ZAŠTO SE ZOVE ULICA PARISKE KOMUNE? Prolazite kroz nju svakoga dana, a ne znate (FOTO)

Pariska komuna, na francuskom "Commune de Paris", naziv je za oružanu pobunu građana francuske prestonice protiv vlade svoje zemlje koja je trajala od 18. marta do 28. maja 1871. godine, a do nje je došlo nakon strahovitog poraza koji je francuskoj vojsci nanela pruska armija i sloma vlasti cara Napoleona III koji je pao u nemačko zarobljeništvo prethodne godine.

Preporučujemo

Ona je u svojoj suštini bila radnički bunt protiv uskog kruga političkih, ekonomskih i finansijskih moćnika, njihovih privilegija i često brutalne eksploatacije svih ostalih građana Francuske, a u zavisnosti od ugla gledanja opisivana je kao komunistička ili kao anarhistička.

KRATKA ISTORIJA

Narodna skupština koja je izabrana februara 1871. godine ne bi li potpisala mir sa Nemcima, imala je rojalističku većinu u skladu sa konzervativnim stajalištima koja su dominirala u unutrašnjosti zemlje, u provinciji. Pariz - koji je imao dugu tradiciju republikanizma, počev još od revolucije iz 1789. - je bio u strahu da će taj i takav saziv najvišeg zakonodavnog tela u Versaju obnoviti monarhiju.

Ulična barikada tokom Pariske komune 1871. godine. Foto: Wikimedia Commons/Metropolitan Museum of Art

Ne bi li uspostavio red u prestonici, Adolf Tjer, inače izvršni poglavar privremene nacionalne vlade, odlučio je da razoruža Nacionalnu gardu, sastavljenu mahom od radnika koji su se borili tokom opsade Pariza od strane Prusa.

18. marta je došlo do oružanog otpora u glavnom gradu na pokušaj sklanjanja topova pod kontrolom garde koji su bili upereni na sam grad. Ulicama su odjekivali povici "Živela komuna!", a Tjerov general Lekont naredio je da se puca na nenaoružanu gomilu. Vojnici su odbili da izvrše ovo naređenje, a kada je general pokušao da ih natera - jednostavno su ga ubili.

26. marta organizovani su opštinski izbori koji su doveli do pobede revolucionara i formiranja komunarne vlade. Među njima, bilo je i takozvanih jakobinaca koji su pratili tradiciju istoimene frakcije iz 1793. godine i pokušali da izvedu da Pariska komuna preuzme kontrolu nad događajima u celoj zemlji; tu su bili i prudonisti, socijalisti koji su podržavali transformaciju države u federaciju komuna; i konačno blankisti, socijalisti koji su zahtevali nasilnu akciju.

Streljani komunari na pariskim ulicama 1871. godine. Foto: Wikimedia Commons/Google Art Project

Program koji je Komuna usvojila, uprkos unutrašnjim razmimoilaženjima u stavovima, uključivao je mere koje su zbilja podsećale na 1793. godinu poput recimo odluke da se Crkva više ne finansira od strane države i pozivanja na ponovnu upotrebu revolucionarnog kalendara, ali su otišli i dalje pa su tako doneli niz socijalnih mera poput desetočasovnog radnog vremena (napredak za to vreme), toga da pekari više ne rade noću, da se poništavaju sva dugovanja na ime kirije, da se ukidaju zalagaonice...

LOŽITE SE NA ANARHIJU? Sve zablude o najozloglašenijoj ideologiji na svetu (FOTO)

Uvedena je apsolutna izbornost i smenjivost svih sudija i gradskih odbornika, u svakom trenutku, a plate svih činovnika su izjednačene sa radničkim. Radnici se organizuju u kooperativne zadruge, a osnovno ekonomsko načelo postaje: "alat radnicima, zemlja seljacima, a rad svima".

Pored toga, spaljena je giljotina i srušen je spomenik Pobednika na koji se gledalo kao na simbol šovinizma carskog režima i kao na simbol međunacionalne mržnje.

Streljani učesnici Pariske komune, popularni komunari, u kovčezima nakon sloma. Foto: Wikimedia Commons/André-Adolphe-Eugène Disdéri

Uskoro se revolucija počela širiti po čitavoj Francuskoj, pa su komune iznikle i u Lionu, Sent Etjenu, Marseju i Tuluzu, no, vlada ih je uspešno i u krvi ugušila pa je Pariska komuna ostala sama u opoziciji Versaju. Federes, kako su nazivali ustanike, nisu bili međutim u stanju da organizuje svoju odbranu i 21. maja vladine trupe su ušle u nebranjeni Pariz.

ŠTA JE U STVARI KOMUNIZAM? Ako mislite da ste živeli u njemu, grdno se varate! (FOTO)

Tokom Krvave nedelje koja je usledila, regularne trupe su ubijale komunare i gardiste koji su u međuvremenu nekako uspeli da podignu barikade i koji su počeli da pale javne zgrade, među kojima se posebno izdvajaju palata Tiljerije i gradska većnica - Hôtel de Ville. Vojska ih je streljala mitraljezima. Preživele su naterali da marširaju do Versaja, a mnogi su morali sami da kopaju svoje grobove pre streljanja.

Različite su procene o broju iz osvete ubijenih komunara, a kreću se 20-30.000 ljudi. Oko 38.000 je uhapšeno, a više od 7.000 deportovano na daleka ostrva pod francuskom kontrolom, gde su praktično držani u logorima. Visoka je cena za pokušaj gradnje pravednijeg sveta.

(Telegraf.rs)