Devedesetih su se rušile države, danas se ruše crkve: Da li posle razdora Moskve i Istanbula, SPC prete Makedonska, Crnogorska i Hrvatska?

U Istanbulu se dogodio zemljotres. Nije se tresla zemlja, ali je ozbiljno potresen pravoslavni svet. Naime, plan carigradskog patrijarha Vartolomeja da prizna nezavisnost Ukrajinske pravoslavne crkve bez dozvole Moskovske patrijaršije počeo je da se ostvaruje. To može imati i ozbiljne posledice po Srpsku pravoslavnu crkvu, uzimajući u obzir sada već decenijska nastojanja da se listom stvore nezavisne Makedonska, Crnogorka i Hrvatska pravoslavna crkva.

Od Hojt Jia do Rona Džonsona, od otvorenih pretnji do pune podrške: 11 poseta i poruka američkih zvaničnika u Beogradu

Preporučujemo

Poglavar Srpske crkve Irinej uputio je prethodno pismo carigradskom patrijarhu Vartolomeju, u kome je ukazao na opasnost od uvođenja principa davanja autokefalnosti novonastalim državama, odnosno nacijama.

Ovakav princip, kako je na više od deset stranica obrazložio poglavar SPC, direktno može narušiti jedinstvo Pravoslavne crkve. U pismu koje je patrijarh poslao pre početka sabora u Carigradu, navodi se i bojazan primene istog principa na raskolničku makedonsku crkvu. Patrijarh srpski se usprotivio stvaranju uslova da praktično svaka novonastala država može tražiti svoju crkvu, a davanje autokefalnosti na ovaj način je kršenje kanonskih i istorijskih prava Crkve.

Vaseljenski patrijarh Vartolomej i srpski patrijarh Irinej. Foto: Tanjug/HINA/DENIS CERIC

Najveća opasnost preti od pravljenja presedana, unutar koga samo jedan patrijarh, pa makar bio i carigradski, može bez konsultacija sa drugim pomesnim crkvama, pogotovo onih kojih se to direktno tiče, da donese odluku o autokefaliji (nezavisnosti), upozorava za Telegraf.rs, Darko Đogo, vanredni profesor na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu u Foči.

- To može stvoriti haos u regulisanju odnosa među pravoslavnim crkvama. Nedostaje ta međupravoslavna koordinacija i senzibilitet kada se u pitanje tako osetljive stvari, poput Ukrajine danas, a sutradan Makedonije ili Crne Gore - pojašnjava Đogo.

On je ukazao da postoji još jedna opasnost, kada neka nekanonska struktura ne oseća potreba da sa svojim prvim parternom, odnosno majkom-crkvom uspostavi dijalog, nego ima neku treću stranu.

- Ono što se dešava sada u Ukrajini, mnogo podseća na ono što se nekada dešavalo sa Makedonskom pravoslavnom crkvom, kada su oni prvo pregovarali sa SPC, a danas traže uplitanje Bugarske pravoslavne crkve i Carigradske patrijaršije da budu sponzor rešavanja njihovog pitanja - napomenuo je Đogo i istakao da je put ka potpunom deregulisanju odnosa među pravoslavnim crkvama.

To i jeste razlog zbog čega se srpski patrijarh Irinej obratio vaseljenskom patrijarhu Vartolomeju, kaže za naš portal verski analitičar Draško Đenović.

- Priznavanje Ukrajinske crkve otvara Pandorinu kutiju. Taj presedan praktično znači da će se narušiti kanoni koji su na snazi vekovima, tj, kako se dobija autokefalnost, odnosno u dozvolu postojeće crkve - rekao nam je Đenović.

Draško Đenović - Foto: Medija centar Beograd

On podseća da je Ohridska arhiepiskopija na čijem čelu se nalazi Jovan Vraniškovski dobila Tomos o crkvenoj autonomiji od SPC. Slična situacija je i sa Ukrajinskom pravoslavnom crkvom, koja je nezavisna, ali je pod moskovskim patrijarhom.

- Međutim, nacionalni interes je Ukrajine da ima svoju crkvu, u smislu da pravoslavna zemlja mora da ima nacionalnu crkve za razliku od katoličke, koja je jedinstvena. Praktično imate da svaka pravoslavna država ima sovju crkvu Rumunija rumunsku, Bugarska bugarsku, Srbija srpsku. Sada novoformirane države, poput Ukrajine, Makedonije, Crne Gore žele da imaju svoje pravoslavne crkve da bi na neki način zatvorili taj krug državnosti. Zato je Kijev uložio značajna finansijska sredstva da bi dobili tu autonomiju i rekli da nemaju ništa više sa sa Moskvom, odnosno da su nezavisni - napomenuo je ovaj analitičar.

On objašanjava da u momentu kada dođe do samog sprovođenje autokefalnosti Ukrajinske pravoslavne crkve, verovatno će doći i do prestanka odnosa Moskovske i Vaseljenske patrijaršije.

- Tada će doći i do svrstavanja pomesnih crkava na stranu moskovskog patrijarha Kirila ili vaseljenskog patrijarha Vartolomeja. Činjenica jeste da je ruska crkva najjača. To što je Vartolomej prvi među jednakima, ne znači mnogo. Njega Erdogan može da "skine" za pet minuta. Jedna od stvari zašto je on podržao Ukrajinsku pravoslavnu crkvu jeste novac, koji će dobiti iz Kijeva jer im je kasa prazna - izjavio je Đenović.

Pećka patrijaršija - Foto: Telegraf

On konstatuje da kada je u pitanju SPC, postoji realna opasnost da se isto dogodi i sa Makedonskom i Crnogorskom pravoslavnom crkvom.

- Nema tu neke velike mudrosti. Preti opasnost, prvo od makedonske, pa onda crnogorske. S druge strane ne postoji opasnost od hrvatske ili "kosovske". Hrvatska nema interes da tu ulaže, dok kada je u pitanju Kosovo, ono je većinski muslimanska zemlja - istakao je Đenović.

VIDEO: Na verski praznik u Grčkoj Srbi dodiruju Bogorodičine zmije

M. Ivas (marko.ivas@telegraf.rs)