U Kuriji su primali careve i kraljeve, a pred njom je tekla i krv nevinih: Veličanstvena zgrada bila je i najveća tamnica (FOTO)

Bogata istorija i velelepne građevine u Kikindi najlepša su kulturno-istorijska zaostavština u gradu na severu Banata. Već dva i po veka u strogom centru grada uzdiže se zgrada Narodnog muzeja i Istorijskog arhiva, a u njenoj unutrašnjosti najpoznatija i najstarija Kurija-zgrada u kojoj su održavali prijemi za Austrougarskog cara, a pola veka kasnije nadramatičniji istorijski trenuci koje Kikinda pamti.

Zbog dobrog geopolitičkog, strateškog i ekonomskog položaja, austrijska carica Marija Terezija proglasila je 1774. godine Velikokikindski privilegovani dištrikt, kao posebnu organizacionu jedinicu u okviru velikog Habzburškog carsta. U početku magistrat nije imao svoju upravnu zgradu, da bi se ideja o gradnji javila 1790. godine, napisala je Biserka Ilijašev, arhitekta u svom delu "Vrata" kikindski arhitektonski dragulj:

Preporučujemo

- Konačna odluka o izgradnji ove zgrade poznate pod nazivom "KURIJA" doneta je 1825. godine. Gradnja i nabavka materijala tekli su sporo zbog raznih administrativnih i finansijskih teškoća. Objekat je građen u periodu od 1836. do 1839. godine. Postavljanje parketa u velikoj dvorani i ugradnja velikog kamenog grba završeni su 1841. godine.

Kikindska Kurija na severu Banata važan je deo kulture i istorije Srbije Foto: Telegraf

Naziv Kurija potiče od latinske reči - curia, što označava sudnicu ili većnicu, a zatvor je u ovoj zgradi bio od 1840. godine, pa sve do šezdesetih godina XX veka kada su zatvorenici premešteni u zrenjaninski zatvor.

KULTURNO BLAGO: Znate li kako se čuvaju knjige u Narodnoj biblioteci? (FOTO)

- Sve do 1876. godine Kurija je bila sedište Velikokikindskog dištrikta, a kasnije Kraljevog sudbenog stola. U svečanoj Sali Kurije organizovani su prijemi za Austrougarskog cara Franju Josifa, a kasnije i za jugoslovenskog kralja-regenta, Aleksandra 1919. godine - rekli su za Telegraf.rs iz Narodnog Muzeja u Kikindi.

Kurija-zgrada u kojoj su organizovani prijemi za careve i kraljeve pamti i najmračnije trenutke Foto: Telegraf

Dramatični trenuci pred zgradom Kurije: Buna naroda i krvavi januar

Pred drugi dan Uskrsa 24. aprila 1848. godine odigrala se dramatična scena pred zgradom Kurije. Razjareni narod ušao je u okršaj sa mađarskom konjicom koja se ubrzo razbežala, a narod je upao u zatvorske ćelije kako bi oslobodili oko 30 zatvorenika. Tog dana mnoge gospodske kuće u Kikindi su opljačkane, a jedna je čak i zapaljena, dan kasnije buna je ugušena pod komandom pukovnika Ernea Kiša koji je stigao iz Žombolja.

Sudbina trideset nevinih žrtava okončana je baš ovde, pre tačno 86 godina. Nemačka okupaciona vojska streljala je ispred zatvora nevine taoce, tog krvavog devetog januara.

Ispred kapije Kurije tekla je krv nevinih žrtava Foto: Telegraf

U zatvorskim ćelijama bile su mnoge poznate ličnosti iz političkog i kulturnog života Kikinde. Poznatom pesniku Jovanu Popoviću i grupi mladih pesnika suđenje je održano upravo u ovoj sudnici. Učitelj Čedomir Glavaški, osuđen je na 15 meseci zatvora jer oštro kritikovao ondašnje agrarne reforme.

Čuvenim umetnicima u sudnici u Kuriji održano je suđenje Foto: Telegraf

Građa za Kuriju doneta sa Karpata, grb Dištrikta težak je 2000 kilograma

Kurija koja stilski pripada klasicizmu, jedna je od najlepših monumantalnih zdanja u Kikindi. Koliko je znoja uloženo u stvaranju jedne ova građevine, govori i podatak da je građa stigla najverovatnije sa Karpata, preko reke Begej, a dereglije su vukli burlaci.

Najimpresivniji detalj zgrade Kurije jeste kameni grb Dištrikta za koji su zidari tražili veliku svotu novca kako bi ga montirali na zabat Kurije, nakon neuspelih pregovora sa zidarima, grb je montirao kikindski zidar Matija Švarc, za 200 forinti u srebru.

Građa za istorijsku zgradu najverovatnije je stigla sa Karpata Foto: Telegraf

Veliki grb i danas stoji na zgradi, a težak je preko 2.000 kilograma. Impresivna građevina u samom srcu grada, danas je centar kulturnih zbivanja, na njenom prostoru nalazi se Narodni Muzej i Istorijski arhiv, dok u samoj unutrašnjosti zgrade stoji replika mamutice Kike.

VIDEO: Šta bi bilo da Srbi nisu rekli NE Hitleru?

(Dragana Ivanić)