Kako je izgledao plan za stvaranje "novih" Hrvata: Duše omladine treba izbrusiti da bi od njih nastale ustaše

Donedavno, većina istraživanja fašizma bila je fokusirana na centralne aktere poput nacističke Nemačke i fašističke Italije, dok su tzv. periferni slučajevi ostali donekle zanemareni i neistraženi. Pitanje odnosa i uloge mladih ljudi u fašističkim pokretima i režimima već neko vreme zauzima značajan prostor u savremenim istoriografskim istraživanjima fašizma, piše net.hr.

OVAKO JE IZGLEDALA USTAŠKA OMLADINA: Kako su se prali mozgovi u NDH i u zlo uvlačila deca od 11 godina (FOTO) (VIDEO)

Preporučujemo

Knjiga "Croatia and the Rise of Fascism – the Youth Movement and the Ustasha During the WWII" (Hrvatska i uspon fašizma - Omladinski pokret i ustaše tokom Drugog svetskog rata) istoričara Gorana Miljana, prva je koja obrađuje pitanje fašizma i ustaškog pokreta/režima s naglaskom na ideju, praksu, simboliku i ustašku viziju mladeži kao ključnog segmenta "nove", "preporođene" hrvatske nacije.

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Foto: Reprint

POGLAVAR JE JEDINI VOĐA

Polazeći od radikalnog nacionalizma ili onoga što se naziva ultranacionalizam, pristalice okupljene oko Ante Pavelića i njegove ideje državne samostalnosti kao jedinog načina "spasenja" hrvatske nacije, formirali su tridesetih godina 20. veka UHRO – Ustaša – hrvatsku revolucionarnu organizaciju, kasnije poznatu kao Ustaški pokret.

Osnovne karakteristike pokreta bile su stroga organizacijska hijerarhija u kojoj je poglavar kao harizmatski vođa postao otelovljenje ideje i jedini vođa, snažno naglašena militarizacija, antikomunizam i antiparlamentarizam, antisemitizam, kao i nasilje i terorizam kao opravdana sredstva za postizanje cilja.

U to vreme organizacija prolazi kroz svoju transformaciju tokom koje ideja fašizma, tada dominantne političke ideologije i prakse u većini evropskih zemalja snažno utiče na ideološki razvoj poglavnika i oko njega okupljene harizmatske aristokratije, tj. sledbenika koji bezuslovno veruju u njega, njegove ideje i ciljeve kao unapred određene. U tom razdoblju pa sve do 1941. godine Pavelićevi sledbenici, kako oni u inostranstvu tako i oni u Kraljevini, sve više naglašavaju važnost i ulogu fašizma kao ideološkog i političkog sistema. Razdoblje je to u kom studenti na Univerzitetu u Zagrebu, s ispruženim desnim rukama u vazduh, pevaju hrvatsku himnu i viču da je Ante Pavelić njihov vođa.

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Na slici je Ante Pavelić sa decom. Foto: Reprint

REVOLUCIJA DUHA - UKLONITI STRANE ELEMENTE

Jedan od važnih aspekata fašističke ideje nužne potrebe preporoda, javlja se potreba organizacije i vaspitanja omladine na novim principima. I dok škola i porodica ostaju važan činilac u tom procesu, država se nameće kao treći i najvažniji. U NDH ta ideja i praksa počinje samo tri meseca nakon uspostavljanja režima što označava početak onoga što se naziva "revolucijom duha". Cilj je bio odstraniti i ukloniti sve "strane elemente", a na njihovo mesto postaviti "nove" Hrvate – ustaše.

Iako se ideja organizacije državne mladeži javlja već 23. juna 1941. godine kada je izdata Odredba o sastavu ustaškog pokreta, tek 12. jula 1941. godine nailazi se na dokument objavljen u listu "Ustaša" koji definiše strukturu i zadatke novoorganizovane ustaške mladeži. Tim su dokumentom ukinute sve do tada postojeće organizacije mladeži, pa se sva mladež od navršene 7 do 18 godine sada svrstava u organizaciju ustaške mladeži. Sama organizacija se deli na Ustašku uzdanicu (7-11), Ustaški junak (11-14), Ustaška Starčevićeva omladina (14-18) i Univerzitetska omladina.

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Foto: Reprint

RODNA PODELA ULOGA: MUŠKARAC RATNIK, ŽENA - MAJKA

Tokom trajanja režima učinjeno je još nekoliko manjih izmena, poput organizovanja ustaških jurišnika i ustaških devojaka. Još jedna značajna karakteristika organizacije bila je njena stroga rodna podela uloga, tj. muška i ženska grana omladine. Ta podela bazirala se na strogom patrijarhalno-konzervativnom načelu unutar kog je, pojednostavljenim rečnikom, muškarac bio ratnik, a žena je bila majka, pa se stoga i vaspitanje omladine baziralo na takvim ideološkim i pedagoškim načelima.

ODANI NOVI HRVATI

U praksi su pripadnici ustaške omladine trebali da predstavljaju onaj segment društva koji je sposoban da shvati, brani i nastavi ono što su "izvorne" ustaše započele pod poglavarom. Dakle, ideja je bila da se stvori jedna nova generacija, generacija odanih "novih" Hrvata – ustaša koja će nastaviti borbu i veru u ono što je poglavar započeo. Kao što je Ivo Korski napisao u članku "Ustaška mladež u novoj hrvatskoj državi", objavljenom 1942. godine u ustaškom godišnjaku:

"Samo omladina može postati ustaška i zato je Poglavnik i osnovao [U]stašku mladež kao obaveznu organizaciju za sve hrvatske dečake i devojke, kako bi duše mladih Hrvata izbrusio i iz njih stvorio ustaše, koji će popuniti redove njegovih vernih ustaša i njih nadomestiti kad ovi padnu, na polju rada ili polju časti."

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Foto: Reprint

ZBOG TITA I ŽENE PRIMALI U "REDOVE"

Ustaški ideološki okvir naglašavao je ideju da su prethodne generacije Hrvata bile zatrovane liberalizmom, komunizmom, kao i nasilnim praksama zatiranja onoga što su ustaše smatrale da predstavlja "esenciju" hrvatskog duha i kulture.

Organizacija je bila aktivna na međunarodnom polju. Omladina je trebalo da se odgaja na novim principima i idejama, trebalo je da nauči vrednost manuelnog rada. Organizovane su radne akcije poput čišćenja gradskih parkova, čišćenja korita reka, pomaganja u poljoprivredi preko letnjih praznika, izgradnje mostova... Još jedan važan aspekt obrazovanja omladine bili su militarizam i kampovanje. Predvojničko obrazovanje je u početku bilo rezervisano samo za muškarce, ali je s pogoršanjem sigurnosne situacije i jačanja Titovog partizanskog pokreta postala naglašena i kod ženskog dela omladine, što je činilo značajan pomak od prvobitne uloge devojaka kao budućih majki.

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Foto: Reprint

SNAŽNE, ZDRAVE MAJKE

Kao sledeći važan segment naglašavan je sport i njegova uloga i važnost u razvoju zdravih, čvrstih i telesno sposobnih "novih" Hrvata – ustaša. Kao i u ostalim segmentima i ovde je vidljiva podela na muške i ženske sportove. S jedne strane, sport je trebalo da učvrsti fizionomiju, karakter i izdržljivost mladića, dok je s druge strane kod devojaka trebalo da bude takve namene i karaktera da one postanu snažne, zdrave majke. Još jedna ideja koja se propagirala, a koja je bila prisutna kod svih fašističkih organizacija omladine, bila je da "omladina vodi omladinu".

Stoga su i ustaše organizovale specijalne škole, poput one koja je osnovana u prostorijama fabrike Bata u Borovu u oktobru 1941. godine. Te škole bile su zamišljene kao škole u kojima se održavaju tečajevi za buduće službenike Ustaške omladine.

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Foto: Reprint

NASILJE NA PRVOM MESTU

Osnovna ideja bila je svrstati omladinu u jedinu dopuštenu organizaciju Ustaške mladeži. Kroz tu organizaciju trebalo je stvoriti "nove" Hrvate – ustaše, koji će biti odani svom poglavaru i svojoj naciji i koji će svoje zahteve i potrebe zajednice staviti ispred svojih individualnih potreba. Trebalo je to da bude generacija koja će prihvatiti autoritet kao jedini ispravni način kolektivnog delovanja. Generacija koja prihvata nasilje i kojoj nasilje neće biti zadnja, već prva instanca ako dođe do ugrožavanja novouspostavljenog poretka. Generacija koja je spremna da žrtvuje svoje živote ako poglavar i ustaše to zatraže od nje.

KO SE NE UKLOPI, MORA DA NESTANE

Generacija koja će prihvatiti "novi" evropski poredak fašizma i koja će znati da ga očuva pošto zameni "izvorne" ustaše. Trebalo je to da bude generacija koja će, prema rečima Antuna Bonifačića:

"Uklopiti sebe sama u narodnu celinu, razviti u sebi sve mogućnosti do kraja i biti spremna na najveću žrtvu, postaje najviši zakon zdravog pojedinca. Svako, ko ne može da se uklopi, mora nestati, kao i svaki virus iz zdravog organizma."

Naslovna strana časopisa "Ustaška uzdanica" za decu do 11 godina, koja je tokom perioda NDH štampana u boji. Foto: Reprint

Kao zaključak, ova knjiga je važna jer obrađuje ključan, do sada potpuno zanemaren segment ustaške ideologije i prakse i njihovog odnosa prema omladini i društvu uopšte. Pored toga, knjiga doprinosi širem razumevanju fašizma na "periferiji".

Strogo definisane rodne uloge, važnost patrijarhalne porodice, pitanje demografije, pitanje kapitalizma i komunizma kao sistema koji uništavaju omladinu, uloga nasilja i ideja nužne potrebe regeneracije i očuvanja "esencije" nacionalnog bića, samo su neki od aspekata koje ova knjiga obrađuje, a koji poslednjih godina ponovo dolaze do izražaja u radikalno-konzervativnim pokretima i idejama na jugoistoku i istoku Europe.

VIDEO: Srbi i Hrvati pevaju Đurđevdan

(Telegraf.rs / Izvor: net.hr)