Da li znate ko je čuveni Cetinjanin koji je oslobodio Beograd? Jedan bulevar nosi upravo njegovo ime

Pre dva dana navršila se 26-godišnjica od smrti velikog narodnog heroja novije srpske istorije - Peka Dapčevića. Ovaj Cetinjanin koji je jako zadužio naš narod bio je general-pukovnik, učesnik Španskog građanskog rata i komandat Prve armije JNA, a takođe je značajan i zbog činjenice da je jedna od najvažnijih figura koja je učestvovala u oslobađanju Beograda, a zbog čega je u našoj prestonici dobio i ulicu.

Peko Dapčević rođen je 1913. godine u mestu Ljubotinje kod Cetinja u Crnoj Godi, a umro je 1999. godine u Srbiji, tačnije u Beogradu. Bio je istaknuti jugoslovenski političar, vojni lider i general, a postao je poznat tokom Drugog svetskog rata i kasnije u socijalističkoj Jugoslaviji.

Preporučujemo

Foto: Wikimedia/Museum of Yugoslavia

Potiče iz svešteničke porodice Jovana Dapčevića. Kao gimnazijalac na Cetinju učestvovao je u dva štrajka, dok je kao učenik osmog razreda uhapšen. Nakon gimnazije upisuje Pravni fakultet, a sa 20 godina postaje član Komunističke partije Jugoslavije.

Ranjavan više puta 

Maja 1937. godine odlazi u Španski građanski rat, kao borac mitraljezac, a gde je ranjen u glavu na frontu kod Madrida. Posle ranjavanja bio je politički delegat voda i politički komesar čete. Potom je postao i komandir čete, pa kod Ebra biva ponovo ranjen, ovaj put u glavu, da bi treću povredu zadobio u predelu ruke, takođe na bojnom polju.

Foto: Wikimedia/Pinki

Jedno vreme je čak bio zatvoren i u francuskoj tvrđavi, pa je organizovao bekstvo Jugoslovena, međutim, u Jugoslaviji je odmah uhapšen u Somboru, te je prebačen zs Crnu Goru. Odatle je uspeo da pobegne sa stanice u Nikšiću, nakon čega su usledile i njegove pripreme za ustanak.

Postao je komandant Lovćenskog partizanskog odreda i član Glavnog štaba Narodnooslobodilačkog pokreta, odreda za Crnu Goru, čime je Peko doprineo razvoju NOP-a u toj državi.

Juna 1942. godine formirana je Četvrta proleterska crnogorska udarna brigada. Dapčević je bio njen komandant i sa njom učestvovao u velikoj borbi na teritoriji Bosne i Hercegovine - u pohodu na Bosanku Krajinu.

Učestvovao u oslobađanju Beograda

Od 1943. godine Peko Dapčević postaje komandant Drugog udarnog korpusa NOVJ-a, i pod njegovom komandom to postaje jedna od najjačih jedinica. Takođe, ovaj veliki branilac učestvovao je i u oslobađanju delova Crne Gore, Hercegovine i Srbije.

Foto: Wikimedia

Godinu dana kasnije, 1944, Peko postaje i komandant Operativne grupe divizija i oslobađa znatan deo Srbije u slivu Južne i Zapadne Morave, te konačno komanduje i Prvom armijskom grupom, koja potom oslobađa Zapadnu Srbiju, Šumadiju i izvodi Beogradsku operaciju.

Beograd je oslobođen 20. oktobra 1944. godine, u sklopu Beogradske operacije koja je trajala od 14. do 20. oktobra. Dapčević je kao komadant Jugoslovenske vojske bio uključen u pripremu i realizaciju vojnih akcija koje su omogućile uspešno oslobođenje grada. Operacija je obuhvatala koordinaciju između partizanskih snaga, crvenoarmejaca (Sovjetske vojske) i jugoslovenskih partizanskih brigada.

Armija koju je vodio 1945. godine oslobađa i deo Slavonije i Hrvatske, prodire i u Sloveniju, gde zajedno s Trećom armijom zarobljava oko 300.000 kolaboracionista i nemačkih snaga.

Foto: Wikimedia

Iste te godine Dapčević postaje i komandant Četvrte armije i komandant Vojne uprave u Istri, dok je tokom rata bio i član Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije.

Dapčević je svojom upornošću i nezabeleženom hrabrošću dogurao do čina kapetana, dok je tokom čitavog rata bio jedan od ključnih komandanata partizanskog otpora protiv nacističke okupacije Jugoslavije, a isticao se svojom hrabrošću i sposobnošću da vodi borbu u pravom smeru - ka pobedi.

Nakon rata završio je Višu vojnu akademiju u Moskvi, a posle toga radio kao glavni inspektor Jugoslovenske armije, te je jedno vreme bio i načelnik Generalštaba. U njegovoj bogatoj biografiji stoji i da je bio ambasador u Grčkoj i predsednik skupštine Socijalističko federativne republike Jugoslavije.

Bulevar na Voždovcu nosi njegovo ime 

Koliko je značajan Peko Dapčević bio za srpski narod govori i činjenica da je 19.10. 2014. godine jedan bulevar u Beogradu dobio upravo njegovo ime, a čime je odata počast proslavljenom komandantu jedinice NOVJ-a, koje su pre više od 80 godina oslobodile srpsku prestonicu od okupatora.

Sovjetski general Vladimir Ždanov i jugoslovenski general Peko Dapčević oktobra 1944. godine u oslobođenom Beogradu. Foto: Wikipedia

Tablu sa natpisom "Bulevar Peka Dapčevića" otkrio je na Voždovcu tadašnji gradonačelnik Siniša Mali koji je tom prilikom poručio da se na ovaj način ispravlja jedna istorijska nepravda i da je značajno što je jedna ulica dobila naziv komandanta Narodne oslobodilačke borbe.

"Ovo je vrlo značajno, ne samo zbog njih, već zbog svih koji su živote dali oslobađajući Beograd i na ovaj način čuvamo uspomenu na sve njih", rekao je Mali i podsetio da je Peko Dapčević prvi počasni građanin Beograda i da je to priznanje dobio na prvu godišnjicu oslobođenja prestonice, 20. oktobra 1945.godine.

(Telegraf.rs)