BEOGRADSKA GROBLJA: Tihi čuvari burne istorije - Topčidersko groblje

Topčidersko groblje je jedno od najstarijih grobalja na teritoriji Beograda i pretpostavlja se da je otvoreno za sahranjivanje oko 1850. godine. Topčidersko groblje je nastalo spontano kao lokalno groblje uz stalna proširenja, a ne kao planski zasnovan kompleks. U svom širenju imalo je nekoliko etapa razvoja. Jedna od najznačajnijih etapa, bila je 1903. godine, kada je uz proširenje groblja izgrađena i mala crkva Sv. Trifuna, zadužbina Nikole Spasića. Početkom dvadesetog veka groblje je služilo za sahranjivanje stanovnika Čukarice, Topčiderskog brda i Senjaka.

U sastav beogradskih grobalja i nadležnost tadašnjeg Odseka za groblje Opštine beogradske ušlo je tek 1931. godine. Od prelaska u nadležnost Odseka za groblje, Groblje je prošlo kroz nekoliko etapa razvoja i planskih proširenja. Prvobitna površina groblja u tom periodu iznosila je 1, 50 ha. Prvo proširenje groblja izvršeno je 1948. godine i tom prilikom groblje je prošireno za 0, 70 ha. Iste godine izgrađene su kapele sa tri odeljka za ispraćaj. Potom su usledila još dva proširenja prema urbanističkim uslovima i projektu. Jedno proširenje izvršeno je 1972. godine za 1, 10 ha, a drugo 1982. godine kada je groblje prošireno za 1, 50 ha.

Poslednje veliko proširenje izvršeno je 1986. godine, kada je Topčider proglašen za kulturno dobro, prostornu kulturno - istorijsku celinu. Juna 1986. godine usvojen je DUP Topčiderskog groblja sa tačno utvrđenom granicom regulacione linije. Poslednjim proširenjem za Topčidersko groblje obezbeđeno je 350 novih grobnih mesta. Ova izgradnja završena je 1989. godine. Površina groblja sa poslednjim proširenjem iznosi 5, 9 ha.

Svojim neuobičajenim položajem i vrednim spomen obeležjima koja su pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Topčidersko groblje ima sve kvalitete za formiranje muzeja na otvorenom. Od posebnih kulturno – umetničkih vrednosti pored crkve Sv, Trifuna, zadužbne Nikole Spasića, izdvaja se spomenik na grobu vojvode Stevana Knićanina, jednog od vođa Prvog srpskog ustanka, prenet sa Starog tašmajdanskog groblja. Među znamenitim ličnostima na ovom prostoru sahranjeni su: švajcarski lekar i publicista Arčibald Rajs, direktor kragujevačke gimnazije Lazar Pantelić, streljan sa đacima 1941. godine, književnica Isidora Sekulić, prvakinja Narodnog pozorišta Žanka Stokić, slikar Miloš Gvozdenović, vajar Aleksandar Zarin, lekar, urolog Sava Perović, lekar Gojko Nikoliš i mnogi drugi.

(Telegraf.rs/PR)