Hrvati proveravali šta bi se desilo da sutra izbije rat: Situacija kod njih daleko od dobre

Ako dođe do rata situacija u Hrvatskoj nije dobra, što se tiče broja mesta u skloništima. Kako prenosi portal Net, u skloništima u Hrvatskoj ima mesta za manje od deset odsto stanovništva.

U ukupno 2.040 skloništa, s koliko ih raspolaže, Hrvatska može smestiti manje od deset odsto svog stanovništva, otkriva izveštaj Državne kancelarije za reviziju o upravljanju i korištenju skloništa za građane.

Preporučujemo

Ta skloništa imaju kapacitet za 368.000 građana što je 9,5 odsto stanovništva prema popisu iz 2021. godine. Više od tri četvrtine skloništa, njih 1.637, nalazi se u 14 najvećih gradova, a najviše ih je u Zagrebu i u njih se može smestiti 168.000 stanovnika glavnog grada. Gradovi obuhvaćeni revizijom upravljaju s 476 skloništa, od čega ih je 170 dato na korištenje.

Kao primer dobre prakse, revizija je navela Finsku, koja uz Švajcarsku ima najviše izgrađenih skloništa u Evropi. Njena javna skloništa mogu prihvatiti više od 4,5 miliona od ukupno 5,6 miliona građana, a prema potrebi u njih se može smestiti i celokupno stanovništvo države. Finski zakoni, pak, kažu da svaka građevina veća od 1.000 kvadratnih metara mora imati sklonište.

Hrvatska je, navodi se u izveštaju, kilometrima daleko od finskog standarda, ona ne zna broj, ni stanje svojih skloništa, njeni zakoni ne definišu šta se misli pod javnim skloništem. Još krajem 1998. opštinama i gradovima ukinuta je obveza izgradnje javnih skloništa, a kasnije i obveza investitorima da pri gradnji stambenih i poslovnih zgrada, grade i skloništa.

Investitorima koji iz određenih razloga nisu bili obvezni graditi sklonište, ukinuta je i obveza da na to ime plate doprinos za njegovu izgradnju. Revizija je utvrdila i da je Zakon o sistemu civilne zaštite, koji je na snagu stupio 2015, propisao da opštine i gradovi preuzimaju upravljanje i održavanje javnih skloništa na svom području, ali nije utvrdio šta se podrazumeva pod javnim skloništem.

Državna uprava za zaštitu i spasavanje, koja je tada bila nadležna za sistem civilne zaštite, nije im izdala uputstvo o tumačenju javnih skloništa i načinu preuzimanja poslova, zbog čega za reviziju nije bilo moguće utvrditi koja skloništa bi trebala biti u njihovoj nadležnosti.

Zbog svega toga, gradovi su različito postupali sa skloništima, s tim da se javio i problem upravljanja skloništima u stambenim i stambeno poslovnim zgradama kod kojih najčešće nisu rešeni imovinsko-pravni, odnosno vlasnički odnosi.

Ne zna se broj ni stanje skloništa

Vlada je 2019. donela Procenu rizika od katastrofa za Hrvatsku, ali u tom dokumentu nisu predviđeni rizici koji mogu nastati ratnim delovanjem i terorizmom i nema propisanih obaveza i tehničkih normativa za izgradnju skloništa. Državni plan delovanja civilne zaštite, donesen u septembru 2023. i drugi planski dokumenti doneseni na državnom nivou, skloništa više ne spominju kao objekte koji se koriste za sklanjanje stanovništva.

Ukrajinci tokom raketiranja sklonište traže u stanicama podzemne železnice Foto: Tanjug/AP

Vođenje evidencije skloništa nije propisano ni za opštine i gradove koji su ih preuzeli. Zbog navedenog, MUP ne raspolaže podacima o broju i stanju skloništa i drugih objekata za sklanjanje stanovništva u velikim nesrećama i katastrofama, stoji još u izveštaju.

Prema prikupljenim podacima iz septembra 2023, Hrvatska ima 2.040 skloništa za građane. Ta se skloništa nalaze u 100 gradova i opština, 2007 se nalazi u 77 gradova, a 33 skloništa su na području 23 opštine. Ako se uzme u obzir to da Hrvatska ima 428 opština i 127 gradova, iz toga proizilazi da 405 opština i 50 gradova, nemaju skloništa.

Revizija je u upravljanju i korištenju skloništa utvrdila niz propusta i nepravilnosti, pa je izdala 158 naloga i preporuka za njihovo uklanjanje. Uz ostalo, preporučila je detaljni pregled i kontrolu javnih skloništa u vlasništvu i suvlasništvu gradova, ažuriranje evidencije skloništa, objavu informacija o njima na mrežnim stranicama gradova, kao i o aktivnostima za zaštitu i spasavanje građana u slučajevima velikih nesreća i katastrofa, kao i otklanjanju posledica terorizma i ratnih razaranja.

(Telegraf.rs)