Hram Svetog Spiridona na Trgu Ponte Roso centralno je mesto za Srbe u Trstu: Zdanje privlači veliki broj turista

U Trstu danas živi oko 5.000 Srba okupljenih oko Srpske pravoslavne crkvene opštine, osnovane 1736. godine pri starom Hramu Svetog Spiridona, čije novo zdanje i dalje budi radoznalost i privlači veliki broj turista kako svojom arhitekturom i slikarstvom, tako i činjenicom da je Trst jedini italijanski grad u kome postoje dve pravoslavne bogomolje.

Srbi su u Trstu prisutni 260 godina, a Hram Svetog Spiridona na Trgu Ponte Roso centralno je mesto za srpsku pravoslavnu zajednicu u Trstu.

Preporučujemo

Foto: Tanjug/Filip Krainčanić

Sagrađen je šezdesetih godina 19. veka i može da primi 1.600 vernika, što govori o značaju srpske zajednice u godinama kada je podignut.

Na istom mestu nalazila se i crkva koju su podigli udruženim snagama Srbi i Grci, a cela priča je, podseća istoričarka umetnosti i turistički vodič Danica Krstić, krenula patentom kojim je carica Marija Terezija 1751. godine dala pravoslavnim zajednicama pravo da ispovedaju svoju veru i da grade crkve.

Dve zajednice su se razišle, ali su nastavile da sarađuju i Trst je s te strane vrlo specifičan kao jedini italijanski grad koji ima dve pravoslavne crkve sagrađene vekovima ranije, ističe Krstićeva.

Novi hram na mestu starog građen je od 1861. do 1885. po projektu arhitekte Karla Mačakinija. Na glavnoj fasadi nalazi se mozaik Svetog Spiridona iznad kojeg se uzdižu skulpture svetitelja sa cvetnim dekorima, a na severnoj strani ka kanalu nalazi se mozaik Svetog Arhangela Mihaila.

Foto: Tanjug/Filip Krainčanić

Unutrašnjost hrama pleni posetioce veličanstvenošću vizantijske umetnosti - na centralnoj kupoli prikazan je Hristos Pantokrator na zvezdanom nebu, u tamburu kupole Isus je naslikan na prestolu okružen svetiteljima, posebno se ističe veliko srebrno kandilo, poklon ruskog cara Pavla Prvog Romanova, dok je ruska kneginja Julija Samojlova darovala hramu zlatom okovano Jevanđelje.

Tu su i predstave Svetog Simeona, Svetog Stefana Prvovenčanog, Svetog Save i Svetog cara Uroša.

- Zanimljiv je izbor tih svetaca značajnih za osnivanje srpske srednjovekovne države i govori o značaju te države za Evropu, Evropu u kojoj se Trst i danas nalazi i predstavlja je na najbolji mogući način kao jedna tačka gde se susreću slovenska, latinska i nemačka kultura - kaže Krstićeva.

Foto: Tanjug/Filip Krainčanić

Ona skreće pažnju na veliki broj turista koji bivaju privučeni fasadom hrama i uvek imaju zanimljiva pitanja zainteresovani za drugačiji obred od katoličkog koji je prisutan u Italiji.

- Uvek bude zanimljivih dijaloga s turistima, pogotovo s najmlađima, koji dolaze organizovano sa školom. Ovo je jedno od nezaobilaznih mesta kada se govori o multikulturalnom i multietničkom Trstu, o dijalogu i prisustvu stranaca u vreme Habzburške monarhije, njihovom značaju za ekonomski razvoj Trsta i njihovom doprinosu u arhitektonskom i umetničkom smislu", ističe Krstićeva.

U Trstu od 1782. postoji i srpska škola "Jovan Miletić" koju u ovom trenutku pohađa 95 učenika školskog uzrasta od prvog do osmog razreda i 60 predškolskog uzrasta - od tri do sedam godina.

Profesorka srpskog jezika Slađana Marković kaže da deca imaju nastavu jednom nedeljno po dva sata i 15 minuta i izučavaju tri predmeta: Srpski jezik, Osnove kulture srpskog naroda i Moja otadžbina Srbija.

Foto: Tanjug/Filip Krainčanić

- Važno je da deca ne zaborave svoj jezik koji je osnovni element našeg identiteta i jako držimo do toga da deca budu uključena u aktivan život zajednice - rekla je Markovićeva, koja vodi školarce, dok je njena koleginica Tatjana Dašić zadužena za predškolce.

Profesorke ne kriju zadovoljstvo što se broj dece iz godine u godinu povećava, a od 23. maja na raspolaganju će im biti i Dečiji fond Biblioteke Srpske pravoslavne crkvene opštine, koja je od februara prošle godine otvorena za javnost.

Bibliotekar Rade Ilić kaže da Biblioteka ima preko 6.000 naslova, od kojih je 3.000 u pozajmnom fondu, 4.000 se može naći u elektronskom katalogu italijanskog nacionalnog sistema, dok će Dečiji fond raspolagati sa oko 400 knjiga.

Biblioteka radi samo dva dana nedeljno i za korisnike je otvorena po dva sata ponedeljkom i petkom, što Ilić smatra nedovoljnim, i nada se da će u narednim godinama biblioteka zaživeti i imati svoje stalne korisnike.

Ipak, može se pohvaliti i vrednom kolekcijom starih i retkih knjiga, od inkunabule iz 1485. godine, preko knjiga iz 16. veka do 250 izdanja iz 18. veka.

Istorija Srba u Trstu sačuvana je i u Arhivu Srpske pravoslavne crkvene opštine zahvaljujući svesti ondašnjih dalekovidih Srba koji su još 1793. godine ustanovili Pravila o urednom vođenju dokumentacije.

Foto: Tanjug/Filip Krainčanić

U Arhivu u Trstu čuvaju se između ostalog Povelja carice Marije Terezije iz 1751. godine na osnovu koje je zasnovan rad Srpske pravoslavne crkvene opštine u Trstu, popisi doseljenih Srba u Trst u 18. veku, dozvola iz 1759. godine da se umrli pravoslavci mogu javno sahranjivati, ugovori s kraja 18. i početka 19. veka sa srpskim učiteljima u Trstu, izveštaji o radu, planovi i programi rada Srpske škole "Jovan Miletić" od 1792. godine pa na dalje, pisma koja su Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini uputili Vuk Stefanović Karadžić, Joakim Vujić, Lukijan Mušicki, Pavle Solarić, Josif Rajačić...

(Telegraf.rs/Tanjug)