ULIČNI VREMEPLOV: Evo kako su pre vek i po ulice u Beogradu dobile nazive (FOTO)

Prve predloge naziva ulica u Beogradu dala je daleke 1847. godine takozvana “Komisija urednog postrojenija varoši Beograda”, s tim da prva kućna numera počne od kneževog dvora, a da se “glavnim sokacima naimenovanija opredele i na ćoškovima napišu”.

Tako je pre više od jednog veka sokak “od crkve do Veličkovića dućana” imenovan Glavnom čaršijom, a “od Veličkovića dućana do Dortćiola” - Zerečkom čaršijom.

Ulice su, dakle nazivane u skladu sa položajem (Kalemegdanska), po ustanovama (Mitropolijska) ili znamenitim ličnostiman (Ajduk Veljkova).

Tek 17 godina kasnije, 1864. godine, odlukom kneza Mihaila Obrenovića prvi put su data imena ulicama u celoj varoši, da bi tri godine kasnije bio urađen i prvi plan ulične mreže.

Njegov autor bio je prvi srpski urbanista i profesor arhitekture Emilijan Josimović, a projekat nazvan “Objašnjenje predloga za regulisanje onog dela varoši Beograda što leži u Šancu” protezao se od Trga Republike do Kalemegdana.

Ovim planom konačno su nestali krivudavi sokaci i ćorsokaci iz turskih vremena koji su spontano nastali prateći krivudavu konfiguraciju terena. Jedine ulice koje su bile prosečene pod pravim uglom su Kralja Petra, Vasina i Cara Dušana.

- Na osnovu Emilijanovog plana, 1872. godine nekim ulicama su dodeljeni nazivi, koje i danas nose - počinje priču za Telegraf, Slobodan Stanimirović, bivši predsednik Komisije za imenovanje ulica i trgova dodajući da je “Šanac” bio spoljno utvrđenje čija se linija može prepoznati u izlomljenim trasama današnjeg Kosančićevog, Topličinog i Obilićevog venca.

Među svega 34 ulice kojima nikada nisu menjani nazivi našle su se između ostalog: Knez Mihailova, Balkanska, Kralja Milutina, Kosovska, Hilandarska, Kneza Miloša, Višegradska. Nisu menjani ni nazivi Obilićevom, Kosančićevom, Topličinom i Zelenom vencu, a najčešće je, prema statistici Zavoda za informatiku i statistiku grada Beograda naziv menjan Krunskoj, Resavskoj i Svetogorskoj ulici.

Krunska je apsolutni šampion sa 12 promena, sledi Resavska sa devet i Svetogorska sa osam promena.

Inače, u prestonici ubedljivo najviše ima Beogradskih ulica. Njih je, verovali ili ne, prema podacima Republičkog geodetskog zavoda, čak 33! U vihoru političkih previranja, međutim, interesantno je da su ulice često imenovane nekim “prolaznim istorijskim figurama”, dok su oni koji su zasluživali da se njima nazove neka ulica često zaobilaženi.

- Iako je prvi srpski urbanista Emilijan Josimović osmislio kako će izgledati ulice u samom centru grada, svoju je dobio tek 1967. godine, a u njoj se nalazi svega jedna kuća - priča Stanimirović dodajući da je od srpskih vladara jedini za života ulicu imao kralj Aleksandar Obrenović.

On je dobio bulevar još 1896. godine. Interesantno je da nakon njegovog ubistva 1903. godine naziv nije promenjen. Tek sa dolaskom komunista 1946. godine promenjen je naziv prvo u Bulevar Crvene armije, pa nakon šest godina i u Bulevar revolucije.

Prema njegovoj supruzi kraljici Dragi Mašin, međutim, vlasti nisu bile tako blagonaklone. Otud je Krunska nosila naziv Kraljice Drage samo od 1900. do 1903. godine, da bi odmah po Draginom ubistvu bila preimenovana u Gospodar Jevremovu.

Kojom brzinom su ulicama menjani nazivi najbolje pokazuje podatak da se na internetu mogu naći stranice sa konverzijama ulica iz starog u novi naziv. Te, eto saveta, ako ne možete da se snađete.

Inače, Beograd ima 8.405 ulica. Različiti su podaci, međutim, prema nekima svega 127 nazvano je po izuzetnim ženama (najviše po aktivistkinjama Narodnooslobodilačke borbe), a čak deset puta više po muškarcima.

Prema Stanimirovićevim rečima Komisija za imenovanje trgova i ulica na predlog Dragana Đilasa u vreme njegovog gradonačelnikovanja zauzela je stav da se ne mogu menjati postojeći nazivi ulica.

(Katarina Vuković)