UPOZNAJTE BEOGRAD: Prvi studentski dom na Balkanu poklon je kralja Aleksandra! (FOTO)

U centru Beograda, u blizini najvećeg broja fakulteta, ušuškan u parku pokraj spomenika Vuku Karadžiću, nalazi se najstariji studentski dom na Balkanu. Sagrađen po nalogu kralja Aleksandra I Karađorđevića od novca od nemačke ratne odštete, ovaj dom prima 526 studenata.

"VOLEO BIH DA TA KUĆA BUDE ŠTO PROSTRANIJA..."

Godina je 1926, a ministar finansija u vladi Nikole Pašića je Čačanin Milan Stojadinović. Međutim, zbog malverzacija s novcem od ratne odštete, koju Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca dobija od Nemačke, kralj Aleksandar odlučuje da Stojadinovića smeni. Naređuje mu da njegov novac, 15 miliona dinara, odmah preda ministru prosvete i da napusti ministarski položaj.

Ubrzo, kralj Aleksandar šalje pismo rektoru Univerziteta, gde ističe da brine o dobrim a siromašnim đacima iz svih krajeva zemlje koji studiraju na Beogradskom univerzitetu, pa namerava da podigne "kuću u blizini njihovih budućih škola".

"Nada mi je da će oni, oslobođeni na taj način svakodnevnih materijalnih teškoća, dobiti više pregnuća da se temeljno spreme za poslove kojima se misle odati. Voleo bih da ta kuća bude što prostranija i da već od jeseni zatrešti od veselih glasova naših mladića", naveo je kralj u pismu.

OSUĐENICI ZA STUDENTE

Prema kraljevoj želi, gradnja počinje ubrzo. Zemljište poklanja Opština beogradska, a projekat radi ruski arhitekta Georgij Pavlovič Kovaljeski. Najveći deo radne snage čine osuđenici na zatvorske kazne. Njih 50 istovara pesak i šljunak, a dobijaju i platu i novac za prevoz

Nakon godinu dana, dom je završen, a postavljanju kamena temeljca prisustvovuje lično kralj Aleksandar I. Upravu nad objektom dobija Beogradski univerzitet. Ali, nekoliko dana kasnije domom počinje da upravlja Ministarstvo prosvete, zbog čega se studenti i univerzitetska vlast bune.

Tokom prve godine u dom, koji je dobio ime po kralju Aleksandru I, dolazi 490 studenata. Primaju se studenti koji su državljani Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kao i oni koji žive van granica Kraljevine, a u drugom redu su "ostali Sloveni". Prednost pri prijemu imaju "oni koji su pokazali odličan uspeh u naukama, besprekornog su vladanja i sirotog su stanja". Takođe, moraju biti mlađi od 27 godina.

Zbog odluke da se Kraljevina Jugoslavija povuče iz Trojnog pakta i državnog udara koji se u Beogradu dogodio, Nemačka odlučuje da napadne Kraljevinu. Zorom 6. aprila nemački bombarderi zasipaju Beograd bombama, pa stradaju Most viteškog kralja, kraljevska rezidencija, Most "nesuđenog" kralja, a znatna oštećenja trpi i prvi beogradski oblakoder. Ubrzo po osvajanju Bepograda, nemačke trupe zauzimaju studentske sobe u domu.

NARODNI HEROJ UMESTO KRALJA

Zajedno sa Drugim svetskim ratom u istoriju odlazi Kraljevina Jugoslavija, a sa njom i monarhističko uređenje. Da zametne svaki trag kraljevini nova vlast menja imena svim značajnim građevinama u zemlji. Taj trend ne zaobilazi ni Dom kralja Aleksandra I, koji krajem marta 1946. godine dobija novo ime: Ivo Lola Ribar.

Nekoliko desetina generacija studenata prolazi kroz ovaj dom. U zgradi čiji izgled, nakon šestoaprilskog bombradovanja, nije bitnije menjan, smešteni su uglavnom studenti Arhitektonskog, Medicinskog, Filološkog, Elektrotehničkog, Mašinskog i Pravnog fakulteta. U međuvremenu, dom postaje studentski dom prve kategorije, što znači da useljava samo najbolje studente.

Godine 2004, domu se vraća ime "Kralj Aleksandar I", ali je on već osam godina među studentarijom poznat kao "Lola".

(M. Stojanović)