Kakav vazduh zaista dišemo u Beogradu? Ovo kažu rezultati ispitivanja na godišnjem nivou

Autobusi, kamioni, automobili i ono najgore kreni-stani - beogradski saobraćaj još uvek je jedan od naših najvećih zagađivača, rame uz rame sa grejanjem, ali samo ako uzmemo u obzir kotlarnice i peći.

Kada pričamo o zagađenju, najčešća slika koja nam se servira je sumoran grad sa zavesnom smoga, koji se u vidu sivkaste izmaglice spušta i na panorami grada gotovo da nestaju boje. Ali, to su pojedini, kritični dani, oni kada se najteže diše i kada bi trebalo da se klonimo opasnog vazduha. Međutim, srećom, takva slika ipak nije svakodnevica u Beogradu.

- Na osnovu podataka dobijenih ispitivanjem uzoraka vazduha iz lokalne mreže urbanih stanica, može se zaključiti da su srednje godišnje vrednosti ispitivanih zagađujućih materija najčešće u dozvoljenim granicama. Međutim, posmatrano na dnevnom nivou, na pojedinačnim mernim mestima povremeno se javljaju prekoračenja - objašnjavaju u Sekretarijatu za zaštitu životne sredine.

Zima je, svakako, teži period godine. Tada se pale kotlarnice, kojih, uistinu, ima sve manje, ali mnogi građani i dalje su verni loženju uglja u sopstvenim pećima. Tako se, naročito na periferiji, oseća karakterističan miris dima koji potiče od uglja. Ipak, gust saobraćaj zagađuje gradske ulice tokom cele godine.

- Analizom dobijenih rezultata iz prethodnih godina zaključeno je da su kao dominantni zagađivači u ambijentalnom vazduhu na teritoriji Beograda prisutni pre svih suspendovane čestice PM10 i azot dioksid poreklom od saobraćaja u toku cele godine i individalnih ložišta (kućna ložišta na mazut i čvrsto gorivo) u toku grejne sezone, a najveća zagađenja vazduha registruju se u blizini velikih saobraćajnica, a u zimskom periodu i u područjima gde je veliki broj kotlarnica i individualnih ložišta - kazali su u Sekretarijatu.

Najveći neprijatelji beogradskog vazduha svakako su visok pritisak i magla, a pravi spas je kada dune košava ili počne kiša. Ne volimo ni jedno ni drugo, ali ove pojave čiste vazduh, pa je baš to vreme kada bi našem organizmu najviše prijala šetnja.

Katkad je nemoguće razaznati šta je prirodna magla i izmaglica, a šta zagađenje, jer obema pojavama prijaju isti uslovi i tada se sa česticama vode kao uljezi mešaju i "zrnca" zagađujućih materija koja nastaju od fosilnih goriva.

- Sa početkom jeseni pa sve do kraja proleća pojavljuju se epizode zagađenja vazduha koje su uzrokovane pre svega meteorološkim uslovima (visok pritisak, odsustvo vetra, magla). Kako ne postoji mogućnost mešanja vazdušnih masa sve zagađujuće materije koje se emituju ostaju u prizemnim slojevima atmosfere i njihova koncentracije rastu i kvalitet vazduha se pogoršava. Sa pojavom vetra i padavina kvalitet vazduha se poboljšava - objasnili su u Sekretarijatu.

Problem kojim se upravlja planski

- Svesni prisutnog problema sa kvalitetom vazduha, Sekretarijat za zaštitu životne sredine je izradio Plan kvaliteta vazduha u aglomeraciji Beograd za period 2021-2031. godina (dostupan na sledećem linku: https://www.beograd.rs/images/data/7a0a3b18c076a6bfb21688ca7d314015_4302538578.pdf) . Plan ima za cilj poboljšanje kvaliteta vazduha, smanjenje emisije zagađujućih materija u vazduh i unapređenje sistema informisanja građana o kvalitetu vazduha. Sprovođenjem mera i aktivnosti koje su usmerene na smanjenje emisije iz saobraćaja, individualnih ložišta, privrednih delatnost i industrije, pojačan inspekcijski nadzor, povećanje zelenih površina i druge vidove prečišćavanja vazduha, kao i unapređenje mreže mernih mesta i sistema za informisanje građana, Sekretarijat za zaštitu životne sredine će u saradnji sa drugim nosiocima aktivnosti, uticati na poboljšanje kvaliteta kvalitet vazduha. Takođe, na inicijativu Sekretarijata za zaštitu životne sredine formirana je Radna grupa za praćenje realizacije Plana kvaliteta vazduha u aglomeraciji Beograd, koju čine predstavnici organizacionih jedinica grada Beograda, javnih preduzeća i drugih relevantnih subjekata koji su prepoznati kao nosioci aktivnosti u Planu kvaliteta vazduha. Radna grupa ima zadatak da prati realizaciju Plana, priprema godišnje izveštaje o sprovedenim aktivnostima, koje nakon toga usvaja Skupština grada Beograda - detaljno objašnjavju u Sekretarijatu.

- Na sajtu Grada Beograda i na starnici www.beoeko.com nalaze se podaci o kvalitetu vazduha sa automatski mernih stanica, koji se svakog sata obrađuju i na osnovu dobijenih podataka daje se ocena kvaliteta vazduha (indeks kvaliteta vazduha) kao i zdravstvene preporuke za ponašanje opšte populacije i posebno osetljivih grupa u slučajevima povećanja zagađenosti vazduha.

Trenutno bez informacija u Despota Stefana

Podaci sa merne stanice u ulici Bulevar despota Stefana trenutno nisu dostupni jer je, zbog pucanja toplovodne cevi u neposrednoj blizini stanice i radova na sanaciji iste, stanica stavljena van funkcije.

Zatvaranje kotlarnica prioritet

Što se tiče grejanja, najveći deo pogona JKP "Beogradske elektrane" koristi gas, kao čist energent. Ali, katkad se dešava da se iz pojedinih dimnjaka "Elektrana" vidi i crn dim. U pitanju su obično kotlarnice ili toplane koje koriste mazut ili lož ulje. Plan je da se one u što većoj meri zatvore, a do sada je već urađen veliki deo posla.

- Ti toplotni izvori su i energetski neefikasni. Prema procenama, efekat gašenja kotlarnica rezultirao je smanjenjem emisije CO2 za čak oko 500.000 tona godišnje - objašnjavaju u "Elektranama" i dodaju da je do sada ugašeno više od 1.300 kotlarnica.

U fokusu je proteklih dana bila i velika kotlarnica u naselju Sava Kovačević u Zemunu, gde je primećen gust crni dim. Ipak, on se javljao samo u pojedinim delovima dana.

Tokom prethodne grejne sezone u rad je puštena jedna od prepumpnih stanica (u bloku 38) na grejnom području toplane Novi Beograd, čime je obezbeđen je deo potrebne toplotne energije za potrošače toplane u naselju Sava Kovačević. To je rasteretilo zemunsku toplanu, ali potrebno je pustiti u rad i stanicu u bloku 28, gde još EDB završava elektro-radove.

- Time će se steći uslovi za obezbeđivanje potpunog snabdevanja toplotnom energijom iz toplane "Novi Beograd" svih potrošača koji se sada snabdevaju iz toplane u naselju Sava Kovačević. Preostala je rekonstrukcija i zamena dotrajalog toplotnog izvora kotlovima ukupne instalisane snage od 6 MW (megavata), čija realizacija je planirana za početak grejne sezone 2022/2023.

Proizvodno postrojenje u Save Kovačevića će u letnjem periodu snabdevati potrošače toplotnom energijom za pripremu potrošne tople vode što će značajno smanjiti zagađenje životne sredine, jer će koristiti ekološki prihvatljiv energent.

Problem u celoj državi

Problem zagađenosti vazduha u Srbiji trenutno je prioritet Ministarstva zaštite životne sredine.

- Postoji više gradova u kojima je zabeleženo prekomerno zagađenje od kada je počela grejna sezona i ti podaci su potpuno transparentni. Po prvi prvi put država intenzivno radi na rešavanju problema aerozagađenja. Ove godine smo raspisali konkurse i ministarstvo učestvuje u zameni kotlarnica u javnim objektima i individualnih ložišta u domaćinstvima u Srbiji – rekla je Vujović.

(Telegraf.rs)