikog otkrića: Njegov projekat ruši sve poznato o prvim oblicima života na Zemlji

Foto: Sara Koska, IRB

Prvi autor naučnog rada, objavljenog u uglednom naučnom časopisu "Molecular Bilogy and Evolution" je Subotičanin Momir Futo, otkriva portal Subotičke.rs.

Preporučujemo

Institut "Ruđer Bošković" iz Zagreba saopštio je da je međunarodni tim naučnika, predvođen evolucijskim genetičarem prof. dr Tomislavom Domazetom-Lošom sa Instituta "Ruđer Bošković" i Hrvatskog katoličkog sveučilišta otkrio da se bakterijski biofilmovi ponašaju poput embriona. Ovo istraživanje baca sasvim novo svetlo na dosadašnje spoznaje o prvim oblicima života na Zemlji.

- Ono što smo otkrili dovodi u pitanje jednu od najvećih dogmi u biologiji, činjenicu da je život počeo kao jednoćelijski. Analizom transkriptomskih i proteomskih podataka od preko 4.000 gena bakterijskog biofilma vrste Bacillus subtilis, ustanovili smo da se u razvoju bakterijskih biofilmova može povući paralela s embrionalnim razvojem kod životinja. Evolutivno stariji i konzervisaniji Bacillus geni aktivni su u ranom razvoju biofilma, dok tokom kasnijeg razvoja prema starosti od dva meseca, bakterije preferencijalno koriste sve mlađe gene u evolutivnom smislu. To dovodi do zaključka da je razvoj biofilma proces strogo regulisan i organizovan u različite, jasno odvojene stadijume, analogno procesima koji se odvijaju u višećelijskim organizmima. S obzirom na to da najveći broj ćelija na Zemlji postoji i živi u obliku biofilmova i da su najstariji poznati fosili zapravo jedan oblik biofilma, smatramo da je široko rasprostranjenu ideju o prvom životu kao jednoćelijskom potrebno preispitati - izavio je za Subotičke.rs dr Momir Futo.

On kaže da je sama ideja začeta pre oko osam godina od kada je voditelj istraživanja prof. dr Tomislav Domazet-Lošo počeo da se bavi tom temom.

Foto: Sara Koska, IRB

– Sam laboratorijski deo istraživanja počeo je 2015. godine kada su prvi biofilmovi počeli da se uzgajaju u našoj laboratoriji i da se iz njih ekstrahuje RNK. Kako je sam proces izolovanja RNK iz ovih organizama, a posebno starijih bakterijskih biofilmova, dosta izazovan u laboratorijskom smislu, prilagođavanje protokola je potrajalo. Za to su se pobrinuli kolege Nina Čorak, tada studentkinja preddiplomskih studija, a danas doktorantkinja u našoj laboratoriji i Luka Opašić, danas postdoktorant na Cleveland Clinic u Ohaju, SAD.

Koleginica Sara Koska, takođe doktorantkinja u našoj laboratoriji i ja priključili smo se istraživanju pre tri godine. Od tada smo sa kolegom Tinom Širokim sa Fakulteta elektrotehnike i računarstva i još nekoliko kolega sa Univerziteta u Zagrebu te naučnicima iz Švedske i Danske razvili niz matematičko-bioloških mera i bioinformatičkih alata za analizu ogromne količine podataka sa kojom smo raspolagali. Kako bismo transkriptomske podatke sa molekularnog nivoa doveli u korelaciju sa morfološkim razvojem bakterijskog biofilma, bile su nam potrebne fotografije samog procesa razvitka biofilma koji je trajao dva meseca. Kako se radilo o zahtevnom poduhvatu, s obzirom da je biofilm bilo potrebno fotografisati u intervalu od 15 minuta neprekidno tokom dva meseca, konstruisali smo i programirali malog robota koji nam je pomogao u tome - kaže Futo.

U saopštenju Instituta "Ruđer Bošković" iz Zagreba navedena je izjava prof. dr Tomislava Domazet-Loše koji kaže da rezultati njegovog tima ukazuju na to da biofilm treba posmatrati kao višestaničnu jedinku, a ne kao gomilu pojedinačnih stanica.

- Kao i u embriogenezi životinja, svaki stadijum razvoja biofilma ima svoje osobitosti. Kritični prelazni stadijumi razvoja biofilma koje smo otkrili mogu sada postati meta koju možemo ciljati putem gena koji su specifično uključeni u tim stadijima. To može promeniti pravila igre u lečenju bolesti povezanih s disbalansom biofilmova kao i u sprečavanju gubitaka u industriji - zaključuje Domazet-Lošo.

(Telegraf.rs)