Ovako izgleda restauracija Vukovog spomenika: Radnici strpljivo skidaju slojeve patine i čađi

Reporteri "Telegrafa" obišli su atelje vajara Zorana Kuzmanovića u Smederevu, gde se nalazi spomenik Vuku Karadžiću čija je obnova u toku.

Oštar pogled Vuka Karadžića usmeren je ka jednom od stubova prostranog ateljea. Polovina lica i jedno rame oblepljeni su najlonom, a na samoj skulpturi mogu se videti sve nijanse od tamnosive do svetlozelene.

Dok Vuk "sedi" u radionici, Kuzmanović i njegovi saradnici motre svaki kvadratni milimetar vremešne bronze. Rade se laboratorijske analize i skidaju se udebljani slojevi patine i čađi.

Kiša, sunce, prašina, magla, smog - sve to je decenijama malo po malo ostavljalo svoj trag.

Jedan radnik strpljivo je strugao bronzu u predelu glave, dok su druga dva sa osvetljenjem radila u podnožju statue. Konstantno, uporno grebuckanje odzvanja ateljeom, a svaki pokret je sitan, uporan i siguran.

Za vreme struganja bronza se prska tečnošću, koja se tokom radova sliva sa spomenika u tamnozelenoj boji.

Kako je objasnio vajar Kuzmanović, patina je bila najveća pretnja ovom spomeniku. Naime, tek u poslednje vreme pojavila se patina zelene boje, jer je zbog specifične legure spomenik najpre patinirao u tamnu boju. Patina štiti bronzu, ali kada dođe do njenog preteranog zadebljanja, proces se značajno ubrzava.

Inače, u ovom ateljeu restauriran je i spomenik Pobedniku.

Spomenik je sa postamenta skinut 16. novembra, a radovi su otpočeli 7. novembra, baš na dan kada je ovaj spomenik svečano otkriven pre 85 godina na osnovu Idejnog projekta sanacije i restauracije Spomenika Vuku Karadžiću koji je uradio Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

- Međutim, treba naglasiti da su pre ove kompletne rekonstrukcije, vršeni određeni konzervatorsko-restauratorski postupci u dva navrata. Prvi put 1954. godine, kada su vršene popravke granitnih ploča na postamentu, kao i četrdeset godina nakon toga 1995. godine, kada je, između ostalog, obnovljeno betonsko jezgro postamenta - naveli su u Zavodu.

Spektakularno demontiranje spomenika i njeno odvoženje u Smederevo znači potpunu obnovu ovog bronzanog dela vajara Đorđa Jovanovića.

Ideja o podizanju spomenika Vuku Karadžiću stara je više od veka. Ubrzo po prestanku Prvog svetskog rata Srpska književna zadruga iznela je ovu ideju, ali taj poduhvat nije bio tako jednostavan. Potrebno je bilo prikupiti novac kroz priloge, što je trajalo deset godina.

U teškim vremenima, dok je Srbija vidala rane od stravičnog svetskog sukoba, ali u nadi da je budućnost domovine svetla, narod je imao svest o tome da velikanima moramo da se odužimo. Spomenik Vuku Karadžiću podignut je tek 1937. godine i postao je deo identiteta Beograda, koji je brižljivo stvaran u godinama između dva rata.

Spomenik Vuku Karadžiću izliven je u Pragu. Vajar Đorđe Jovanović tamo je preneo gipsani model i izlio ga u bronzi. To je bio veliki poduhvat, jer je visina skulpture čak tri metra. Usledio je dug put Vuka Karadžića od Praga do Beograda, gde je stigao 1933. godine.

Sve u vezi sa skulpturom bilo je kako treba, ali ona je ostala još četiri godine skrivena od očiju javnosti. Jednostavno, Beograđani nisu mogli da se dogovore gde bi je trebalo otkriti.

Razmišljalo se o Studentskom parku, železničkoj stanici i kafani Albanija.

Konačno, opština je za njegovo postavljanje odredila sadašnju lokaciju. Svečano otkrivanje bilo je u okviru proslave 150 godina od rođenja Karadžića

Sada se konačno spomenik obnavlja, a radovi se izvode i na skulpturi i na postamentu.

Do sada su izvedeni sledeći radovi:

- Organizacija i opremanje gradilišta: montaža ograde, postavljanje gradilišne table i tabli upozorenja, dopremanje vode i obezbeđivanje agregata

- Montaža skele oko postamenta spomenika: izrada projekta skele, uzemljenje

- Demontaža kamene obloge postamenta: kamene ploče, venac, masivi

- Nabavka kamenih blokova za izradu ploča, venaca i blokova za izradu obloge postamenta spomenika

- Nabavka podloški, nosača, ankera od nerđajućeg čelika

- Demontaža bronzane skulpture i livenih slova sa postamenta spomenika, pakovanje, utovar, odvoz do livačko-konzervatorske radionice

- Pranje skulpture i livenih slova spolja i iznutra neabrazivnim metodama i odstranjivanje starih korodiranih ankera i njihovih veza sa bronzom

- Sanacija armirano-betonskog jezgra postamenta

Radovi koji su u toku na postamentu:

- Obrada kamenih blokova, izrada ploča, venaca i blokova za oblaganje postamenta spomenika

- Ugradnja podloški, nosača, ankera od nerđajućeg čelika u zoni AB jezgra i između ploča obloge

- Montaža kamene obloge stepenastog dela postamenta sa zalivanjem prostora između obloge i AB jezgra

- Sanacija armirano-betonskog jezgra postamenta

Radovi koji su u toku na skulpturi:

- Laboratorijske analize bronze

- Skidanje udebljanih slojeva naslaga patine i čađi

- Saniranje mikropukotina MIG-MAG i TIG postupcima zavarivanja

Planirani radovi:

- Ugradnja podloški, nosača, ankera od nerđajućeg čelika u zoni AB jezgra i između ploča obloge

- Montaža kamene obloge postamenta sa zalivanjem prostora između obloge i AB jezgra

- Hidrofobiranje i antigrafitna zaštita kamene obloge

- Skidanje udebljanih slojeva naslaga patine i čađi

- Ujednačavanje i dorada patine na celokupnoj površini skulpture i slova

- Hemijska neutalizacija celokupne površine bronze

- Nanošenje zaštitnog sloja na celoj bronzanoj površini

- Ugradnja u skulpturu unutrašnjih ojačanja od nerđajućeg čelika zajedno sa ankerima za trajnu vezu sa AB jezgrom postamenta

- Montaža restaurisane skulpture i livenih slova na obnovljeni postament spomenika

- Demobilizacija gradilišta

(Telegraf.rs)