Reakcija srpske stručne javnosti na Apel 88 u Crnoj Gori: Srbija nije umešana u ovu krizu

Nakon što je oko 80 javnih ličnosti, optužilo zvanični Beograd za nasilnu destabilizaciju, oglasila se veća grupa srpskih stručnjaka, mahom istoričara i umetnika i demantovala ove navode.

Oni su u svojoj reakciji kometarisali stav tzv. Apela 88 javnih ličnosti sa područja nekadašnje Jugoslavije koje su za krizu u Crnoj Gori, izazvanu nedavnim usvajanjem Zakona o slobodi veroispovesti ili uverenja i pravnom položaju verskih zajednica, optužili Republiku Srbiju i Srpsku pravoslavnu crkvu.

Preporučujemo

Njihovu reakciju prenosimo vam u celosti:

- Svesni odgovornosti za javno izgovorenu reč, a u želji da javnosti pružimo naučni istoriografski sud u vezi sa netačnostima iznetim u tzv. Apelu 88 javnih ličnosti sa područja nekadašnje Jugoslavije koje su za krizu u Crnoj Gori, izazvanu nedavnim usvajanjem Zakona o slobodi veroispovesti ili uverenja i pravnom položaju verskih zajednica, optužili Republiku Srbiju i Srpsku pravoslavnu crkvu mi, dole potpisani, ukazujemo na sledeće činjenice:

Narušavanje čitavog niza pravnih postulata i odredaba međunarodnih konvencija učinjeno usvajanjem i stupanjem u dejstvo Zakonom o slobodi veroispovesti ili uverenja i pravnom položaju verskih zajednica koji je izglasala Skupština Crne Gore, zahteva reakciju svih onih koji veruju u suštinsku slobodu kao princip, a ne izgovor za dela kojima se zadovoljavaju nečiji partikularni interesi.

Foto: Privatna arhiva/D. Marković

Štetu koju ovaj zakon čini miru, unutrašnjoj stabilnosti i sveukupnom napretku Crne Gore, sa značajnim reperkusijama na zemlje njenog okruženja, osećaćemo svi mi – nezavisno od verske i etničke pripadnosti – jer prioritizuje privremene interese jedne političke elite nad načelom da se verske zajednice i etničke grupe ne smeju diskriminisati.

Takođe, ovakva odluka obezvređuje međunarodnim aktima i Ustavom Crne Gore zajemčenu odvojenost države i Crkve, pravo na očuvanje i negovanje nacionalno-verskog identiteta, kao i pravo na nepovredivost imovine.

Ovi principi su neprikosnoveni jer je u njihovoj suštini univerzalnost i stoga predstavljaju demokratsku branu odlukama države koja očito teži narušavanju i ograničavanju slobode i prava građana u zavisnosti od političkih okolnosti, a pogotovo od (ne)pripadnosti građana poželjnim etničkim ili verskim grupama, političkim pokretima ili globalnim organizacijama.

Stoga se nadamo da će pripadnici političke elite u Crnoj Gori, kao i svi oni koji takve postupke bilo implicitno, bilo eksplicitno podržavaju, uzeti u obzir ova načela koja su neodvojiva od slobodarstva kojim su se njeni stanovnici u prošlosti dičili, ali i preduslov za proklamovanu i željenu evropsku budućnost ove zemlje.

Istovremeno, sa zabrinutošću konstatujemo da se u tekstu tzv. Apela 88 navodi kako je Crna Gora 21. maja 2006. godine obnovila "svoju državnu nezavisnost, ukinutu nakon srpske okupacije 1918. godine".

Foto: Tanjug/Marija Petrović

Pre svega, Crna Gora je u SFRJ, te u docnijoj SRJ, kao i u Državnoj zajednici Srbije i Crne Gore, imala nepromenjen i ustavom zagarantovan položaj ravnopravne federalne jedinice te je njena nezavisnost posledica tog statusa koji joj je ukontinuitetu bio omogućen, a ne događaja iz 1918. godine koji se takođe nikako ne mogu označiti kao okupacija, već željeni nastanak združene države Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno potonje Jugoslavije, za koju se izjasnila i većina Crnogoraca kao ondašnjih konstituenata srpskog naroda o čemu van svake mogućnosti tendencioznih tumačenja svedoči dostupna istorijska građa.

Nejasno je, takođe, na koji način i na osnovu kojih pisanih istorijskih izvora potpisnici tzv. Apela 88 zaključuju da je Republika Crna Gora poništila navodni "dekret" regenta Aleksandra iz 1920. godine kojim je ukinuta "autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva", kada sva dostupna istorijska građa nepobitno dokazuje da se radi o jednoj od episkopija srpske pravoslavne Pećke patrijaršije koja je te 1920. drugi puta obnovljena kao Srpska pravoslavna crkva.

Podsećamo i na to da je upravo Sveti sinod Pravoslavne crkve u Crnoj Gori na zasedanju koje je održano 16. (29.) decembra 1918. godine na Cetinju doneo jednoglasnu odluku da se Pravoslavna crkva u Crnoj Gori ujedini sa Pravoslavnom crkvom u Srbiji, te da zajedno sa njom postane sastavni deo jedinstvene Pravoslavne crkve u novostvorenoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slocenaca, odnosno tada obnovljene Srpske pravoslavne crkve.

Ključni korak ka sprovođenju te odluke učinjen je na prvoj konferenciji svih pravoslavnih arhijereja u Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca koja je zasedala tokom proleća 1919. godine u Beogradu, a na kojoj je formiran Središnji arhijerejski sabor za čijeg je predsednika izabran upravo crnogorski mitropolit Mitrofan (Ban) koji je odigrao ključnu ulogu u stvaranju jedinstvene Srpske pravoslavne crkve (1920.)

Takozvani Apel 88, dakle, ne samo da sadrži grube falsifikate istorijskih činjenica, već pomoću tih falsifikata, tobož brinući se za multikonfesionalni karakter Crne Gore, dodatno potpiruje prisutnu šovinističku, antisrpsku i anticrkvenu kampanju.

Takođe, želimo da ukažemo i na to da su, od samog početka ove krize, najviši državni organi Republike Srbije kontinuirano demonstrirali uzdržanost i u više navrata dobronamerno pozivali na postizanje sveobuhvatnog i dugoročnog rešenja koje bi bilo u najboljem interesu svih građana nezavisne i suverene Crne Gore.

Svima dobronamernima u čitavom našem regionu je potpuno jasno da Republika Srbija nije umešana u izbijanje i tok ove duboke krize, kao i da u svakom pogledu poštuje nezavisnost i suverenitet Republike Crne Gore.

Stoga je potpuno neprihvatljivo i nedopustivo da se upravo Republika Srbija i Srpska pravoslavna crkva, od strane potpisnika tzv. Apela 88, označavaju kao inspiratori ove krize i da se optužuju za njeno produbljivanje.

Na osnovu svega prethodno iznetog, potpisnici ove reakcije na tzv. Apel 88 najdobronamernije pozivaju sve aktere na javnoj i političkoj sceni da se suzdrže od istorijski i činjenično neutemeljenih iskaza i time doprinesu pronalaženju rešenja koje bi bilo pravno, pravedno, dugoročno i u interesu svih građana nezavisne i suverene Crne Gore, ali i čitavog našeg regiona budući da se ova veštački izazvana kriza veoma lako može ,"preliti" i na druge države-republike proistekle raspadom Jugoslavije.

Pozivajući sve na mudrost, opreznost, odgovornost i delanje isključivo u javnom interesu potpisnici ove reakcije izražavaju nadu da će 2020. godina čitavom našem regionu doneti toliko potrebni i željeni sveopšti boljitak.

(Telegraf.rs)