92 godine od smrti osnivača Novog groblja Dr Vladana Đorđevića

31. avgusta 2022. godine navršava se 92 godine od smrti Dr Vladana Đorđevića, jedne od najistaknutijih ličnosti kulturnog, naučnog i političkog života u Srbiji 19. veka. Vladan Đorđević je rođen je 21. novembra 1844. godine u Beogradu. Otac Đorđe bio je sanitetski poručnik poreklom iz Severne Grčke, a majka Marija poreklom je bila iz cincarske porodice Leko, tako da je kršteno ime Vladana Đorđevića bilo Hipokrates. Vladan Đorđević je studirao i doktorirao medicinu u Beču. Kao lekar, bio je prvi Srbin specijalista hirurgije, prvi se bavio eksperimentalnim radom u medicini, osnovao je Srpsko lekarsko društvo, Srpsko društvo Crvenog krsta, kao i Društvo za gimnastiku i borenje, čiji su nastavljači bili društvo “Dušan Silni” i Sokolski pokret; pokrenuo je i uređivao prvi srpski stručni medicinski časopis “Srpski arhiv za celokupno lekarstvo”, bio je načelnik vojnog saniteta u ratovima i prvi profesor higijene na Vojnoj akademiji, potom načelnik Sanitetskog odeljenja Ministarstva unutrašnjih dela i tvorac modernog medicinskog i veterinarskog zakonodavstva.

Foto: Wikipedia

Čovek velikih dostignuća

Kao gradonačelnik Beograda započeo je komunalno uređenje prestonice i osnovao Novo groblje, koje postoji 136 godina, te se smatra začetnikom gradske komunalne infrastrukture. Bio je redovni član Srpskog učenog društva, prvi član Srpske kraljevske akademije, prvi počasni doktor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, ministar prosvete i crkvenih dela i zastupnik ministra privrede, kraljevski izaslanik u Grčkoj i Turskoj i predsednik Kraljevske vlade (1897-1900). Na polju književnog stvaralaštva ostavio je mnogobrojna dela - pripovetke, drame, romane i memoare. Bio je jedan od začetnika pastoralne i putopisne novelistike, hroničar i istoriograf. Preveo je brojna dela iz medicine i srodnih nauka. Časopis Otadžbina (1875-1892), koji je osnovao i uređivao, bio je najbolji časopis za književnost, nauku i kulturu u drugoj plovini 19. veka. Jedan od njegovih savremenika, ličnih političkih oponenata, rekao je za njega, ne bez argumenata, da je „bio u Srbiji sve, osim kralj i patrijarh", dodajući i to da je u pojedinim momentima, bio „kralj - kralju i patrijarh mitropolitima".

Foto: Wikipedia

Bogat sam onim što sam dao

Reči koje bi se možda najbolje, ali i najsažetije opisale život i delo dr. Vladana Đorđevića izgovorio je u oproštajnom govoru, na sahrani Vladana Đorđevića, pomoćnik ministra inostranih dela dr. Lujo Bakotić: „...I kao lekar i kao književnik i kao javni radnik na najvišim položajima društvene i državne hijerarhije on je uvek dao sve što je mogao da da, tako da je na kraju svog dugog života mogao sa zadovoljstvom da kaže: Bogat sam onim što sam dao.“ U tom istom govoru jednako sažeto, ali sa posebnom jačinom naglašeno je da „...je dr. Vladan Đorđević stoički trpeo udarce sudbine, i kao mnogodišnji hrast izgledao je da prkosi sili vihora i oluje – jer je njegov um bio uvek budan i njegova ruka uvek radila...“

Foto: Wikipedia

Dobrotvor i nakon smrti

Vladan Đorđević je umro u sanatorijumu u Badenu (kod Beča) 31. avgusta 1930. godine. Zasebnim vagonom 3. septembra 1930. godine posmrtni ostaci Vladana Đorđevića stigli su u Beograd na železničku stanicu. Opelo je održano narednog dana u Sabornoj crkvi, odakle se sprovod kretao ulicama Kralja Petra, Knez Mihaila, preko Terazija, Kralja Aleksandra i Grobljanskom (današnjom Ruzveltovom ulicom) do Novog groblja u Beogradu. Sahranjen je, po svojoj želji rečenoj za života, na Novom groblju u Beogradu u parceli 26, pored svoje voljene supruge Pauline i dece Milana i Mare. Ono što se izdvojilo kao izuzetan presedan, a koji je opisao dr. Vladana Đorđevića ne samo kao društvenog radnika, lekara, političara, istoričara, književnika, već kao čoveka, bio je čin dr Đorđa Genčića koji je uredništvu lista „Politika“ prosledio 3.000,00 dinara zajedno sa propratnim pismom, u kojem je sa žaljenjem izjavio da zbog bolesti ne može da izvrši svetu dužnost, da prisustvuje svečanom pogrebu dr. Vladana Đorđevića, bivšeg Predsednika Ministarskog Saveta, u čijem je kabinetu zauzimao mesto ministra unutrašnjih dela i da iz tih razloga upućuje novčani prilog kako bi on bio prosleđen Upravi Doma Slepih Kralja Aleksandra u Zemunu, a tim činom dr. Vladan Đorđević bio upisan u „red dobrotvora svoje plemenite ustanove“. Ima li većeg čina poštovanja prema nekom čoveku i njegovom delu, do onog kojim se taj čovek i pored svih njegovih doprinosa i dobročiniteljstva, još jednom učini dobrotvorom.

(Telegraf.rs/PR)