Srpski seljaci su krili i hranili američke pilote: 500 savezničkih vojnika spas pronašlo kod četnika

Na Galovića poljani, pod Ravnom gorom, u nedelju će biti obeležena 75. godišnjica akcije "Halijard" ("Jedro"), tajne operacije spasavanja 500 savezničkih pilota, koje su Nemci oborili nad Jugoslavijom, a svečanosti će prisustvovati i predsednik Srbije Aleksandar Vučić.

Nemcima pred nosom, operaciju kodnog naziva "Jedro" izveli su četnici pod komandom Draže Mihailovića, narod u selima oko Ravne gore i saveznička avijacija, koja je te pilote evakuisala u Bari, u Italiji, koja je kapitulirala 1943. godine.

Preporučujemo

Ova operacija, poznata i kao "Vazdušni most", iz 1944. godine, smatra se za jednu od najuspešnijih spasilačkih misija iza neprijateljski linija u istoriji ratova. Sa jačanjem savezničke bombarderske ofanzive protiv Osovine, sve veći broj vazduhoplovaca ostajao je iza neprijateljskih linija usled prinudnog spuštanja iz oštećenih aviona.

Foto: Wikipedia/Ванилица

Tada je oko 1.000 američkih pripadnika vazduhoplovnih snaga oboreno je iznad okupirane Jugoslavije, od kojih je veliki broj završio u Srbiji. Selo Pranjani je mesto gde je počelo spasavanje više od 520 savezničkih pilota u avgustu 1944. tako što je uz pomoć srpskog lokalnog stanovništva napravljena pista na koju su američki avioni mogli da slete i spasu pilote.

Na stotine meštana radilo je svakodnevno sa volovskim zapregama od proleća 1944. da bi izgradilo aerodrom na Galovića poljani, kod varoši Pranjani. Sve do evakuacije, meštani su krili tih 500 pilota, u ratnoj oskudici deleći sa njima poslednje zalogaje, i strepeći od odmazde Nemaca.

Foto: Wikipedia/Јавно власништво

Pripadnici Vazduhoplovnih snaga SAD, po povratku u otadžbinu, posvedočili su o požrtvovanosti lokalnih srpskih seljana koji su ih hranili i štitili, u nekim slučajevima i do šest meseci. Američki piloti evakuisani su s privremenog aerodroma Galovića livade, pod Ravnom gorom, u više desetina noćnih i dnevnih letova transportnih aviona, koji su ih prebacili do baza u Italiji.

Misija "Halijard" ostvarena je u saradnji s pripadnicima Jugoslovenske vojske u otadžbini koji su organizovali prihvat pilota i njihovo skrivanje od Nemaca.

Američki zvaničnici su poslednjih godina posećivali Pranjane i izražavali zahvalnost srpskim porodicima koje su spasle stotine američkih pilota, koje su u Drugom svetskom ratu oborile nacističke snage.

(Telegraf.rs/Novosti/Tanjug)